Skólavarðan - 01.05.2003, Blaðsíða 10

gert væri skapaðist tækifæri til að sníða agn-
úa af jafnóðum, hér reyndi mjög á skólana.
Samræmd próf í gosdrykkjafræðum
Næstur talaði Knútur Hafsteinsson frá
Samtökum móðurmálskennara, en Knútur
er íslenskukennari í MR. Knútur gagnrýndi
samræmd próf í erindi sínu en varði mestum
tíma til að ræða um mögulegt inntak sam-
ræmdra stúdentsprófa í íslensku. Hann
minnti á að það væri einungis rúmt ár í
fyrsta samræmda stúdentsprófið og menn
vissu lítið um við hverju mætti búast. Hann
sagði að reglugerðin um prófin hefði komið
„eins og bland í poka á aðventunni í skóinn“
og við sætum uppi með sælgætið hvort sem
okkur líkaði betur eða verr. „Við fyrstu sýn
ganga þessi samræmingaráform þvert á frelsi
framhaldsskólanna,“ sagði Knútur og bætti
við að margbreytileiki skólanna í íslensku
skólakerfi væri einn helsti kostur þess, en
hann hefði einmitt orðið til innan skólanna
sjálfra. Skólaþróun væri áhrifaríkust þegar
hún væri sjálfsprottin, „en miðstýrð hönd
getur orðið hönd dauðans, framhaldsskólinn
þarf græna fingur.“
„Hvað vilja þessir aðilar mæla og hvað
vilja þeir að komi út úr þessu?“ spurði
Knútur. „Fólk sem stendur sig vel í Gettu
betur? Eða fólk sem getur tjáð sig skamm-
laust og þannig að aðrir skilji það, í hnatt-
væddu upplýsingasamfélagi 21. aldar?“
Knútur sagði að skólar ættu ekki að gjalda
sérstöðu sinnar og lagði áherslu á prófin
ætti að semja í samvinnu við kennara og
samtök þeirra, ella yrðu þau óraunhæf.
Hann sagði að firring mætti ekki einkenna
samskipti yfirvalda menntamála og kennara
en nokkuð hefði borið á því. Knútur setti
fram líkan að uppbyggingu samræmds
prófs í íslensku þar sem meðal annars kom
fram að prófið skyldi byggja á færniþáttum
fremur en þekkingu á staðreyndum og að
unnið skyldi með ólesinn texta og hugtök.
Hann sagði að prófið mætti ekki semja
með það að meginmarkmiði að fljótlegt
væri að fara yfir það og að mikilvægt væri
að nemendur fengju að njóta sín þar sem
þeir væru bestir en ekki reynt að hanka þá á
því sem þeir kynnu ekki. Þetta mætti til
dæmis undirstrika með því að byggja prófið
upp á annars vegar kjarna og hins vegar
vali milli nokkurra lína.
Knútur sagðist hafa gert lauslega athug-
un í framhaldsskólum á því hvaða verk
væru lesin og komist að því að einu verkin
sem væru alls staðar lesin væru Gylfaginn-
ing og Völuspá, sem væri út af fyrir sig
merkilegt hjá kristinni þjóð. Samræmd próf
í gosdrykkjafræðum væru því eina raun-
hæfa leiðin til að tryggja að allir vissu hvers
son Egill væri!
Að sögn Knúts eru ýmis göfug áfanga-
markmið í íslensku ópróftæk og hætta á að
þau verði útundan í kennslu ef viðmið sam-
ræmdra prófa verða of sterk, eins og hann
telur að hafi átt sér stað sums staðar í 10.
bekkjum grunnskóla. Hann nefndi ýmis
dæmi máli sínu til stuðnings, þar á meðal
tilsögn og þjálfun í sjálfsöryggi í ræðustól.
„Kennsla er dálítið mikið einstaklingsfyrir-
bæri,“ sagði Knútur. „Kennarinn verður að
finna sinn takt. Markmið íslenskukennslu
er að gera nemendur að skapandi málnot-
endum sem geta nýtt sér tungumál, menn-
ingu og sögu þjóðarinnar við málnotkun
sína. Vonandi verða kennarar nærri þegar
að mótun sjálfra prófanna kemur,“ sagði
Knútur að lokum.
Sterk gagnrýni á prófin í umræðum
Þessu næst hófust umræður og sýndist
sitt hverjum. Gunnlaugur Ástgeirsson sagði
að samræmd próf væru „óþarfi, della og
gamaldags“ og að hann væri orðinn hund-
leiður á því að miljónatugum væri eytt í allt
í kringum skólastarf í staðinn fyrir fjárveit-
ingar í skólastarfið sjálft. „Trúir því ein-
hver hér inni að nemendur viti ekki hver
árangur þeirra er?“ spurði Gunnlaugur og
var heitt í hamsi. „En við sitjum í þessari
súpu og verðum að láta þetta yfir okkur
ganga“, bætti hann við. Hann sagði að ísl-
ensk saga samræmdra prófa væri skelfileg
en hins vegar væri til fjöldinn allur af sam-
ræmdum prófum um allan heim sem væri
hægt að sækja brúklegar fyrirmyndir til og
lagði til að prófin í íslensku yrðu einfald-
lega byggð upp á tveimur verkefnum, í
þeim reyndi á skilning, skapandi hugsun og
tjáningu og hluti þeirra yrði munnlegur.
Harpa Hreinsdóttir tók næst til máls og
tók undir með Knúti um að hafa mismun-
andi „línur“ í prófunum. Hún sagðist vera
mjög fylgjandi samræmdum prófum og sæi
ekkert ljótt við það að bera fólk saman og
raða eftir frammistöðu.
Guðmundur Edgarsson fékk orðið og
sagðist vera á móti prófum af þessum toga,
þetta snerist á endanum um flokkun, þ.e.
að næsta skólastig gæti flokkað nemendur á
þægilegan hátt. Samræmd stúdentspróf
myndu leiða til yfirborðskenndrar umræðu
um skólamál og metings. Þær greinar sem
ekki yrði prófað samræmt í myndu líða fyr-
ir. Guðmundur sagði að mælingar á al-
mennri þekkingu, færni og greiningarhæfni
væru í sjálfu sér í lagi en myndu alltaf verða
ósanngjarnar gagnvart ýmsum nemendum.
Hjördís Þorgeirsdóttir sagðist hlynnt
samræmdum prófum og varpaði spurning-
um til Harðar, meðal annars um hvort búið
væri að ákveða að einkunnir úr samræmd-
um prófum birtust á stúdentsskírteinum.
Hörður svaraði því játandi en sagði jafn-
framt að framkvæmd þessa hefði ekki verið
rædd sérstaklega.
Jón Hannesson sagðist hvorki vera með
né á móti samræmdum stúdentsprófum en
sagðist jafnframt telja að miðað við
fjársvelti skólanna yrði ekki staðið að þessu
með myndarlegum hætti og þá væri hann á
móti. Jón mælti með IB- útgáfunni af sam-
ræmdum prófum þar sem munnlegi þáttur-
inn er 30% en sá skriflegi með mismun-
andi hætti. (Þess má geta að samræmdum
prófum í IB-námi eru gerð nokkur skil hér
í blaðinu).
Elna Katrín vakti máls á því hvort allan
þennan langa tíma hefði nokkurn tímann
verið höfð hliðsjón af þróun samræmdra
prófa víða um heim og benti í því sam-
hengi á evrópskan viðmiðunarramma fyrir
samræmd próf í erlendum tungumálum, en
samræmt stúdentspróf í ensku verður lagt
fyrir hér á landi árið 2005. Í evrópska
rammanum eru skilgreindir fjórir færni-
þættir; tal, hlustun, lestur og ritun og
nokkur þrep innan hvers ramma, hérlendir
skólamenn hafa kynnt sér þessi mál vel og
þessarar hugmyndafræði gætir til að mynda
mjög í Portfolio-verkefninu svokallaða sem
menntamálaráðuneytið styrkir. „Þessi
vinna, Portfolio-verkefnið og samræmd
stúdentspróf, fer varla í sömu áttina,“ sagði
Elna.
Hörður sagðist geta harmað að tíminn
hefði ekki verið vel nýttur til að ræða þessi
mál en íslenskuprófinu 2004 væri meðal
annars ætlað að leiða í ljós agnúa. Hörður
sagði að samanburður á kennslu hérlendis
Samræmd stúdentspróf
11