Fréttablaðið - 29.09.2016, Blaðsíða 26

Í því flóði frétta frá Bretlandi sem fylla fjölmiðlana má vera að það hafi farið framhjá ykkur að nýr
sendiherra Bretlands er tekinn við
á Íslandi. Sá maður er ég, sem kem í
stað Stuarts Gill. Það var mér heiður
að fá að afhenda forseta Íslands,
Guðna Th. Jóhannessyni, trúnaðar-
bréf mitt þann 20. september.
En hvers vegna er ég hér? Fyrir
því eru bæði persónulegar og emb-
ættistengdar ástæður. Ég ólst upp
á Norður-Írlandi, sem deilir með
Íslandi sögu eyþjóðartilveru og
efnahags sem byggst hefur á land-
búnaði (þótt efnahagslífið sé nú á
dögum byggt á öllu fleiri stoðum).
Allir þekkja hin sterku keltnesku
víkingaaldartengsl milli Írlands og
Íslands. Og veðurfarið er svipað!
Það vill meira að segja svo til að
N-Írland og Ísland deila svipaðri far-
sæld á fótboltasviðinu. Bæði Norður-
Írar og Íslendingar voru hamingjan
uppmáluð yfir því að komast í
úrslitakeppni Evrópumótsins í
knattspyrnu karla í sumar (af dipló-
matískum ástæðum sleppi ég því
að nefna hvernig fór fyrir landsliði
annars lands sem ég er fulltrúi fyrir,
Englands …). Í síðasta starfi mínu
sem sendiherra í Malaví hafði ég líka
íslenskar tengingar, þar sem bæði
Bretland og Ísland veita Malavíbúum
mikilvæga þróunaraðstoð.
Þannig að það er nánast eins og
forlögin hafi ætlað mér að koma til
Íslands. Við hjónin áttum þess kost
að kynnast töfrum þessa fallega
lands lítillega þegar við heimsóttum
vinafólk í Reykjavík árið 2006. Sú
gæfa að fá að þjóna hér sem sendi-
herra mun gera okkur báðum kleift
að breikka og dýpka til muna tengsl
okkar við landið.
Fjölþætt erindi
Hvað varðar embættiserindi mitt
hingað þá er það fjölþætt: Að
byggja upp enn sterkari, dýpri og
víðtækari tengsl milli Bretlands og
Íslands. Þegar embættistíð minni
hér lýkur vil ég geta bent á aukn-
ingu í viðskiptum og gagnkvæmri
fjárfestingu; eflt samstarf um það
helsta sem er á dagskrá heimsmál-
anna: loftslagsbreytingar, hagvöxt
og þróun, fólksflutninga, öryggi,
heilbrigðismál; fleiri ferðamenn
og námsmenn á báða bóga; og að
almenningur á Íslandi skynji betur
nærveru Bretlands og áhrif þess á
Íslandi og á heimsvísu.
Ég tel mig hafa komið á réttum
tíma. Gagnkvæmur áhugi þjóðanna
hvorrar á annarri hefur senni-
lega aldrei verið meiri. Ásamt
úrvalsdeildinni (sjálfur styð ég
Manchester United) sýna Íslending-
ar mikinn áhuga á þróuninni sem
úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar
í sumar um útgöngu Bretlands úr
Evrópusambandinu hefur í för með
sér, líka hér á Íslandi.
Einfalda svar mitt við þessu síð-
astnefnda er að það býður upp á
tækifæri fyrir bæði lönd. Að Bret-
land segi sig úr ESB þýðir ekki að
Bretar yfirgefi Evrópu og banda-
menn sína eins og Ísland. Við
erum satt að segja enn staðráðnari
en áður í að láta að okkur kveða á
alþjóðavettvangi: framsækið ríki
sem er opið fyrir viðskiptum, beitir
sér fyrir umgjörð alþjóðaviðskipta
sem skilar öllum ávinningi, í gegn-
særra alþjóðakerfi byggðu á sann-
gjörnu regluverki. Við munum eftir
sem áður vera í forystuhlutverki við
að takast á við helstu áskoranir sam-
tímans, eins og ég taldi upp hér að
framan.
Bretland er ekki að draga sig í
hlé frá Evrópu og umheiminum,
heldur þvert á móti. Bretland verður
virkara á alþjóðavettvangi. Ekki
einangrunarsinnað heldur sam-
starfsfúst.
Það eru ekki hagsmunir Bretlands
að setja heftandi reglur um viðskipti
eða gera aðrar breytingar sem hafa
hugsanleg neikvæð áhrif á efna-
hagslega farsæld landa okkar. Né
heldur að draga sig út úr öryggis- og
alþjóðasamstarfi. Bretland vill því
ekki minna af Íslandi. Bretar vilja
meira af því. Ég vonast eftir stuðn-
ingi ykkar við þá viðleitni.
Eflum tengslin
Michael Nevin
sendiherra
Bretlands
á Íslandi
Eins og öllum er ljóst á heilsu-gæslan að vera fyrsti viðkomu-staður fólks í heilbrigðiskerf-
inu. Til þess að svo megi verða þarf
heilsugæslan að fá möguleika á að
sinna því hlutverki. Á undanförnum
misserum hafa starfsmenn ráðu-
neytis heilbrigðismála og Sjúkra-
trygginga Íslands í samstarfi við
starfsmenn í heilsugæslunni unnið
að því að taka í notkun reiknimódel
sem tryggja á réttláta skiptingu þess
fjármagns sem fer í málefnið. Svo
virðist sem það gangi nokkuð vel
þó að enn sé eftir að ljúka verkinu
þannig að fullkomið réttlæti náist.
Bjartsýni er um að með þessum
hætti muni þjónusta heilsugæslu-
stöðva verða jafnari eftir svæðum.
Vonandi tekst að styrkja framþróun,
gæðastarf og samstarf milli heilsu-
gæslustöðva og ekki síður samstarf
þessara aðila við Landspítalann.
Við notkun á reiknilíkani og
kröfulýsingu í rekstrinum er stuðst
við sænska fyrirmynd sem er stað-
færð að okkar kerfi. Laun starfs-
manna eru nokkuð sambærileg
milli landanna og er þó einhver
munur þar milli stétta en t.d. eru
laun lækna nokkuð svipuð. Þrátt
fyrir það er áætlað hérlendis mun
minna fjármagn til heilsugæslunnar
en reiknilíkanið (í Svíþjóð) gerir ráð
fyrir og munar líklegast um 30%. Þó
svo að nú 2016 hafi fjármagnið verið
aukið þá vantar mikið upp á til að
ná draumastöðunni, þ.e. þeirri upp-
hæð sem Svíar leggja í heilsugæslu
sína. Árið 2008 var fjármagnið sem
við leggjum heilsugæslunni á höfuð-
borgarsvæðinu til 9% hærra en nú
(framreiknað) þó svo að íbúum
hafi fjölgað um 17 þúsund manns.
Það má því velta fyrir sér hvort það
komi ekki niður á heilsugæslunni og
þeirri þjónustu sem hún veitir.
Rétt fjármagn
Nú eru spennandi tímar og búið er
að semja við einkaaðila um rekstur
tveggja nýrra heilsugæslustöðva.
Við sem störfum við heilbrigðis-
þjónustuna bíðum eftir að sjá við-
bótarfjárveitingu vegna þessara
stöðva þannig að um raunverulega
viðbót sé að ræða. Reikna má með
að rekstur á einni heilsugæslustöð
í dag sé 200-400 milljónir króna og
með þessum tveimur nýju stöðvum
hlýtur því að koma aukið fjármagn
sem þarf til viðbótar, hér er jú um
að ræða tvær heilsugæslustöðvar.
Það væri einsdæmi að hefja rekstur
tveggja heilsugæslustöðva án þess
að leggja þeim til rekstrarfé og því
hljótum við að treysta því að svo
verði. Það er væntanlega forsenda
þess að þetta sé styrking fyrir heilsu-
gæslu á höfuðborgarsvæðinu.
Við viljum ekki bara halda í horf-
inu, við verðum að styrkja þessa
grunnþjónustu þannig að Land-
spítalinn geti frekar sinnt sínum
sjúklingum og heilsugæslan sínum.
Launakostnaður er langstærsti
kostnaðarliður í heilsugæslunni og
með nýju greiðslumódeli verður
dreifing fjármagns réttlátari og
með því að hafa það fjármagn rétt
mun heilsugæslan á höfuðborgar-
svæðinu batna til muna og þannig
heilbrigðisþjónustan í heild. Sam-
starf heilsugæslu og Landspítala
hefur aukist, gæði þjónustunnar
eru meiri með auknum fjölda starfs-
manna og mikilvægt að þeirri þróun
verði haldið áfram okkur öllum til
hagsbóta.
Stöndum vörð um heilsugæsl-
una, tryggjum henni eðlilega fjár-
veitingu.
Tryggjum eðlilega
fjármögnun heilsugæslunnar
Óskar
Reykdalsson
starfandi
framkvæmda-
stjóri lækninga
Heilsugæslu
höfuðborgar-
svæðisins
Ég tel mig hafa komið á
réttum tíma. Gagnkvæmur
áhugi þjóðanna hvorrar
á annarri hefur sennilega
aldrei verið meiri.
Við viljum ekki bara halda
í horfinu, við verðum að
styrkja þessa grunnþjónustu
þannig að Landspítalinn geti
frekar sinnt sínum sjúkling-
um og heilsugæslan sínum.
Í fyrri greinum um efnið var farið í gegn um mikilvægi þess að hlúa vel að ferðamannastöðum með
faglegum vinnubrögðum og hvernig
það skilaði sér í auknum tekjum og
bættri ímynd landsins.
Aðdráttarafl staða
Með aukinni hnattvæðingu er farið
að bera á því að samfélög taki sig
saman um að þróa sérkenni staða í
þeim tilgangi að þeir veki athygli og
standi upp úr í stöðugt stærri hring-
iðu upplýsinga í heiminum. Mark-
miðið er einatt að laða fólk að, bæði
ferðamenn og þá sem hafa hug á að
setjast að. Það hefur einnig sýnt sig
að sérkenni staða hafa oft jákvæð
áhrif á staðarval fyrirtækja. Ástæð-
an er hin einfalda staðreynd að vel
hannað umhverfi hefur jákvæð áhrif
á vellíðan fólks. Á fagmáli skipu-
lagsfræðinga er þetta kallað attract-
ivity[vi], eða aðdráttarafl[vii] eins
og það gæti útlagst á íslensku. Er það
þá sett í samhengi við aukinn hag-
vöxt á svæðum sem verið er að þróa.
Sérkenni staða er hægt að þróa út
frá staðháttum, menningu, hefðum
eða öðrum þáttum sem geta leitt til
aukinnar búsetu, skapað atvinnu-
tækifæri og þar af leiðandi eflt hag-
vöxt þegar til lengri tíma er litið.
Hér á landi mættu menn kynna
sér þá þætti sem lúta að aðlöðunar-
afli innan ferðamannageirans fyrst
og fremst til að sporna við niður-
níðslu, en einnig til að auka sjálf-
bærni ferðamannastaða. Þetta á
bæði við um vistrænar og fjárhags-
legar hliðar málsins vegna þess
að ferðamannastaðir verða óhjá-
kvæmilega að geta staðið undir
sér. Hér þurfa stjórnvöld að útbúa
kerfi til fjármögnunar á góðum og
sjálfbærum verkefnum með hvöt-
um sem verðlauna metnaðarfull
áform, og sýna fordæmi í tengslum
við þróun mikilvægra áfangastaða,
meðal annars með því að nota góða
hönnuði í verkin. Fjárfestingar af
þessu tagi eru furðu fljótar að skila
sér aftur til ríkissjóðs því að við-
haldskostnaður lækkar mikið í vel
skipulögðu umhverfi og ánægðir
ferðamenn skila auknum tekjum
þegar upp er staðið.
Vörumerking
Mig langar til að enda þetta á lítilli
frásögn af þorpinu Krumbach í
fjallahéraðinu Vorarlberg í vestur-
hluta Austurríkis. Fyrir nokkrum
árum ákváðu menn þar á bæ að
ganga skrefi lengra en flestir í að
vekja athygli á sér og hversu aðlað-
andi staðurinn er. Svæðið er þekkt
fyrir aldagamla byggingarhefð og
notkun á sjálfbæru og staðbundnu
byggingarefni. Haft var samband
við forstöðumann arkitektasafns
Austurríkis og var hann beðinn um
að koma með tillögur að því hvernig
menn gætu endurnýjað byggingar-
hefð staðarins. Eftir stutta umhugs-
un stakk hann upp á því að erlendir
arkitektar yrðu ráðnir til að hanna
strætóskýli sem gætu sýnt almenn-
ingi að hefð er ekki fast og óhaggan-
legt hugtak, heldur afurð stöðugrar
þróunar. Með þessu sá hann að
þorpið gæti styrkt ímynd sína sem
sjálfbært og kolefnishlutlaust sam-
félag og gert það nánast að „vöru-
merki“ sínu. Var teiknistofa okkar
þess aðnjótandi að taka þátt í þessu
verkefni[i].
Hugmyndin um „vörumerkingu“
eða branding[ii] er ekki ný, en er
farin að skjóta æ oftar upp koll-
inum í arkitektúr síðustu árin. Eru
menn þá iðulega að notfæra sér
arkitektinn í að túlka umhverfið
beint eða óbeint innan fyrirfram
ákveðins ramma. Aðferð þessa
mætti einnig nota við þróun svæða
á Íslandi enda búa flestir staðir á
landinu yfir ógrynni af efniviði sem
upplagt væri að miðla með aðstoð
byggingarlistar. Vestfirðir hafa
þegar farið af stað með að tengja
svæðið við náttúrulaugar með
aðstoð samstarfshópsins Vatna-
vina. Fleiri héruð mættu spreyta sig
á svipuðu í framtíðinni og þar með
gera menningu og náttúru Íslands
aðgengilega og í senn aðlaðandi
fyrir umheiminn.
Í þessum þremur greinum hefur
mikilvægi fjárfestinga í innviðum
ferðamannaþjónustunnar á Íslandi
verið rakið. Eins og mál standa eru
gæði ferðamannastaða lítið í brenni-
depli og heildræna menningarstefnu
ferðamannaiðnaðarins vantar. Snúa
þarf áherslunum frá magni í gæði svo
að gestir og gangandi öðlist betri
þekkingu á djúpstæðum tengslum
náttúru okkar og menningar.
[vi] www.telemarksforsking.no/
publikasjoner/filer/2301.pdf
[vii] Making our cities attractive and
sustainable, How the EU contributes
to improving the urban environ-
ment; ec.europa.eu/environment/
europeangreencapital/wp-content/
uploads/2011/08/Making-our-cities-
attractive-and-sustainable.pdf
[i] www.kulturkrumbach.at/
[ii] en.wikipedia.org/wiki/Place_
branding
Arkitektúr og
túrismi – þriðji hluti
Dagur
Eggertsson
prófessor í arki-
tektúr og rekur
arkitektastofuna
Rintala Eggerts-
son arkitektar í
Ósló og Bodö í
Noregi
Það er mjög gott er að heyra að þjóðin vill heilbrigðismál númer eitt á forgangslist-
anum fyrir þessar kosningar. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur lýst því að
hann sé sömu skoðunar og það
er frábært. Einhver besta umbót
sem gerð hefur verið á heilbrigðis-
kerfinu hér á landi á síðustu árum
að mínum dómi er stofnun Leiðar-
ljóss, stuðningsmiðstöðvar fyrir
börn með sjaldgæfa, ólæknandi og
lífshættulega sjúkdóma. Forstöðu-
maður þess er Bára Sigurjónsdóttir,
sérfræðingur í barnahjúkrun og
baráttumaður fyrir þessi börn um
árabil. Persónumiðuð þjónusta er
þar þungamiðjan, enda einmitt það
sem við þurfum að efla í okkar heil-
brigðisþjónustu.
Ég hlakka til að horfa á Leiðar-
ljós, sem þjóðin safnaði fyrir 70
milljónum í landssöfnun á RÚV,
inn í framtíðina sem styrka stoð að
bættu heilbrigðiskerfi. Hér verðum
við að standa saman þjóðin, til að
tryggja áframhaldandi persónulega
þjónustu í þessa veru. Draumur
okkar er næst að aðstoða börn
með kvíða- og geðraskanir með
sama módeli og Leiðarljós notar,
draumur sem auðvitað á að verða
að veruleika miðað við velgengni
Leiðarljóss.
Sigurvegarar í
heilbrigðisþjónustu
Elín Hirst
alþingismaður
2 9 . s e p t e m b e r 2 0 1 6 F I m m t U D A G U r26 s k o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð I ð
2
9
-0
9
-2
0
1
6

0
4
:4
2
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
A
B
A
-9
4
5
4
1
A
B
A
-9
3
1
8
1
A
B
A
-9
1
D
C
1
A
B
A
-9
0
A
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
0
6
4
s
_
2
8
_
9
_
2
0
1
6
C
M
Y
K