Morgunblaðið - 20.02.2016, Side 36

36 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR 2016
Bandaríski sjóher-
inn hefur á ný tekið að
styðjast við strateg-
íska legu Íslands
vegna vaxandi hern-
aðarlegs áhuga Rússa
á Norðurslóðum.
Í byrjun seinni
heimsstyrjaldarinnar
urðu Norðurslóðir var-
anlegur þáttur í varn-
arumsvifum Banda-
ríkjanna. Ísland var
ein af helstu hern-
aðarbækistöðvunum
með meginhlutverk í
orrustunni um Atl-
antshafið, sem leiddi
til sigurs í Evrópu.
Eftir stofnun NATO
lögðu Íslendingar,
bandamenn Banda-
ríkjamanna og vest-
rænna lýðræðisríkja,
til bækistöð, sem hafði
lykilþýðingu fram til
2006 um að tryggja öryggi og frið-
semd á Norðurslóðum. En nú eru
hagsmunatilkall og útþensla Rúss-
lands mikið áhyggjuefni sem og
áhugi Kínverja á aðstöðu á Íslandi
og aðild að Norðurskautsráðinu.
Hinn mikli árangur loftlags-
ráðstefnunnar í París – COP 2015 –
um samkomulag um að hefta hlýnun
jarðar innan þolanlegra marka boð-
ar þróun íslauss Norðurskauts.
Svo sem verið hefur, er flugvöll-
urinn í Keflavík besta aðstaða her-
styrks á gríðarlega stóru svæði.
Þessu ræður lengd flugbrauta,
tæknivæðing miðstöðvar flug-
stjórnar og langdrægt ratsjárkerfi.
Með tengingu við NATO-herafla og
stöðina á Thule á Grænlandi, vakir
Keflavík yfir hernaðarþáttum Norð-
urskautsins. Brottför Bandaríkja-
hers frá Íslandi 2006 byggðist á
þeirri fölsku væntingu að sambúðin
við Rússland yrði án árekstra.
Nú eru þau merki þess, að Banda-
ríkin láta sig varða öryggi Evrópu,
að ríkisstjórnin hefur óskað þess við
Bandaríkjaþing að fjárframlög til
varnarliðs þeirra í Evrópu verði
fjórfaldað í 3,4 milljarða dollara. Fé
yrði þar með fengið til að endurnýja
flugskýli í Keflavík til að hýsa P-8
Poseidonvélar, síðustu gerð leit-
arflugvéla yfir sjó.
Rétt stefna í Norðurskautsmálum
verður aðeins byggð á traustum
vörnum og ákveðnum reglum varð-
andi umsvif öll á svæðinu.
Hernaðarlegum yfirgangi í Úkra-
ínu hafa fylgt aðrar aðgerðir Rússa,
svo sem heræfingar, yfirflug og
áróður sem beinist að Norð-
urslóðum og jaðri þess, Eystrasalts-
ríkjum, Noregi, Svíþjóð, Finnlandi
og Austur-Evrópu. NATO hefur
gripið til varnaraðgerða og nýir tví-
hliða samningar gerðir milli skand-
inavísku landanna. Þá hefur Úkra-
ínudeilan leitt til efnahagslegra
refsiaðgerða Vesturlanda gegn
Rússlandi og gagnráðstöfunum
þeirra, sem hafa haft meiri háttar
neikvæð efnahagsleg áhrif á Íslandi
vegna þýðingar útflutnings sjávaraf-
urða fyrir þjóðarbúið allt.
Samtímis hervæðingu Rússa í og
við Norðurskautið, er hafið átak um
að koma þar á fót vel staðsettri
þungamiðju orku- og hráefnavinnslu
með öflugri hervernd.
Ráðagerðir eru um
smíði ísbrjóta vegna
nýrrar norðursiglinga-
leiðar til Asíu. Hins-
vegar eru horfur á
vinnslu Rússa á olíu og
gasi háðar óvissu vegna
verðfalls á olíu og frá-
hvarfs vestrænna sam-
starfsaðila. Hvað það
síðastnefnda snertir
hafa vestrænir leiðtog-
ar nýlega gefið til
kynna, að við-
skiptaþvingunum verði
aflétt svo fremi Rússar
heiðri Minsk-
samkomulagið. Þótt svo
verði, gæti það verið
tímabundið þegar verð
taka að hækka á ný.
Ísland, sem hefur
haft tvíhliða varn-
arsamning við Banda-
ríkin síðan 1951, er nú
eina aðildarríki NATO
án stöðugra heima-
varna. Í sambandi við
brottför varnarliðsins
2006 náðust samningar við Banda-
ríkin um reglulegt samráð og loft-
rýmisgæslu NATO-ríkja. Leiðandi
aðili er bandaríski flugherinn en það
er þó aðeins hluta ársins. Viðbrögð
við rússnesku hervæðingunni kalla á
varanlega loftrýmisgæslu og sam-
skiptastöð NATO og Bandaríkjanna
í Keflavík. Samvinna landhelg-
isgæsla Bandaríkjanna og Íslands
um leit og björgun, myndi auka ör-
yggi og mæta þörf vegna aukinnar
umferðar skemmtiferðaskipa á
norðlægum slóðum.
Ef koma eiga frekari ákvarðanir
um umsvif á Norðurslóðum, verður
byrjunarskrefið að vera fullgilding
Bandaríkjanna á Hafréttarsáttmála
Sameinuðu þjóðanna. Þar með feng-
ist skýr lagagrundvöllur fyrir kröfur
og starfsemi á svæðinu. Þau ríki
sem hlut eiga að máli þurfa að at-
huga hvort þörf sé á frekari ráðstöf-
unum í og utan Norðurskautsráðs-
ins til að mæta nýjum
kringumstæðum.
Norðurskautsráðið á að vera
áfram svo skipað sem nú er af ríkj-
um þeim sem eiga svæðið og hafa
allra hagsmuna að gæta um framtíð
þess. Þörf er á að frekari skref til að
tryggja öryggi og bestu nýtingu
jarðgæða séu tekin án tafar. Þetta á
sérstaklega við vegna aukins að-
gengis að íslausu Norðurskauti
vegna loftlagsbreytinga, hinna nýju
stefnumiða á heimsvísu í umhverf-
ismálum og vegna aukinna aðgerða
Rússa um hervæðingu á svæðinu.
Köldu andar að
norðan – öryggi,
auður og umhverfið
Eftir Einar Bene-
diktsson og Thom-
as R. Pickering
» Viðbrögð við
rússnesku her-
væðingunni kalla á
varanlega loftrýmis-
gæslu og samskiptastöð
NATO og Bandaríkj-
anna í Keflavík.
Thomas R. Pickering
Einar Benediktsson er fyrrverandi
sendiherra Íslands hjá NATO , Evr-
ópusambandinu , Frakklandi, Bret-
landi, Noregi og Bandaríkjunum.
Thomas R. Pickering er fyrrverandi
aðstoðarutanríkisráðherra Banda-
ríkjanna og sendiherra í Rússandi og
hjá Sameinuðu þjóðunum.
Einar Benediktsson
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Elding Íslandsmeistari kvenna
í sveitakeppni 2016
Íslandsmót kvenna í sveitakeppni
var spilað um helgina og tóku átta
sveitir þátt. Sveitin Elding sigraði
eftir hörkukeppni við sveit Guðrúnar
Óskarsdóttur. Elding hlaut 111,19
stig en sveit Guðrúnar 108,73. Fyrir
Eldingu spiluðu Arngunnur Jóns-
dóttir, Svala Pálsdóttir, María Har-
aldsdóttir og Stefanía Sigurbjörns-
dóttir.
Sveitin okkar varð svo í 3. sæti.
BRIDS
Öllum er ljóst að
Ísland er komið á
kortið sem ákjósan-
legur áfangastaður
fyrir ferðamenn. Á
örfáum árum hefur
ferðaþjónusta vaxið
upp í að vera ein af
burðaratvinnugrein-
um þjóðarinnar, enda
aflar greinin gríðar-
legra tekna fyrir rík-
issjóð, skapar störf
og hefur mikil og já-
kvæð áhrif á sam-
félagið.
Vanda þarf
til verka
En vandi fylgir vegsemd hverri.
Umhverfi ferðaþjónustunnar hefur
breyst mikið á síðustu árum með
auknum fjölda ferðamanna. Við
horfum fram á margar og miklar
áskoranir. Auðvitað hefðum við
viljað sjá að tekist hefði verið á
við þær þegar fyrir lá hvert
stefndi hvað varðar fjölgun ferða-
manna. Það er lítið við því að gera
í dag, en við þurfum að tryggja að
við stöndum ekki í sömu sporum
eftir nokkur ár og nögum okkur í
handarbakið yfir að hafa ekki að-
hafst neitt í dag. Þegar hefur
stórt skref verið stigið þegar
stjórnvöld, sveitarfélögin í landinu
og ferðaþjónustan tóku höndum
saman og settu á laggirnar Stjórn-
stöð ferðamála sl. haust sem er
samráðsvettvangur til að takast á
við þau mikilvægu innviðamál sem
standa greininni hvað mest fyrir
þrifum. Hún er fjármögnuð af
greininni og stjórnvöldum til
jafns.
Til að ferðaþjónustan geti haldið
áfram sókn sinni í góðri sátt við
samfélag, náttúru og aðrar at-
vinnugreinar er algjört lykilatriði
að tryggja heildstæða nálgun, fag-
legar úrbætur og markvissa
stjórnun með sameiginlegum
kröftum. Fyrir liggur að taka þarf
m.a. ákvarðanir hvað varðar upp-
byggingu og álagsstýringu á
stærstu ferðamannastöðum um
landið og þannig tryggja sjálf-
bærni náttúrunnar og
að upplifun gestanna
okkar sé jákvæð um
leið og öryggi þeirra
er tryggt. Á sama
tíma og hlutirnir
þurfa að vinnast hratt
þarf að vanda til
verka og horfa til
framtíðar.
Fagmennska
og gæði
Í ferðaþjónustunni
fyrirfinnast svartir
sauðir rétt eins og í
öðrum atvinnugrein-
um. Í miklum vexti er
það því miður stund-
um svo að rekstrarað-
ilar koma inn á mark-
aðinn einvörðungu
með skammtímaarðsemissjón-
armið í huga og skeyta hvorki um
skatta né skyldur, hvað þá fag-
mennsku og gæði. Þetta er alger-
lega óþolandi og skemmir fyrir
miklum meirihluta fyrirtækja sem
stunda sína atvinnustarfsemi af
fagmennsku og heiðarleika.
Þess vegna er óþolandi þegar
umræðan hverfist nær öll um
þessa einstöku aðila. Hvað með
allt það stórkostlega uppbygging-
arstarf sem hefur átt sér stað,
hvernig menn hafa náð að þróa og
þroska fyrirtæki sín í þessum
mikla vexti, hvernig gæðavitund
hefur aukist, þrautseigja og fag-
mennska? Hvað með öll fyrirtækin
sem hlúa að sínu starfsfólki með
því að sinna mennta- og fræðslu-
málum af alúð, leggja metnað í ör-
yggis- og umhverfismál og hafa
fagmennsku og gæði að leiðarljósi
í öllum sínum aðgerðum?
Fræðsla í stað forræðishyggju
Mikil umræða hefur verið að
undanförnu um öryggi ferða-
manna og ekki að ósekju. Öryggis-
mál eru hluti af hinum mikilvægu
innviðamálum sem eru forgangs-
mál innan Stjórnstöðvar ferða-
mála. Þar er ein af grunn-
forsendum að tryggja markvisst
forvarnarstarf, m.a. með því að
skilgreina hættur, setja reglur og
öryggistakmarkanir ásamt því að
stýra aðgengi ferðamanna á stöð-
um þar sem ætla má að öryggi
þeirra geti verið ógnað. Við getum
þó ekki borið ábyrgð á fífldirfsku
einstaka ferðamanna sem virða
ekki boð og bönn.
Orðsporið er okkar allra
Að langmestu leyti hefur okkur
tekist ótrúlega vel að byggja upp
ferðaþjónustuna en samkvæmt
nýjustu könnun Ferðamálastofu
eru yfir 95% ferðamanna ánægð
með Íslandsdvölina. Því skýtur
það skökku við þegar hafðar eru í
frammi alhæfingar um að atvinnu-
greinin okkar sé öll „stórsýkt“,
„fær að druslast áfram með skít-
areddingum“ og að greinin sé
meira og minna rekin með sjálf-
boðaliðum eða námsmönnum svo
dæmi séu tekin. Þá fallast manni
hendur. Hvað gengur mönnum
eiginlega til með slíku tali? Er leið
gífuryrða og alhæfinga vænlegust
til árangurs? Ég hef ekki trú á
því. Ég vil meina að leið yfirveg-
unar, samvinnu og trausts sé mun
vænlegri til árangurs sé á annað
borð raunverulegur og einlægur
vilji til þess.
Við þurfum öll að tileinka okkur
ábyrga umræðu, hvort sem er í
netheimum, í öðrum fjölmiðlum
eða í fjölskylduboðunum. Við ber-
um öll ábyrgð, ekki bara ferða-
þjónustan, ekki bara stjórnvöld,
ekki bara landeigendur eða sveit-
arfélögin heldur líka við öll, íbúar
þessa lands. Við eigum að sjálf-
sögðu að vera gagnrýnin en við
eigum að rýna til gagns en ekki til
niðurrifs. Við þurfum að nálgast
hlutina með jákvæðni, samstarfs-
vilja og hvatningu að leiðarljósi –
öðruvísi verður okkur ekki ágengt.
Íslendingar hafa alla tíð verið
góðir gestgjafar og við höfum gott
orðspor. Á tímum samfélagsmiðla
er orðið fljótt að berast og við
skulum hafa það í huga að það
berst líka hratt og vel út fyrir
landsteinana. Við byggjum okkar
atvinnugrein nefnilega ekki hvað
síst upp á orðsporinu. Okkar góða
og jákvæða orðspor hefur komið
okkur langt. Það er undir okkur
öllum komið að halda því þannig.
Eftir Helgu
Árnadóttur
Helga Árnadóttir
» Við horfum
fram á
margar og mikl-
ar áskoranir.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samtaka ferðaþjónustunnar.
Að njóta sannmælis
–– Meira fyrir lesendur
.
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA
Fyrir kl. 16, mánudaginn
22. febrúar
Morgunblaðið gefur út sérblað
tileinkað Food and Fun matarhátíðinni
föstudaginn 26. febrúar
NÁNARI UPPLÝSINGAR
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
verður haldið í Reykjavík
í 15 skipti dagana 2.- 6. mars