Morgunblaðið - 23.03.2016, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MARS 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Belgísk yfir-völd fögn-uðu því mjög
þegar þau náðu að
handsama hryðju-
verkamanninn Sa-
lah Abdeslam í síð-
ustu viku. Ekki var gleðin minni
í Frakklandi, nýlegum blóðvelli
hryðjuverkamanna, sem Abdes-
lam var talinn í forystu fyrir. Og
aðrir, nær og fjær fögnuðu með
og það var sannarlega gert á
þessum vettvangi. Enda var rík
ástæða til þess að fagna. Ekki
einungis þar sem mikilvægt er
að slíkir illvirkjar séu teknir úr
umferð og þeim refsað. Heldur
einnig vegna þess að það veikir
baráttuþrek og stillingu al-
mennra borgara hafi lögregla
ekki hendur í hári fjöldamorð-
ingja. Að sama skapi vex hugur
þeirra sem sitja um almenning.
Öflugar lögregluaðgerðir sem
bera árangur fljótt og vel eru
bestu skilaboð sem hægt er að
senda þessum, sem skapað hafa
viðvarandi óróleika og jafnvel
ótta í Evrópu og í öðrum álfum.
Það er á hinn bóginn ekki und-
arlegt, að það verði bakslag í
fyrrnefndum fögnuði þegar
hryðjuverkaöflunum tekst að
fremja lamandi hryðjuverk
strax í kjölfar handtöku hryðju-
verkaforingjans. Það kallar
fram á ný þá tilfinningu að lög-
reglan sé fjarri því að hafa tök á
málum.
Allt frá hryðjuverkunum í
París hafa verið taldar yfirgnæf-
andi líkur á að Abdeslam héldi
sig í Brussel. Her og lögregla
var höfð mjög sýnileg í borginni
allan þennan tíma. En nú tala
vonsviknir íbúar landsins um að
sú „gluggaskreyting“ hafi í
rauninni verið gagnslítil og
skapað yfirvöldum friðþægingu
og íbúunum falskt öryggi.
Tvennt sýni það. Salah Abdes-
lam hafi loks náðst og var þá að-
eins fáeina tugi metra frá heimili
sínu! Það er í hverfi í Brussel
sem stundum er lýst sem út-
hverfi, en sé þó, að sögn stað-
kunnugra líkara Þingholtunum
gagnvart miðbæ Reyjavíkur en
úthverfi. Og að eftir handtöku
Abdeslam hafi liðsmönnum hans
tekist að fremja mjög mannskæð
hryðjuverk strax í kjölfarið.
En það er svo sem ekki í
fyrsta sinn sem langan tíma tek-
ur að finna eftirlýsta hryðju-
verkamenn. Osama bin Laden
var sá maður sem mest afl var
lagt í að elta uppi og finna. Aldr-
ei hefur meiri fjármunum og
mannviti verið varið til að finna
einn mann. En það tók þó nærri
áratug.
Bin Laden var hávaxinn mað-
ur og sérstakur í útliti og hafði
ekki gert neitt til að breyta því.
Hann sendi reglubundið haturs-
boðskap sinn á hljóðsnældum til
sjónvarpsstöðvarinnar Al Ja-
zeera sem birti boðskapinn. Bin
Laden náðist loks og þá ekki síst
fyrir atbeina læknis, sem síðan
má dúsa í fangelsi í Pakistan,
ríki sem fullyrðir að það sé í
bandalagi með vest-
rænum ríkjum í
baráttu gegn
hryðjuverkum. Sá
hryðjuverkamaður,
sem var talinn efst-
ur í goggunarröð
talibana í Afganistan, Mullah
Omar hinn eineygði, er nú sagð-
ur hafa látist eftir nokkurra
mánuða sjúkrahúslegu í Pak-
istan. Það er talið útilokað að
yfirvöld þar hafi ekki vitað hver
sá risavaxni eineygði sjúklingur
var. Rétt eins og þau hljóti að
hafa vitað um verustað bin Lad-
ens árum saman í myndarlegri
villu í eins konar Arnarnesi Pak-
istans.
Niðurstaða er því miður sú að
ráðamenn á þessum slóðum tala
ekki af heilindum þegar þeir
segjast í liði með þeim sem berj-
ast gegn hryðjuverkum.
Auðvitað er aðstaðan önnur á
meginlandi Evrópu. En þær að-
stæður eru þó óðum að breytast.
Ljóst má vera að hryðjuverka-
menn hafi átt auðvelt með að fela
sig í flóttamannabylgjunum sem
skullu á Evrópu og gera það enn,
þrátt fyrir neyðarfundi ESB. Og
þótt telja megi víst, að lang-
flestir þeirra flóttamanna sem
fengið hafa búsetu í ríkjum ESB
síðustu misserin og ár hafi and-
úð á hryðjuverkum og hryðju-
verkamönnum, þá virðast furðu
margir tilbúnir til að veita þeim
skjól og í það minnsta að gera
ekkert til að auðvelda yfirvöld-
um að klófesta þá.
Leyniþjónustan, sem gætir
forseta Bandaríkjanna og fleiri
fyrirmenna, sagði einhvern tíma
að verkefni þeirra yrði mjög
vandasamt ef tilræðismaður
væri tilbúinn að týna lífi sínu í
þágu málstaðarins. En með gríð-
arlegum aðgerðum og mannskap
er þó hægt að tryggja menn að
mestu við slíkar aðstæður. En ef
hryðjuverkamenn (eða fólk sem
þeir misnota) eru tilbúnir að
ganga inn í óvarinn mannfjölda
með sprengjubeltavafninga um
sig innan klæða verður trygging
öryggis ekki aðeins erfið heldur
nær óframkvæmanleg.
Sá frjálsi flóttamannastraum-
ur sem helstu leiðtogar ESB
kölluðu yfir sig með vanhugs-
uðum slagorðum og þeir sjá nú
flestir mest eftir, gera það verk-
efni að tryggja öryggi almenn-
ings yfirþyrmandi og nánast
óframkvæmanlegt gagnvart
sjálfsmorðsatlögum. Nýlega var
haft eftir yfirvöldum í Berlín að
þau hefðu ekki hugmynd um
hvað orðið hefði af 170.000
flóttamönnum (af meira en millj-
ón) sem komnir voru til landsins.
Það er ólíklegt að þessi risa-
hópur sé týndur vegna þess að
hann vilji allur fara huldu höfði
og hafi illt í hyggju. Sjálfsagt
hafa langflestir „gufað upp“ tím-
bundið í ringulreiðinni. En jafn-
vel þótt aðeins 1% hópsins væri í
fjandsamlegum erindagjörðum
gæti sá fjöldi verið ígildi hálf-
gerðs stríðsástands í Evrópu,
sem erfitt væri að vinda ofan af.
Verulegur ótti hefur
gripið um sig í
Evrópu eftir bak-
slagið í Brussel}
Bakslag
Þ
ingmenn Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs og Samfylking-
arinnar kölluðu eftir því á síðasta
þingfundi fyrir páska að ríkis-
stjórnin færi frá þar sem hana
skorti að þeirra mati bæði traust og trúverð-
ugleika á meðal almennings. Þetta eru fulltrú-
ar sömu stjórnmálaflokka og njóta samanlagt
15,6% fylgis samkvæmt síðustu skoðana-
könnun. Flokkarnir tveir biðu afhroð í síðustu
þingkosningum en fengu engu að síður tals-
vert meira fylgi samanlagt en þeir mælast
með nú eða 23,8%. Sé farið aftur til þingkosn-
inganna 2009 fengu flokkarnir saman 51,5%
fylgi.
Kannski stæði þingmönnum VG og Sam-
fylkingarinnar þannig nær af hafa áhyggjur
af því hversu lítið traust almenningur ber til
flokkanna tveggja en ríkisstjórnarinnar? Það er raunar
merkilegt að stjórnmálaflokkar í stjórnarandstöðu skuli
njóta jafn lítils fylgis og raun ber vitni. Ekki kannski sízt
í ljósi þess hversu hörmuleg fulltrúar þeirra vilja meina
að núverandi ríkisstjórn sé. Þetta á alveg sérstaklega við
um Samfylkinguna (fyrir utan Bjarta framtíð sem virðist
á útleið af þingi) sem hefur sögulega séð verið með á
bilinu 25-30% fylgi í þingkosningum.
Formaður VG, Katrín Jakobsdóttir, gagnrýndi á Al-
þingi á dögunum að ríkisstjórnarflokkarnir væru að
hennar mati ekki fyllilega samstiga í einhverjum málum.
Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra benti hins vegar
á hið augljósa, að í samsteypustjórnum væri
ekki óeðlilegt að einhver skoðanamunur væri
enda stæði eðli málsins samkvæmt ekki einn
flokkur að slíkum stjórnum. Rifjaði hann
ennfremur upp að VG og Samfylkingin voru
langt því frá einhuga í vinstristjórninni á síð-
asta kjörtímabili. Ágreiningurinn hafi raunar
gengið svo langt að fleiri en einum ráðherra
hafi verið sparkað úr stjórninni og ófáir þing-
menn látið af stuðningi við hana.
Vinstriflokkarnir tveir virðast einfaldlega
ekki enn hafa náð sér eftir síðasta kjörtímabil
og það sem meira er þá hefur þeim engan
veginn tekist að ná sér á strik á þessu kjör-
tímabili. Ekki hefur farið á milli mála að
flokksmenn hafa sáralitla hugmynd um það
hvernig eigi að leysa úr vandamálum flokka
sinna. Það sem hefur bjargað því sem bjarg-
að verður hjá VG er að formaðurinn er talsvert vinsælli
en flokkurinn sjálfur. Flokkurinn glataði hins vegar trú-
verðugleikanum að mestu á síðasta kjörtímabili. Ekki
sízt vegna Evrópumálanna. Samfylkingin er hins vegar
löngu orðin einsmálsflokkur vegna áherzlunnar á Evr-
ópusambandið.
Líkt og fyrr segir guldu Samfylkingin og VG afhroð í
síðustu þingkosningum og miðað við skoðanakannanir
virðast flokkarnir ætla að fá enn minna fylgi í kosning-
unum á næsta ári. Í bezta falli fylgi á sömu slóðum og í
kosningunum vorið 2013. Líklega þarf ekki minna en
kraftaverk til að afstýra því. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Vinstrimenn í vanda
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Aðstæður háskólafólks erunú breyttar frá því semáður var og útlit er fyrirað í framtíðinni heyri
hugtök á borð við „starfsöryggi“
sögunni til.
Þetta er meðal þess sem fram
kom á málþingi um atvinnuhorfur
háskólamenntaðra, sem var haldið
á dögunum, en fyrir því stóðu
ReykjavíkurAkademían og fimm
stéttarfélög innan BHM. Markmið
þess var að varpa ljósi á hlutfalls-
lega aukið atvinnuleysi háskóla-
menntaðra á Íslandi.
Sérstök staða hér á landi
Háskólanemum fjölgaði ört í
kjölfar efnahagshrunsins 2008, en
nú er þó farið að bera á samdrætti
nýskráninga í háskóla. Eftir er þó
fjöldi útskrifaðra nemenda úr há-
skólanum sem vinnumarkaðurinn
þarf að bregðast við.
Katrín Ólafsdóttir, lektor við
viðskiptafræðideild Háskólans í
Reykjavík, flutti erindi um stöðu
háskólafólks á vinnumarkaði. Að
hennar sögn er staðan hér á landi
síðustu ár sérstök að því leyti að
þrátt fyrir að atvinnuleysi sé í lág-
marki, fari það hlutfallslega hækk-
andi meðal háskólafólks.
„Ég hef ekki séð þessa þróun
annars staðar, að í bullandi upp-
gangi á vinnumarkaði sé atvinnu-
leysi þessa hóps að aukast, “ segir
hún.
Katrín bendir einnig á að flest
störf hér á landi skapist í ferða-
þjónustu. „Mesta aukningin er í
ferðaþjónustu, á veitingastöðum og
gististöðum. Þar sjáum við ekki
mörg störf sem krefjast háskóla-
menntunar,“ segir hún.
Karl Sigurðsson, sviðsstjóri
hjá Vinnumálastofnun, flutti einnig
erindi þar sem hann greindi m.a.
þann hóp sem glímir við atvinnu-
leysi út frá menntun. „Það virðist
vera mikil dreifing, þó er mest at-
vinnuleysi í félagsvísindagreinum á
borð við lögfræði og viðskiptafræði,
þó líka í sálfræði og grunnskóla-
kennaranámi. Það er mismunandi
hvað er þarna að baki. Í sumum
tilvikum hefur margt fólk útskrif-
ast á stuttum tíma, eftir hrun. Í
öðrum tilvikum er um að ræða
eldra fólk sem missir vinnuna og á
erfitt með að fá vinnu að nýju,“
segir hann.
Karl segir að vísbendingar
bendi til að um fjórðungur háskóla-
menntaðra sé í störfum sem ekki
krefjast háskólamenntunar. Frum-
niðurstöður könnunar á vegum
Vinnumálastofnunar bendi einnig
til þess að yfir þriðjungur háskóla-
menntaðra á vinnumarkaði telji
menntun sína ekki nýtast við störf
sín.
Fleiri sjálfstætt starfandi
Auk atvinnuleysis hér á landi
var fjallað um starfsumhverfi há-
skólamenntaðra, en fram komu ný
sjónarmið um að háskólafólk verði í
auknum mæli sjálfstætt starfandi í
framtíðinni.
Aðalfyrirlesari á málþingi
ReykjavíkurAkademíunnar var dr.
Toumas Auvinen, deildarforseti Sí-
belíusar-akademíunnar við Listahá-
skólann í Helsinki, en að hans mati
er ákall eftir auknu sjálfstæði
starfsmanna á stórum vinnustöð-
um, ungt starfsfólk sjái annars
tækifæri í því að starfa sjálfstætt
eða hefja störf hjá smærri fyrir-
tækjum á sviði nýsköpunar. Finna
þurfi jafnvægi milli frelsis og
stjórnunar á ný til að starfsfólk
blómstri á vinnustöðum. Líta megi
til listamanna í störfum sínum,
frjálst starfsumhverfi þeirra sé
rótgróið.
Störf sem henta ekki
háskólamenntuðum
Morgunblaðið/Golli
Háskólatorg Fjölgað hefur í húsakynnum Háskóla Íslands.
Katrín sagði að
atvinnuleysi
háskólamennt-
aðra kvenna
væri áberandi
meira en hjá
körlum. Spurð
um ástæður
þess sagði hún
að svo gæti
verið að störf
sem nú bjóðist og krefjist há-
skólamenntunar séu í karllæg-
um greinum, mikil kynjaskipting
sé milli námsgreina í háskól-
anum. Áður hefur verið bent á
mikinn mun á fjölda kvenna og
karla í greinum á borð við verk-
fræði og hjúkrunarfræði.
Athygli vekur að hlutfall
kvenna í Háskóla Íslands milli
2010 og 2014 var um 60 pró-
sent og sem hlutfall af braut-
skráðum nemendum hafa konur
á sama tímabili verið nær 70
prósentum. Hlutfall kvenna í
starfs- og viðbótarnámi var um
70 prósent.
Færri karlar
atvinnulausir
MISMUNUR EFTIR KYNJUM
Katrín
Ólafsdóttir