Skólavarðan - 01.05.2003, Blaðsíða 8

gera og þetta er gríðarlegt álag.“ Annar
bendir á að auðvitað sé þetta ekki eini skól-
inn sem fáist við svona vandamál því þau
séu einnig í öðrum skólum en hjá þeim séu
vandamálin bara miklu fleiri og því sé þetta
erfiðara.
Það er sagt að meira sé um „erfiðar
félagslegar aðstæður barnanna“ nú en áður
og í raun geti skólinn lítið gert fyrir fjöl-
skyldur og börn í vanda. Einn kennaranna
bendir á að þau séu í mörgum tilfellum að
fást við fjölskyldur sem þau geti ekki
breytt, „það þarf svo miklu meira til. Við
erum að rembast en það ber lítinn árang-
ur“. Í baráttu sinni fyrir bættri stöðu for-
eldra og barna finnst kennurunum að þeir
tali fyrir daufum eyrum.
Líðan kennara
Kennarar Brekknaskóla hafa langa
reynslu af starfi með börnum sem eiga
erfitt. Þeir hafa lagt mikið á sig við að
greiða úr vanda nemenda og styðja for-
eldra, jafnvel farið, að eigin mati, út fyrir
sinn verkahring í þeim efnum þegar annað
hefur brugðist. Að mati fagaðila, sem þekk-
ir vel til mála, hefur Brekknaskóli „reynst
betra félagslegt úrræði“ fyrir mörg barn-
anna en nokkurn gruni.
En nú er komin mikil þreyta í kennara-
hópinn. Þreyta sem hefur búið um sig á
löngum tíma. Það kemur sterkt fram í við-
tölunum við þá. Þeir ræða um tilfinninga-
legt álag sem fylgir því að kenna við að-
stæður þar sem vandi nemenda tengist erf-
iðum aðstæðum foreldra og heimila. Einn
kennaranna segir:
Mér finnst þetta vera ansi mörg mál sem
eru ekki grunnskólans að leysa en eru hér og
þetta er farið að íþyngja starfsfólki, að vinna
við aðstæður sem það í raun getur ekki ráðið
við, þótt allir séu af vilja gerðir, og getur ekki
lagað. Það eru niðurdrepandi aðstæður.
Þessi kennari segir þreytuna komna á
hættulegt stig og að ekki sé endalaust hægt
að láta fólk axla svona mikla ábyrgð. Kenn-
ararnir telja brýnt að fá meiri sálfræðiaðstoð
og félagsráðgjafaþjónustu inn í skólann.
Það tekur á kennarana að vita af vanlíðan
barnanna og fá lítið að gert. Þeir ræða til-
finningar sem hrærast með þeim, svo sem
vonbrigði, vanmátt, vonleysi, kvíða, áhyggj-
ur, reiði og sektarkennd. Meðal þess sem
veldur sektarkennd er sú skoðun að þeim
takist ekki að sinna nemendum sínum nógu
vel, hvorki þeim sem þurfa sértæka aðstoð
né hinum, og að það sé verið að svíkja þá
um kennslu og stuðning sem þeir eigi rétt
á. Þeir finna til reiði vegna ástandsins og
segja álagið vera að sliga fólkið. Þeir segja
einnig að illa gangi að fá ráðamenn til skilja
alvarlega stöðu barnanna.
Það sem hefur haldið kennurunum í
starfi, þrátt fyrir erfiðleikana, er ekki síst
góður starfsandi á vinnustað og að þeir
styðja hver annan. Einnig má nefna þraut-
seigju þeirra og vilja til að styðja börnin.
Fyrir mörg þeirra er skólinn eitt traustasta
haldreipið í ótryggri tilveru.
Trúlega hefur ýmislegt breyst í Brekkna-
skóla frá því að þessi rannsókn var gerð en
hún vekur til umhugsunar um álagið sem
fylgir kennarastarfinu og ýmsir telja vax-
andi. Mér er ljóst af viðtölum við kennara
víða um land að vandamálin sem þeir eru
að fást við eru mörg þau sömu og hjá kenn-
urum Brekknaskóla þótt þunginn þar virð-
ist meiri. Það má því reikna með að ein-
hverjir þeirra kannist við þær tilfinningar
sem hér koma fram.
Sólveig Karlvelsdóttir
Höfundur er alþjóðafulltrúi
Kennaraháskóla Íslands
Heimildarit:
1. Árbók Reykjavíkur. (1999).
Reykjavíkurborg.
2. Elsa Reimarsdóttir og Hildur Björk
Svavarsdóttir. (1999). Samræmd próf:
Hvaða þættir í skóla og umhverfi skipta
máli? Óbirt BA ritgerð. Háskóli Íslands:
Félagsvísindadeild.
Rannsókn
9
„Kennararnir í Brekknaskóla hafa langa reynslu af starfi með börnum sem eiga erfitt,“ segir Sólveig Karvelsdóttir í grein sinni. „Þeir hafa lagt mikið á
sig við að greiða úr vanda nemenda og styðja foreldra, jafnvel farið, að eigin mati, út fyrir sinn verkahring í þeim efnum þegar annað hefur brugðist.“
Það tekur á kennarana að vita
af vanlíðan barnanna og fá lítið
að gert. Þeir ræða tilfinningar
sem hrærast með þeim, svo
sem vonbrigði, vanmátt, von-
leysi, kvíða, áhyggjur, reiði og
sektarkennd.