Fréttablaðið - 13.10.2016, Blaðsíða 60

Hann kemur blautur og úfinn inn starfsmanna­inngang Hörpunnar undan íslenskri haust­lægð en samt brosandi og
vingjarnlegur. Benjamin Levy frá Frakk­
landi er hingað kominn sem hljóm­
sveitarstjóri við uppfærslu Íslensku
óperunnar á Évgení Onegin, eftir rúss­
neska snillinginn Pjotr Tsjaíkovskíj,
sem verður frumsýnd í lok næstu viku.
Benjamin Levy hefur stjórnað víðs
vegar um Evrópu, bæði utan heima­
landsins sem innan, en árið 2005 hlaut
hann verðlaun sem Bjartasta vonin hjá
Sambandi franskra tónlistargagnrýn­
anda og árið 2008 hlaut hann ADAMI,
verðlaun ungra hljómsveitarstjóra.
Levy er því happafengur fyrir Íslensku
óperuna sem og áhorfendur en hann
segir að það sé sérstaklega ánægju­
legt að koma hingað til þess að vinna í
annað sinn. „Hér er stemningin alltaf
mjög góð ólíkt því sem ég þekki frá
Frakklandi. Þar er fólk ansi mislynt
og þá sérstaklega í París, ég meina
Parísarbúar eru líkast til skapversta
fólk í heimi, eða eins og Jean Coct­
eau sagði þá eru Frakkar í raun Ítalir
í vondu skapi. Þannig að það fyrsta
sem ég tók eftir á Íslandi var hversu
almennilegir allir eru og hversu sterk
samkennd ríkir á milli fólks. Ég held að
fólki finnist það tilheyra einni og sömu
fjölskyldunni og það skiptir máli tón­
listarlega séð. Þjappar okkur saman
tónlistarlega og gerir tónlistarfólkinu
mögulegt að styðja hvert annað og það
styður við allt ferlið.“
Elskhugi eða eiginmaður
Allt frá unga aldri hafði Levy mikinn
áhuga á því að verða hljómsveitar­
stjóri. Hann segir að það hafi verið það
fyrsta þegar hann nefndi þegar hann
var spurður hinnar klassísku spurn­
ingar, hvað hann ætlaði að verða. „En
svo kom auðvitað millibilsástand þar
sem ég ætlaði að verða flugmaður
eða eitthvað svoleiðis sem mér fannst
töff. En þegar ég spilaði í fyrsta sinn í
hljómsveit, það var snemma á ungl­
ingsárunum, þá vissi ég fyrir víst að
það væri þetta sem ég ætlaði að gera.“
Levy segist þó ekki vera af tónlistar­
fólki kominn en faðir hans er lyfja­
fræðingur og móðir hans sjúkraþjálfi.
„En pabbi elskar tónlist og hann sá til
þess að ég færi að læra á fiðlu þegar ég
var barn og ég lagði stund á það fram
á unglingsárin, en þá sneri ég mér að
því að læra klassískan áslátt. Þaðan fór
ég meira yfir í fræðin og svo að gerast
stjórnandi. Þetta er svona minn bak­
grunnur í tónlistinni.“
Nýverið tók Levy við starfi tónlistar­
stjóra hljómsveitarinnar í Cannes og
hann segir að það verði gott að fá sinn
stað til þess að byggja eitthvað upp til
lengri tíma. „Ég mun þó halda áfram
um stund að vera gestahljómsveitar­
stjóri nokkuð víða enda þegar bund­
inn af allmörgum spennandi verkefn­
um. Það er gott að vera elskhuginn en
á ákveðnum tímapunkti þá er kominn
tími á að vera eiginmaðurinn,“ segir
Levy og hlær góðlátlega.
Á milli tveggja heima
Það er stórt og metnaðarfullt verk­
efni að takast á við jafn stóra óperu og
Évgení Onegin og Levy hefur á orði að
það sé í raun ótrúlega fámennur hópur
sem standi á bak við verkefnið. „Þetta
fólk er að vinna verk margra og leik­
stjórinn okkar, Anthony Pilavachi,
er bæði reyndur og uppfullur af frá­
bærum hugmyndum. Þannig að þetta
er mikil áskorun en ég er sannfærður
um að þetta verður frábær sýning, ekki
síst vegna þess að fólkið hér er tilbúið
að leggja svo mikið á sig.“
Aðspurður hvort þetta verði til þess
hann finni meira fyrir pressunni en
ella þá segir Levy að hann finni alltaf
fyrir pressunni hvort eð er. „Það er bara
hluti af þessu og maður setur pressuna
á sig sjálfur. En þegar maður er að tak­
ast á við meistaraverk eins og þetta þá
getur það höfðað til fólks á svo marg­
breytilegan hátt. Évgení Onegin var
frumflutt árið 1879 og fyrir mér er þessi
ópera á milli tveggja heima. Tónlistar­
lega séð er að finna í henni ákveðnar
leifar af klassískt saminni óperu en á
sama tíma er þarna fullt af atriðum þar
sem persónurnar nánast tala saman í
tónlistinni. Stíllinn er klassískur, eins
og t.d. hjá Haydn og Mozart, en svo
koma þessar risastóru rómantísku
aríur. Svo er þetta líka svo mennskt og
tilfinningarnar eru svo sannar.“
Nú er Levy kominn á flug um eðli
verksins og bendir á að takturinn í
tónlistinni hjá Tsjaíkovskíj leitist við að
passa við hvernig rússneskan er í raun
töluð og því sé afar mikilvægt að flytja
hana á frummálinu. „Þetta er gríðar­
lega erfitt fyrir söngvarana, sérstaklega
þá sem eru ekki rússneskumælandi,
því þeir þurfa að vita hvernig þetta
er sagt í raun og veru. Þess vegna þarf
að skrifa taktinn nánast inn í tungu­
málið.“ Söngvurunum er eflaust mikil
hjálp í Levy hvað þetta varðar því hann
er rússneskumælandi og nú er hann
dottinn inn í handritið og byrjaður
að tala og syngja rússnesku fyrir afar
skilningsvana eyrum blaðamannsins.
En ástríða, þekking og færni hljóm­
sveitarstjórans leynir sér svo sannar­
lega ekki.
Tónlistin er lykillinn
„Áherslan í hverri óperuuppfærslu
fyrir sig ákvarðast í raun út frá því
sambandi sem myndast á milli leik­
stjórans og tónlistarstjórans hverju
sinni,“ segir Levy aðspurður um sínar
áherslur. „Leikstjórinn okkar hér er
afar tónelskur og hann byggir allt á
tónlistinni. Hann leggur mikla áherslu
á að við verðum að hlusta á tónlistina
til þess að skilja hvað er að gerast. Þetta
er mjög gott fyrir mig vegna þess að
fyrir vikið þá eigum við mjög gott með
að vinna saman og leggjum svipaðar
áherslur. Þetta er í raun það fyrsta sem
einkennir þessa uppfærslu hér.
Með sama hætti þá reyni ég að
nálgast söngvarana mína með ein­
staklingsbundnum hætti. Þegar maður
er að stjórna óperu þá er maður oft í
senn bæði bílstjóri og farþegi, vegna
þess að í raun eru söngvararnir oft við
stýrið. Þá þarf maður í senn að fylgja
þeim, styðja þá og leiða þá áfram. Í
stóru aríunum þarf maður að muna
að maður er þeim til þjónustu reiðu­
búinn og aðstoða þá eftir því sem þeir
þurfa á að halda hverju sinni. Ég er
afar ánægður með söngvarana mína
hérna og skemmtilegt að ég vann með
mörgum hér við Don Giovanni og nú
sýna þau mér allt aðra hlið.“
Hrifinn af Ragnheiði
Víða um heim er mikil umræða um
hlutverk og stöðu óperunnar og Ísland
er engin undantekning frá því. Levy
segir að það sé hans skoðun að það sé
mikilvægt að takast á við bæði klassísk
og ný verk. „Mér skilst að það eigi að
flytja Mannsröddina, La voix humaine,
eftir Francis Poulenc og það finnst mér
spennandi. Ég sá líka upptöku héðan af
óperunni Ragnheiði og það fannst mér
alveg frábært.
En svona þarf þetta að vera. Það þarf
að setja upp ólík verk frá mismunandi
skeiðum og klassísku verkin eiga svo
sannarlega að vera þar á meðal. Það
skiptir líka máli. Íslendingar eiga ekki
að þurfa að ferðast til útlanda til þess
að sjá og heyra óperu af þeirri gráðu
sem við erum að fást við hér og nú.
Það er líka mikilvægur hluti af þroska
og ferli söngvaranna og hljómsveitar­
innar svo vonandi á óperan sér bjarta
og góða framtíð á Íslandi.“
Ég er í senn bæði bílstjóri og farþegi
Hljómsveitarstjórinn Benjamin Levy vinnur nú hörðum höndum að uppfærslu Íslensku óperunnar á
Évgení Onegin og honum finnst gott að vinna í íslenskri samkennd og fjölskyldustemningu.
Benjamin Levy hljómsveitarstjóri segir að það sé í raun ótrúlega fámennur en afkastamikill hópur sem stendur að baki uppfærslum Íslensku óperunnar. FRéTTaBLaðið/STEFÁn
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
1 3 . o k t ó b e r 2 0 1 6 F I M M t U D A G U r42 M e n n I n G ∙ F r É t t A b L A ð I ð
menning
1
3
-1
0
-2
0
1
6
0
4
:2
5
F
B
0
8
0
s
_
P
0
6
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
E
9
-6
1
2
C
1
A
E
9
-5
F
F
0
1
A
E
9
-5
E
B
4
1
A
E
9
-5
D
7
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
8
0
s
_
1
2
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K