Skólavarðan - 01.05.2003, Blaðsíða 11

og til dæmis á Norðurlöndum væri erfiður
enda námsmat þar allt öðruvísi en viður-
kenndi að þessi munur eða togstreita
milli mismunandi hugmyndafræði hefði
truflað sig.
Undirbúningur prófanna
Að umræðum og fyrirspurnum loknum
var gert hlé á fundinum en því næst tók til
máls Júlíus Björnsson hjá Námsmatsstofn-
un og ræddi hann um undirbúning sam-
ræmdra prófa í framhaldsskólum; vinnu-
brögð, samstarf og samstarfsaðila. Hann
sagði undirbúning nýhafinn og hann fælist
í að koma á sem mestu og bestu samstarfi
við alla framhaldsskóla landsins. Ráðnir
yrðu kennarar til að vinna að undirbúningi
og farið í fundaherferð næstkomandi haust
til að tryggja að öll sjónarmið kæmu upp á
borðið. Hann nefndi að ekki þyrfti endi-
lega að birta meðaltöl skóla opinberlega
eða raða eftir meðaltalsárangri, enda segði
samanburður meðaltala bara örlítið brot af
sögunni, þ.e. um skólastarf og árangur
þess. Um þátt skólanna í framkvæmd sam-
ræmdra stúdentsprófa vísaði Júlíus til
reglugerðarinnar þar sem fram kemur að
skólar skuli leggja til húsnæði og mannafla
í yfirsetur, skrá nemendur í próf, safna
upplýsingum um skráningu og taka við ein-
kunnum og koma þeim til nemenda. Hlut-
verk Námsmatsstofnunar væri í því fólgið
að semja prófin, skipuleggja framkvæmd
þeirra, annast eftirlit, fara yfir próf, sjá um
frávik, skila niðurstöðum, endurmeta próf,
annast skýrslugerð o.fl.
Júlíus sagðist fagna því að ákveðið hefði
verið að fara rólega af stað, með prófi í
einni námsgrein vorið 2004, og sagði að
fljótlega yrðu skipaðir ráðgjafahópar fyrir
hverja námsgrein sem hefðu meðal annars
nokkurs konar varðhundshlutverk. Hann
fullyrti að framkvæmd samræmdra stúd-
entsprófa væri ekki möguleg nema með
samráði og lagði áherslu á að samræmd
próf væru „endalaust þróunarferli“.
Próffræðilegir þættir
Sigurgrímur Skúlason hjá Námsmats-
stofnun talaði næstur og fjallaði í erindi
sínu um próffræðilega þætti prófanna, mat
þeirra og úrvinnslu. Hann byrjaði á að út-
skýra útreikninga á stigum fyrir prófúr-
lausnir og yfirfærslu stiganna í einkunnir. Í
því samhengi hnykkti hann á skilgreiningu
þriggja mikilvægra hugtaka; stigatalna, sem
eru niðurstöður sem liggja fyrir eftir yfir-
ferð; t.d. fjöldi réttra svara, einkunna, sem
eru tölur sem notaðar eru til að birta nið-
urstöður og taka ákvarðanir og loks
viðmiðunarmarka, sem eru einkunnir sem
gefin er sérstök merking, t.d. efra viðmið,
meðaltal, neðra viðmið.
Meðaltal stigatalna fellur á meðaltal ein-
kunna, 7,0. Efra viðmið verður ákvarðað
með innihaldsgreiningu út frá lýsingu á
ágætisárangri og fellur á 9,1 og neðra við-
mið verður ákvarðað með innihaldsgrein-
ingu út frá lýsingu á ófullnægjandi árangri
og fellur á 4,9. Sigurgrímur nefndi að þetta
talnasvið hefði þann ókost að vera hið sama
og í venjulegum skólaeinkunnum og því
væri hætta á misskilningi, æskilegra hefði
verið að nota annað talnasvið, t.d. meðaltal
200. Við staðsetningu viðmiðunarmarka
sagði hann að prófatriðum væri raðað í
þyngdarröð og matsmenn myndu staðsetja
mörkin hver fyrir sig eftir að hafa þreytt
prófið og staðsetningin yrði svo endur-
skoðuð eftir umræður, „dreifing marka
snarminnkar venjulega eftir fyrsta samráðs-
fund,“ sagði Sigurgrímur. Hann sagði að í
upphafi væru nokkur stig færni skilgreind
og dregið fram hvað nemandi sem stendur
á mörkum færnistiga ætti að geta, þ.e. hvar
skilin liggja milli ófullnægjandi kunnáttu
og lágmarks ásættanlegrar kunnáttu.
Verum þátttakendur - ekki
fórnarlömb!
Tvö síðustu erindi fundarins héldu þau
Þórunn Friðriksdóttir kennari í FSS og
Ólafur Sigurðsson skólameistari Borgar-
holtsskóla. Þau veltu bæði vöngum yfir áhrif-
um samræmdra stúdentsprófa á skólastarf.
Þórunn sagðist vildu enduróma eitt og
annað sem hún hefið heyrt á kennarastof-
unni, fólk hefði áhyggjur af því að prófafög-
in myndu verða aðalgreinar og hin víkja. Ef
til vill yrðu til fyrsta og annars flokks náms-
greinar. „Hvað verður um brautir sem leiða
ekki til stúdentsprófs?“ spurði Þórunn.
„Mun það gerast sem við höfum oft séð í
grunnskólum, að bestu kennararnir fari í
samræmdu fögin?“ Þórunn sagði einn af
kostum fjölbrautakerfis vera þann að fólk
ætti auðvelt með að taka sér frí en hvað
myndi gerast nú, myndi draga úr því að
skólar fengju eldri nemendur inn aftur?
Hún hafði áhyggjur af sveigjanleika, „einn
stærsti kostur þess að vera kennari er frels-
ið,“ sagði hún og nefndi jafnframt að
námskrár hefðu verið svolítið eins og hlað-
borð en nú væri viss hætta á að þær þrengd-
ust. Þórunn taldi upp fleiri áhyggjuefni
fólks, svo sem afdrif einstaklingsbundins
náms og nauðsyn á stífri skipulagningu frá
upphafi ef fólk ætlaði sér að taka framhalds-
skólann á þremur árum. Hún spurði í lokin
hvort samræmd stúdentspróf væru framför,
fyrir hvern, hvaða upplýsingar bættust við
og „getum við ekki varið peningunum betur
í eitthvað annað?!“
Ólafur sagði að ekki hefði verið vel stað-
ið að kynningu á þessu máli en langt í frá
öll kurl komin til grafar. Hann sagði sam-
ræmd próf hafa stýrt miklu í grunnskólum
og vægi valgreina hefði minnkað en aðhald
að námi og kennslu hefði aukist og jákvætt
væri að fá samræmdan mælikvarða. Hins
vegar væru blendnar tilfinningar í grunn-
skólanum til samræmdra prófa eins og í
framhaldsskólanum og fljótt hefði komið
upp trúnaðarbrestur milli þáverandi Rann-
sóknastofnunar uppeldis- og menntamála
(RUM) og kennara. Ólafur fór yfir kosti og
galla út frá SVÓT greiningu en ræddi aðal-
lega um ógnanir og tækifæri þar sem búið
væri að ræða talsvert um styrkleika og veik-
leika. Sem ógnanir nefndi hann of mikla
stýringu á starfinu, þrýsting á nemendur og
kennara, ógnun við sjálfstæði kennara,
ósanngjarnan samanburð á skólum og
aukna hættu á brottfalli. Sem tækifæri
nefndi hann aukið aðhald að námi og
kennslu, skýra stöðu nemenda, samræm-
ingu á kröfum og mælingu og markvissa
framvindu náms og markvisst námsval.
„Breytingin er í vændum, hvernig tökum
við á móti henni?“ spurði Ólafur og svaraði
sjálfur að bragði: „Verum þátttakendur -
ekki fórnarlömb!“ Hann útlistaði það sem
hann taldi að með þyrfti til að þessi breyt-
ing yrði farsæl og sagði að vinna þyrfti
gegn ógnunum og nýta tækifærin og sinna
vel ríkum mannlegum þáttum: auka stuðn-
ing við nemendur og veita kennurum
stöðuga styrkingu. Einnig þyrfti að gæta
hagsmuna annarra greina og tryggja góða
samvinnu allra aðila málsins. „Við verðum
að skoða hvað getur gerst til að koma í veg
Samræmd stúdentspróf
12