Skólavarðan - 01.01.2002, Blaðsíða 4

Kæru kennarar.
Mér er sönn ánægja að fá að skrifa gestapistil í blað-
ið ykkar. Segja má að ég sé gamall „vinur kennara“,
ekki ósvipað því þegar menn gerðust „vinir Hafnar-
fjarðar“ hér um árið og fengu skírteini sem sönnuðu
það. Ég bíð bara eftir að fá sent vinaskírteini frá
Kennarasambandinu.
Til upplýsinga fyrir ykkur, sem þekkið mig ekki og hafið ekki
hitt mig, þá hef ég kennt á ýmsum námskeiðum fyrir kennara, sér-
kennara og skólastjórnendur efni eins og viðtalstækni, samskipti
heimila og skóla og hvernig kennarinn styrkir sig í einkalífi og
starfi svo að eigi komi til örvænting og þreytuþrot (burn out).
Kennarastéttin er í sérstöku uppáhaldi hjá mér eftir alla þessa sam-
vinnu. Einu sinni hér áður fyrr vann ég líka sem félagsráðgjafi með
starfsfólki Æfingaskóla Kennaraháskólans.
Styrkleiki kennara
Ein af hugmyndum mínum er sú að kennarar mættu vera miklu
stoltari af sjálfum sér og stéttinni sem heild. Þetta segi ég m.a.
vegna þess hve þeir eru traustir félagar og sýna hver öðrum mikla
samstöðu þegar einn úr hópnum þarf á stuðningi
að halda, til dæmis vegna alvarlegra veikinda,
dauðsfalls í fjölskyldu, skilnaða eða annarra áfalla.
Þá standið þið kennarar saman sem einn maður,
hef ég oft orðið vitni að. Þessi stuðningur og um-
hyggja í starfshópi eru oft það sem ræður úrslitum
um góðan bata eftir langvinnar kreppur og slíkur
starfsandi er líka oft sá styrkleiki sem gerir vinnu-
stað þess virði að vera þar um nokkurra ára skeið. Stuðningur og
hvatning kollega eru nauðsynleg til að kennari geti gefið af sér í
skapandi starfi eins og undirbúningur kennslu er sannarlega.
Hefðir í móttöku nemenda
Þótt sannarlega væri þetta efni í marga pistla ætla ég ekki að
fjalla um það í pistlinum í dag heldur fara nokkrum orðum um
hvernig maður tekur á móti nýjum nemendum í bekk. Algengt
vandamál skólabarna er aðlögun eftir flutning milli skólahverfa,
sveitarfélaga eða að flytjast heim frá útlöndum, svo ekki sé talað
um hvernig er fyrir útlending að aðlagast í íslensku skólakerfi.
Mikilvægt er að hver skóli og hver umsjónarkennari hafi fallegar
og skýrar hefðir, helst bæði orðaðar og skrifaðar, um hvernig tekið
er á móti nýjum nemendum í bekk. Öll vitum við hve alls konar
fjölskylduhefðir skipta miklu máli, svo sem hvernig hver fjölskylda
heldur upp á jólin, hvað er í jólamatinn o.s.frv. Sama má segja um
hópa eins og bekki eða skóla, hefðirnar skipta gríðarlegu máli
varðandi það að hafa eitthvað að hlakka til og þær skapa líka heil-
mikið öryggi um hvernig við eigum að hegða okkur.
Góðar spurningar, sem hver kennari ætti að spyrja sjálfan sig,
eru til dæmis: Hvernig hefðir vil ég skapa með nemendum mín-
um? Hvernig eru þær hefðir sem ríkja nú þegar? Er ég ánægður
með þær? Hverju vil ég breyta? Þegar nýr nemandi kemur í bekk-
inn, hvernig læt ég þá hina nemendurna taka á móti honum?
Hvernig væri að útbúa stórt og fallegt vegakort af skólahverfinu og
láta hvern nemanda merkja inn á hvar hann býr, hvað gatan heitir
og númer hvað?
Daginn sem nýr nemandi kemur er honum boðið til sætis í miðj-
um bekknum þannig að hann geti auðveldlega haft samskipti við
nemendur fyrir framan sig, aftan og til beggja hliða. Þetta er mjög
mikilvægt og auðveldar honum að kynnast öðrum. Munið að göm-
ul könnun frá Danmörku sýnir að það sem nemendum þykir lang-
mikilvægast við skólagöngu sína er hvort þeir eiga vin í skólanum.
Gott er svo að gefa nægan tíma í kynningu á bekknum, láta nem-
endur til dæmis segja þeim nýkomnu frá hefðunum í bekknum yfir
skólaárið, þá verða þeir samábyrgir um þær. Síðan er sniðugt að
láta hvern nemanda standa upp og segja frá sér, hvað hann heitir,
hvar hann á heima, sýna nýju nemendunum það á kortinu og bjóða
fram aðstoð sína ef það er eitthvað sem þeir vilja vita. Einnig væri
hægt að láta nemendur segja frá fjölskyldu sinni um leið og þeir
kynna sig, til dæmis hvað þeir eigi mörg systkini og hve gömul,
hvað þeim þyki skemmtilegast að læra í skólanum og hvað sé mest
gaman að gera í frítímanum. Þannig æfast allir nemendur í að tjá
sig svolítið um sjálfa sig og fjölskyldu sína frá blautu barnsbeini.
Þetta er líka frábær þjálfun í almennri kurteisi. Nýi nemandinn
kynnir sig síðastur, þá er það ekki eins kvíðvænlegt fyrir hann.
A.m.k. tveir nemendur eru látnir taka að sér „leiðsögumannshlut-
verk“ fyrir nýja nemandann til að sýna honum það sem með þarf í
skólahverfinu til að byrja með. Kennarinn lætur þá svo alla segja
sér svona hálfsmánaðarlega frá því hvernig aðlögunin gengur. Séu
nýir nemendur frá öðrum byggðarlögum, að ekki sé talað um frá
öðrum löndum, er hægt að vinna ómælt efni um það; hvað var
öðru vísi í skólanum þar, hvað hafði maður til dæmis í nesti þar, og
fá þannig nýjar, frjóar og gagnlegar hugmyndir til að vinna úr í
kjölfarið. Einnig er mikilvægt að láta foreldra barnanna kynna sig
hvert fyrir öðru á kynningarkvöldum foreldra á haustin, það er
gagnlegt að foreldrar viti einhver deili hver á öðrum. Nú er ég
hrædd um að Kristínu ritstjóra finnist ég farin að taka of mikið
pláss í blaðinu ykkar svo að ég læt hér staðar numið og óska ykkur
góðs gengis.
Elísabet Berta Bjarnadóttir
Höfundur er félagsráðgjafi og forstöðumaður
Fjölskylduþjónustu kirkjunnar.
Ges
task
r i f
Öll vitum við hve alls konar fjölskylduhefðir skipta
miklu máli, svo sem hvernig hver fjölskylda heldur
upp á jólin, hvað er í jólamatinn o.s.frv. Sama má
segja um hópa eins og bekki eða skóla, hefðirnar
skipta gríðarlegu máli varðandi það að hafa eitt-
hvað að hlakka til og þær skapa líka heilmikið ör-
yggi um hvernig við eigum að hegða okkur.
5
Að taka á móti nýjum nemendum í bekk