Fréttablaðið - 24.11.2016, Blaðsíða 22

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871
fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Sara McMahon sara@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚtlitShönnun: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
Við lifum óvenjulega tíma, það er góðæri, lág verðbólga og verðbólguvæntingar, kaup­máttur hefur sjaldan verið meiri, sparnaður
eykst og útlit er fyrir áframhaldandi hagvöxt. Á
sama tíma og flest ríki Evrópu glíma enn við veikan
efnahagsbata erum við komin inn á sjötta ár þessa
hagvaxtarskeiðs. Við skerum okkur úr.
Seðlabanki Íslands starfar eftir verðbólgumark­
miði þar sem meginmarkmiðið er að halda árs­
verðbólgu sem næst 2,5%. Frá febrúar 2014 hefur
verðbólga að meðaltali mælst 1,7% og því haldist
talsvert undir skilgreindu markmiði, verðbólgan
hefur með öðrum orðum verið of lág. Seðlabankinn
hefur á þessum tíma kerfisbundið spáð hærri verð­
bólgu en raungerst hefur og því viðhaldið hærra
raunvaxtastigi en ætlunin var. Nú er svo komið að
raunvextir eru nánast hvergi hærri en á Íslandi og
hafa verið hátt í 4% að meðaltali frá ársbyrjun 2014.
Við skerum okkur úr.
Á vaxtaákvörðunarfundi þann 16. nóvember sl.
birti Seðlabankinn spá um verðbólgu, spá sem lögð
er til grundvallar vaxtaákvörðunum, en þar er gert
ráð fyrir að verðbólga verði áfram undir markmiði
fram á seinni árshelming 2018. Þrátt fyrir horfur
á lágri verðbólgu og verðbólguvæntingar í mark­
miði töldu nefndarmenn ekki tilefni til vaxtalækk­
unar vegna hættu á vaxandi spennu í hagkerfinu.
Hvað gerist þegar góðærinu lýkur og efnahagsslaki
myndast á ný, krónan veikist og verðbólguhorfur
versna, munu vextir þá lækka? Leyfum okkur að
efast um það.
Það virðist sem hér ríki peningalegur ómöguleiki.
Vextir hér á landi þurfa að haldast háir sama hvað
á gengur. Hávaxtastefna Seðlabankans dregur úr
fjárfestingu í landinu, dregur úr hvata til nýsköp­
unar og ýtir undir efnahagslegt ójafnvægi þar sem
gengisstyrking krónunnar færir neyslu úr landi. Það
átti við fyrir hrun og á enn við í dag. Þessi hliðar­
áhrif er lítið rætt um á vaxtákvörðunarfundum. Það
er ekki nauðsynlegt að vera eitt mesta hávaxtaríki
heims. Ef ekki er hægt að lækka vexti núna, hvenær
þá?
Peningalegur ómöguleiki
Það er ekki
nauðsyn-
legt að vera
eitt mesta
hávaxtaríki
heims. Ef ekki
er hægt að
lækka vexti
núna, hvenær
þá?
Ásdís
Kristjánsdóttir
forstöðumaður
efnahagssviðs
Samtaka at-
vinnulífsinskalkúnn heill - Frosinn
stærð: 4,6 kg, 5,4 kg,
6,6 kg, 7,2 kg
998KRKgFranskur
gæðakalkúnn á
frábæru verði
m
ar
kh
ön
nu
n
eh
f
Líf nútímamannsins einkennist af miklum hraða og flækjustigið er oft á tíðum hátt. Stundum skapast flækjustig upp úr þurru líkt og það eigi sér sjálfstæða tilveru en ekki rætur í raunverulegum aðstæðum. Vegna mikils hraða og vaxandi krafna sem
menn gera til sjálfs sín og ekki síst annarra gleymist
stundum hversu mikil forréttindi það eru að búa á
Íslandi.
The Water Project áætlar að einn milljarð manna
skorti aðgang að hreinu drykkjarvatni. Samt sem
áður tökum við hreinu drykkjarvatni sem sjálf­
sögðum hlut á Vesturlöndum, ekki síst á Íslandi. Við
höfum gnægð af heitu og köldu vatni. Miklu meira
en við þurfum eða munum einhvern tímann þurfa.
Heitt vatn hitar allar fasteignir landsins fyrir hóflegt
endurgjald án röskunar fyrir umhverfið. Heitir pottar
í líkams ræktar stöðvum standa auðir utan álagstíma.
Hitaveitukyntir pottar með stöðugum straumi af nýju
heitu vatni sem rennur til sjávar. Íslendingar fara í
langar sturtur og drekka ískalt vatn til að hressa sig
við eins og þá lystir. Hátt í tvær milljónir ferðamanna
sem hingað koma geta baðað sig og séð líkamanum
fyrir vökva, hreinu íslensku vatni, án viðbótarkostn­
aðar allan tímann. Nema kannski á einu ómerki­
legu gistiheimili í miðbænum sem sækir nafn sitt til
sköpunarsögunnar.
Þúsundir íslenskra fyrirtækja skapa verðmæti með
vatni. Ölgerðin og Vífilfell selja gosdrykki og sódavatn
og skapa þannig mikil verðmæti fyrir hluthafa sína og
íslenska ríkið með skattgreiðslum. Vífilfell seldi gos­
drykki og aðrar vörur fyrir 10,8 milljarða króna á síð­
asta ári og hagnaðist um 92 milljónir króna. Vörurnar
sem gosdrykkjafyrirtækin selja eru í grunninn hreint
íslenskt vatn sem allir íbúar landsins hafa aðgang að
allan sólarhringinn, allan ársins hring. Tilhugsunin
ein dugar næstum því til þess að æra óstöðugan.
Landsvirkjun skapar verðmæti með því að fram­
leiða rafmagn úr fallvatni. Raf orku sala Lands virkj­
un ar á ár inu 2015 var sú mesta frá upp hafi, eða 13,9
tera vatt stund ir. Rekstr ar hagnaður fyrir afskriftir var
322 millj ónir dollara, jafnvirði 36,3 milljarða króna
þegar þetta er ritað. Tæplega helmingurinn af því
sem kostar að reka Landspítalann á einu ári. Þetta
eru verðmæti sem Landsvirkjun skapaði fyrir okkur
öll, íslenska skattgreiðendur, meðal annars vegna
aðgengis að íslensku vatni. Gengi bandaríkjadollars
hefur lækkað mikið frá síðustu áramótum þannig
að talan var ennþá fallegri í krónum þegar endur­
skoðandi Landsvirkjunar sló hana inn í excel fyrr á
þessu ári. Þrátt fyrir þessi lífsgæði og þá eymd sem
margir glíma við í heiminum vegna skorts á aðgengi
að vatni og náttúruauðlindum eru margir Íslendingar
óhamingjusamir. Bíllinn er ekki nógu góður, íbúðin
er ekki jafn flott og þessi sem er í Húsum og híbýlum,
bankainnistæðan er ekki nógu há, börnin eru of frek
og dýr í rekstri þrátt fyrir að börn séu lífsins gjafir,
vinnufélagarnir eru of leiðinlegir og svo framvegis.
Stundum er mikilvægt að setja hlutina í samhengi
til að átta sig á að líf í þessu landi er ekki sjálfsagt. Það
er heppni og það er gjöf.
Há tveir o
Þrátt fyrir
þessi lífsgæði
og þá eymd
sem margir
glíma við í
heiminum
vegna skorts á
aðgengi að
vatni og
náttúruauð-
lindum eru
margir
Íslendingar
óhamingju-
samir.
Framsókn með tögl og hagldir
Eiríkur Bergmann stjórnmála-
fræðiprófessor segir glitta í
stjórnarkreppu á Íslandi. Tveir
augljósustu kostirnir eru nú úr
sögunni og líkast til þarf að grafa
djúpt til að finna starfhæfan
meirihluta á þingi næstu fjögur
árin. Þó er það svo að í þessum
tveimur hrinum stjórnar-
myndunarviðræðna hefur einn
flokkur setið álengdar og fylgst
með. Það færi þó ekki svo að
Framsókn endaði með öll spil á
hendi. Oft hefur það verið sagt í
íslenskum stjórnmálum að það
skipti engu máli hvað þú kýst,
Framsóknarflokkurinn komist
alltaf í ríkisstjórn. Sé raunin sú
núna verður að koma í ljós.
Viðreisn sprungið tvisvar
Samkvæmt forystufólki var það
Viðreisn sem hafði efasemdir
um fimm flokka ríkisstjórn
Katrínar Jakobsdóttur og því
einsýnt að Katrín þyrfti að slíta
viðræðum. Verður það að teljast
áhugavert því innan Bjartrar
framtíðar höfðu heyrst ánægju-
raddir með gang mála. Spurning
er því hvort þarna hafi birst
fyrir alþjóð skilin milli Bjartrar
framtíðar og Viðreisnar? Flokk-
arnir hafa verið samstíga fram á
þennan dag. Benedikt Jóhannes-
son lýsti því yfir á fundi með
forseta eftir kosningar að hann
vildi fá umboðið. Hann hefur nú
farið í tvær misheppnaðar við-
ræður. Eitt er víst að forseta er
vandi á höndum.
sveinn@frettabladid.is
2 4 . n ó v e m b e r 2 0 1 6 F I m m T U D A G U r22 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð
SKOÐUN
2
4
-1
1
-2
0
1
6

0
4
:5
9
F
B
0
7
2
s
_
P
0
5
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
2
K
_
N
Ý.
p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
6
9
-7
8
5
8
1
B
6
9
-7
7
1
C
1
B
6
9
-7
5
E
0
1
B
6
9
-7
4
A
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
7
2
s
_
2
3
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K