Fréttablaðið - 13.10.2016, Blaðsíða 25

Nýlega gaf ég út bók, Bætum lífi við árin. Baráttan fyrir bættum kjörum aldraðra og
öryrkja. Greinasafn. Eins og nafnið
bendir til er hér um greinasafn að
ræða. Þetta er úrval þeirra greina,
sem ég hef skrifað sl. 12 ár. Alls hef
ég skrifað rúmlega 600 greinar á
þessu tímabili, flestar um kjaramál
aldraðra og öryrkja. Í eftirmála
bókarinnar segi ég þetta: Ástandið
í kjaramálum aldraðra og öryrkja
er enn þannig, að sá lífeyrir, sem
stjórnvöld skammta þeim, sem
einungis hafa tekjur frá almanna­
tryggingum, dugar ekki fyrir fram­
færslukostnaði. Væntanlega gerir
ríkisstjórnin eitthvað í málinu fyrir
alþingiskosningarnar 29. október
2016. Ég óttast, að það verði eins og
oft áður aðeins einhver hungurlús.
Því miður rættist þessi spá. Ríkis­
stjórnin spilaði út hungurlús til
aldraðra nú rétt fyrir kosningar. Ég
kalla það hungurlús, þegar ríkis­
stjórnin ákveður að láta þá, sem
verst eru staddir, fá 17 þúsund
króna hækkun eftir skatt , þegar þeir
eru búnir að bíða í níu mánuði í ár
og þurftu að bíða í átta mánuði sl.
ár frá því aðrar stéttir fengu miklar
kauphækkanir. Launafólk fékk
14,5% hækkun á lágmarkslaunum
2015 og flestar aðrar stéttir fengu þá
miklar kauphækkanir, sumar miklu
meira. Ríkisstjórnin sagði alltaf við
aldraða og öryrkja, að þeir yrðu að
bíða. Hvers vegna? Ég tel, að aldr­
aðir og öryrkjar hefðu frekar átt að
fá hækkanir á undan öðrum; ekki
að bíða og fá átta mánuðum síðar
en aðrir minni hækkun eða 9,7%
hækkun miðað við 14,5% hækkun
sem launafólk fékk.
Nú segir ríkisstjórnin, að lífeyrir
aldraðra einhleypinga hækki í 280
þúsund á mánuði fyrir skatt um
næstu áramót; í 224 þúsund krónur
eftir skatt. Þessi lífeyrir er í dag 207
þúsund krónur á mánuði. Hér er um
17 þúsund króna hækkun að ræða
eftir skatt. Það eru öll ósköpin. Þetta
nær ekki einu sinni þeirri hækkun
sem stjórnarflokkarnir lofuðu öldr­
uðum, og öryrkjum í kosningalof­
orði til leiðréttingar á lífeyri vegna
kjaragliðnunar krepputímans; til
þess að efna það loforð þarf að
hækka lífeyri um kr 56.580 og lífeyrir
færi í 302 þúsund kr. á mánuði fyrir
skatt, í 242 þúsund eftir skatt.
Aðalatriðið er hvað aldraðir og
öryrkjar þurfa sér til framfærslu. Ég
tel, að eina viðmiðunin í því efni sé
neyslukönnun Hagstofunnar. Sam­
kvæmt henni er meðaltalsneysla
einhleypinga 321 þúsund krónur á
mánuði. Það er án skatta. Ég tel því
lágmark 321 þúsund krónur á mán­
uði eftir skatt fyrir einhleypan eldri
borgara og öryrkja.
Hungurlús fyrir kosningar
Hörð rimma var háð um stjórnarskrána sem Alþingi bar undir þjóðar­
atkvæði 1944. Stjórnarskráin frá
1944 er stundum kölluð lýðveldis­
stjórnarskrá. Það er þó rangnefni
þar eð textinn var í reyndinni ekki
annað en bráðabirgðaskjal með
lágmarksbreytingum á gömlu
stjórnarskránni frá 1874. Fulltrúar
allra flokka á Alþingi strengdu
þess heit að skila af sér nýrri
stjórnarskrá eigi síðar en vorið
1946 eins og Guðni Th. Jóhannes­
son, forseti Íslands, lýsir vel í
ritgerð sinni Tjaldað til einnar
nætur. Það heit efndu flokkarnir
ekki fyrr en þeir fólu Stjórnlaga­
ráði að vinna verkið með liðsinni
almennings sem leiddi verkið
fram til sigurs í þjóðaratkvæða­
greiðslunni 2012.
Allir þingflokkar voru á einu
máli um nauðsyn þess að lýð­
veldisstofnuninni 1944 fylgdi ný
stjórnarskrá og lögðu því kapp á
að koma henni fram. Þeir dreifðu
þjóðaratkvæðagreiðslunni um
hana á marga daga, sendu fulltrúa
sína heim til fólks með kjörseðla
ef það átti ekki heimangengt og
sendu hvatningarbréf í pósti inn
á hvert heimili. Þessi samstaða
flokkanna um málið er söguleg í
ljósi þess að ástand Alþingis var
þá með allra versta móti vegna
sundurþykkis og úlfúðar. Enda
hafði Sveinn Björnsson ríkisstjóri
talið sig nauðbeygðan til að skipa
utanþingsstjórn 1942 þar eð þing­
flokkarnir höfðu reynzt ófærir um
að mynda hvort heldur meiri­
hlutastjórn eða minnihlutastjórn.
Við þessar kringumstæður tókst
Sveini Björnssyni að fá forustu­
menn flokkanna til að fallast á
þjóðkjörinn forseta frekar en
þingkjörinn eins og flokkarnir
hefðu heldur kosið til að hafa
alla þræði valdsins í hendi sér.
En Sveinn hafði betur, studdur
fyrstu vísindalegu skoðanakönn­
uninni sem gerð var í landinu.
Niðurstöður hennar voru birtar
í tímaritinu Helgafelli 1943 sem
þeir ritstýrðu skáldin Magnús
Ásgeirsson og Tómas Guðmunds­
son með miklum brag. Niður­
stöðurnar sýndu að 70% kjósenda
vildu heldur þjóðkjörinn forseta
en þingkjörinn. Þarna var lagður
grunnurinn að því forsetaþing­
ræði sem Íslendingar hafa æ síðan
búið við, þ.e. þingræði þar sem
þjóðkjörinn forseti hefur heimild
skv. stjórnarskrá til að vísa lögum
í þjóðaratkvæði, leggja fram frum­
vörp á Alþingi, skipa ráðherra
ef á þarf að halda o.fl. Æ síðan
hafa stjórnmálaflokkarnir reynt
að vinda ofan af óförum sínum í
aðdraganda lýðveldisstofnunar­
innar 1944. Tregða Alþingis til
að staðfesta nýju stjórnarskrána
sem 2/3 hlutar kjósenda lýstu sig
fylgjandi 2012 er angi á þessum
meiði.
Ástand Alþingis
Sigurður Nordal prófessor lýsir
ástandi Alþingis í ritgerð sinni í
bókinni Ástandið í sjálfstæðismál-
inu 1943. Þar segir hann m.a.:
„Alþingi getur ekki myndað
þingræðisstjórn. Alþingi ræður
ekki við verðbólguna. Alþingi
getur ekki komið á réttlátri
skiptingu styrjaldargróðans.
Alþingi finnur engin ráð til þess
að halda óhófi, ólifnaði og spill­
ingu í skefjum. Svo mætti lengi
halda áfram, ef allt skyldi talið,
sem almenningur færir fram til
vantrausts á þessa æðstu stofnun
þjóðar, sem er í vanda stödd. Er
það leiðin til þess að bjarga sóma
þessa alþingis, ef það hrapar að
stofnun lýðveldis, klæðist ljóns­
húð frægustu foringja Íslendinga
frá liðnum tímum, sigrar Dansk­
inn og getur sýnt þjóðinni mátt
sinn og megin gagnvart þessum
ægilega óvini: „Lá hann ekki,
lasm“?! En væri ekki betur við eig­
andi að sú Íslandsglíma færi ekki
fram 17. júní, heldur á afmælis­
degi Adolfs Hitlers, sem vér eigum
hvort sem er allar „vanefndir“
Dana að þakka?“
Sigurður Nordal var í hópi
þeirra menntamanna og annarra
sem töldu rétt að fresta lýðveldis­
stofnuninni fram yfir styrjaldar­
lok frekar en að segja Ísland úr
konungssambandi við hernumda
Danmörku sem gat enga björg sér
veitt. Þess vegna segir hann um
þingið: „ef það hrapar að stofnun
lýðveldis“. Lýsing hans á Íslands­
glímunni á vel við um ýmsa þá
sem barið hafa sér á brjóst með
mestri háreysti undangengin
misseri.
Ef bilið heldur áfram að breikka
Sigurður Nordal heldur áfram eins
og hann sé að ávarpa Íslendinga
nú:
„Hvað verður um þingræði og
þjóðræði á Íslandi, ef gjáin milli
þings og þjóðar, bilið milli sann­
inda og velsæmis annars vegar
og málrófs og hátternis sumra
stjórnmálaleiðtoganna hins vegar,
heldur áfram að breikka sem gerzt
hefur á síðari árum – og lýsir sér
varla betur í neinu en skilningi
þess, í hverju raunverulegasta
sjálfstæði þjóðarinnar sé fólgið?
Hverjum Íslendingi, sem vill horfa
út yfir þægindi líðandi stundar,
hvar í flokki sem hann stendur,
er skylt að gæta að hættunni, sem
af þessu stafar, finna til síns hluta
af ábyrgðinni. Hvorki má láta óp,
hótanir né smjaður aftra sér frá að
hugsa sjálfur og skýra að því búnu
frá skoðunum sínum, að minnsta
kosti fulltrúum sínum á Alþingi,
svo að þeir gleymi því ekki, að þeir
eru kosnir af mælandi mönnum,
en ekki jarmandi sauðum.“
Lýðræðið í landinu hangir
nú á þunnum þræði, enn frekar
jafnvel en sums staðar í nálægum
löndum. Bandaríkin hljóta ekki
lengur ágætiseinkunn hjá Free­
dom House fyrir frelsi og lýðræði.
Ofurvald peninga á vettvangi
stjórnmálanna þar vestra ásamt
hirðuleysi stjórnmálastéttarinnar
á mikinn þátt í afturförinni. Ísland
sýnist vera á sömu leið nema
þingið eða þjóðin grípi í taumana.
Þing gegn þjóð
Björgvin
Guðmundsson
viðskipta-
fræðingur
Þorvaldur
Gylfason
prófessor
Í dag
Lýðræðið í landinu hangir
nú á þunnum þræði, enn
frekar jafnvel en sums staðar
í nálægum löndum. Banda-
ríkin hljóta ekki lengur
ágætiseinkunn hjá Freedom
House fyrir frelsi og lýðræði.
Ofurvald peninga á vettvangi
stjórnmálanna þar vestra
ásamt hirðuleysi stjórnmála-
stéttarinnar á mikinn þátt
í afturförinni. Ísland sýnist
vera á sömu leið nema þingið
eða þjóðin grípi í taumana.
Aðalatriðið er hvað aldraðir
og öryrkjar þurfa sér til fram-
færslu. Ég tel, að eina við-
miðunin í því efni sé neyslu-
könnun Hagstofunnar.
Samkvæmt henni er meðal-
talsneysla einhleypinga 321
þúsund krónur á mánuði.
Það er án skatta.
s k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 23F i M M T u d a g u R 1 3 . o k T ó B e R 2 0 1 6
2014 Volvo V60 4x4 Plugin
Diesel Hybrid, notaður,
keyrður 39þús km.
Verð kr. 4.250.000,-
2016 Nissan Leaf Acenta,
30KW, NÝR.
Verð kr. 3.500.000,-
2015 Ford F350 4x4 Diesel,
notaður.
Verð kr. 4.950.000,-
2016 Volvo XC90 T8 4x4
Hybrid Inscription, notaður,
keyrður 9þús km.
Verð kr. 9.395.000,-
2016 Chevrolet Volt Plugin Hy-
brid, notaður, keyrður 9.500 km.
Verð kr. 3.350.000,-
2014 BMW i3 Extended Range,
notaður, 250 km á hleðslu.
Verð kr. 3.400.000,-
2016 Volvo XC90 T8 4x4 Hybrid
Momentum, notaður,
keyrður 6þús km.
Verð kr. 8.995.000,-
2015 Nissan Leaf, notaður,
keyrður 28þús km.
Verð kr. 1.950.000,-
2013 Dodge Grand Caravan 7
farþegar, 6 cylinder, notaður,
keyrður 64þús km.
Verð 4.150.000 kr,-
2016 Mitsubishi Outlander 4x4
PHEV Plug-in Hybrid Instyle,
NÝR, leður.
Verð kr. 4.850.000,-
2015 Volkswagen e-Golf, leður,
notaður, keyrður 12.500 km.
Verð kr. 2.650.000,-
2014 Toyota Prius Plugin Hybrid,
notaður, keyrður 44.800 km.
Verð kr. 2.400.000,-
1
3
-1
0
-2
0
1
6
0
4
:2
5
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
E
9
-8
8
A
C
1
A
E
9
-8
7
7
0
1
A
E
9
-8
6
3
4
1
A
E
9
-8
4
F
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
8
0
s
_
1
2
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K