Fréttablaðið - 12.10.2016, Qupperneq 34

Mæting í skipulagða hópleit að
brjóstakrabbameini sem konur á
aldrinum 40-69 ára eru boðaðar í
er mismunandi eftir landshlutum.
Konur á Siglufirði, Ólafsfirði og
Húsavík mæta best. Þar er hlut-
fallið í kringum 85 prósent. Konur
í póstnúmeri 101, í Reykjanesbæ,
póstnúmeri 111 og á Raufarhöfn
eru á meðal þeirra sem mæta
verst og er hlutfallið í sumum til-
fellum vel undir 60 prósentum. Að
meðal tali mæta 68 prósent kvenna
á aldrinum 40-69 ára í reglulega
leit. Þær mættu að sögn Láru G.
Sigurðardóttur, læknis og fræðslu-
stjóra Krabbameinsfélagsins, vera
mun fleiri.
Að sögn Láru segja um 80 pró-
sent kvenna framtaksleysi og
tímaskort vera ástæðu þess að
þær mæti ekki í reglulega hóp-
leit. „Þetta á bæði við um brjósta-
krabbameins- og leghálskrabba-
meinsleitina. Þær gefa sér hrein-
lega ekki tíma. Mögulega er það
vegna þess að þær eru ekki með
nein einkenni en við viljum ekki
síst fá einkennalausar konur,“
segir Lára og bendir á að krabba-
mein sé oft einkennalaust og þá
sérstaklega á byrjunarstigi þegar
auðveldast er að ráða við það.
Flestar ánægðar
Lára segir einhverjum konum
vaxa skoðunin í augum en að það
sé yfirleitt óþarfi. „Skoðunin sjálf
tekur skamman tíma og er oft-
ast án nokkurra óþæginda. Það
eru teknar tvær röntgenmyndir
af hvoru brjósti. Það fer svolítið
eftir einstaklingum hversu lang-
an tíma það tekur en að jafnaði eru
þetta ekki nema fimm til tíu mín-
útur.“ Að sögn Láru eru 87 prósent
þeirra kvenna sem mæta ánægðar
með síðustu komu.
Ef einhver breyting eða óregla
finnst á myndinni er hringt í kon-
una og hún kölluð í ómskoðun.
„Það fer svo eftir því hvað hún
sýnir hvort gerð er ástunga eða
ekki.“
Lára segir ekkert einfalt svar
við því af hverju konur mæti mis-
vel í leitina eftir landshlutum. „Á
höfuðborgarsvæðinu er aðgengi að
leitinni gott og kannski gerir ná-
lægðin það að verkum að skoðun-
inni er slegið á frest. Konur sem
hafa bara tök á því að fara í skoðun
einu sinni á ári nota kannski tím-
ann betur, þó ég geti ekkert full-
yrt um það. Þá skýrist þetta mögu-
lega að einhverju leyti af fjölda út-
lendinga í sumum hverfum,“ segir
Lára en ítrekar að allar konur sem
eru skráðar í þjóðskrá fái bréf.
Umræða hefur áhrif á aðsókn
Spurð að því hvort greina megi
mun á aðsókn í hópleit í kringum
árvekniátök Krabbameinsfélags-
ins segir Lára svo vera. „Yfirleitt
eru símalínurnar rauðglóandi hjá
okkur á meðan átak stendur yfir
og mánuðina á eftir. Hún á það
síðan til að dala og við virðumst
alltaf þurfa að minna á. Eins koma
fram nýjar kynslóðir sem nauð-
synlegt er að ná til.“
Lára segir reynslusögur og tölu-
legar staðreyndir einna helst ýta við
fólki. „Ef einhver sem hefur greinst
ungur stígur fram, á fólk það til að
koma til okkar og sömuleiðis ef ein-
hver nákominn greinist.“
Ekki hægt að skima fyrir öllu
Lára segist oft fá þá spurningu
hvort ekki sé bara hægt að skima
fyrir öllu krabbameini í einu. „Það
væri auðvitað óskandi og þó vís-
indamenn séu sífellt að leita nýrra
leiða erum við því miður ekki
komin á þann stað. Í raun eru það
bara þrjú krabbamein sem skimað
er fyrir en það eru leghálskrabba-
mein, brjóstakrabbamein og ristil-
krabbamein. Nú þegar er skimað
fyrir legháls- og brjóstakrabba-
meini hér á landi en til stend-
ur að taka upp skipulagða ristil-
krabbameinsleit eftir áramót. Í
sumum löndum er svo skimað
fyrir lungnakrabbameini hjá ungu
fólki sem hefur reykt í meira en
tuttugu ár en það er ekki gert hér
á landi,“ upplýsir Lára.
Hún segir krabbamein mjög
flókinn sjúkdóm. „Þetta eru í raun
um 200 mismunandi sjúkdómar
sem hegða sér ólíkt á milli einstakl-
inga. Frumurnar hegða sér aldrei
eins og horfur tveggja einstakl-
inga með sama krabbamein eru
ekki endilega þær sömu.“ Nokkrar
tegundir krabbameins eru algeng-
ari en aðrar og er að sögn Láru lögð
mest áhersla á að finna aðferðir til
að skima fyrir þeim.
Mæting víða
undir væntingum
Sextíu og átta prósent kvenna á aldrinum 40-69 ára mæta að meðaltali reglu-
lega í brjóstamyndatöku hér á landi á ári. 80% mæting væri ásættanlegri. Mæt-
ingin er mismunandi eftir landshlutum og hvað síst á höfuðborgarsvæðinu. Lára
G. Sigurðardóttir læknir segir aðsókn í leitina taka kipp í kringum árvekniátök
Krabbameinsfélagsins og að flestar konur séu ánægðar með síðustu skoðun.
Lára segir mögulega skýringu þess að konur mæti ekki í skipulagða hópleit vera að þær séu einkennalausar. Hún bendir hins
vegar á að krabbamein sé oft einkennalaust og þá sérstaklega á byrjunarstigi þegar auðveldast er að ráða við það. MYND/GVA
Öllu söfnunarfé Bleiku slaufunnar
í ár verður varið óskertu til endur-
nýjunar tækjabúnaðar til skipu-
legrar leitar að brjóstakrabba-
meini. Margþættur ávinningur er
af endurnýjuðum tækjabúnaði og
má þar helst nefna minni óþægindi
við myndatökur og minni geislun,
aukið öryggi við greiningar, hag-
ræði vegna lægri bilanatíðni og
ekki síður mikinn sparnað við við-
hald tækja. Áætlaður kostnaður
við hvert tæki er a.m.k. 30 millj-
ónir króna. Nú þegar hafa um 5,2
milljónir safnast en öll áheit sem
söfnuðust í Reykjavíkurmaraþon-
inu renna til tækjakaupanna. Að
auki söfnuðu bændur, dreifingar-
aðilar og framleiðendur heyrúllu-
plasts 900 þúsund krónum með
sölu á bleiku heyrúlluplasti.
Samhliða kaupum á nýjum tækj-
um er fyrirhugað að taka í notkun
nýtt boðunarkerfi vegna brjósta-
krabbameinsskoðunar en talið er
að kerfið muni fjölga konum sem
koma reglulega í skoðun.
Brjóstakrabbamein er algeng-
asta krabbamein kvenna hér á
landi og greinist kona á um 40
klukkustunda fresti með brjósta-
krabbamein, allt árið um kring.
Þótt brjóstakrabbamein sé al-
mennt kvennasjúkdómur snert-
ir hann alla landsmenn með ein-
hverjum hætti. Öll þekkjum við
konur sem eru okkur kærar og
eru mæður okkar nærtækt dæmi.
Herferðin í ár leggur því áherslu
á að mömmur séu ómetanleg-
ar og hafi alltaf verið til staðar
fyrir okkur. Því er hvatt til þess
að passað sé vel upp á þær og þær
séu um leið studdar, eins og aðrar
konur, í baráttunni við brjósta-
krabbamein.
Tækjabúnaður
endurnýjaður
Vera
Einarsdóttir
vera@365.is
Kostnaður við hvert tæki
er um 30 milljónir.
bLEiKA sLAufAN Kynningarblað
12. október 20166
KOMIÐ
Í VERSLANIR
Guli miðinn styrkir Bleiku slaufuna.
200 kr. af hverju bleiku glasi renna
til styrktar Bleiku slaufunni.
EKKI GLEYMA
AÐ ÞVO ÞÉR UM
HENDURNAR
KVEÐJA, MAMMA
#fyrirmömmu
#fyrirmömmu
EKKI HLAUPA
Í STIGANUM
KVEÐJA, MAMMA
1
2
-1
0
-2
0
1
6
0
4
:4
1
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
E
3
-B
8
0
4
1
A
E
3
-B
6
C
8
1
A
E
3
-B
5
8
C
1
A
E
3
-B
4
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
6
4
s
_
1
1
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K