Morgunblaðið - 07.05.2016, Blaðsíða 32

32 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MAÍ 2016
Enginn verður
samur, eftir að
hafa farið um
Austurdalinn í
Skagafirði. Seið-
magni hans verður ekki með
orðum lýst. Náttúran, umhverf-
ið, sagan, já og sögurnar sem
lifað hafa mann fram af manni.
Þessu kynntumst við af eigin
raun þegar við fórum í hópi
vina okkar og göngufélaga um
Austurdalinn sumarið 2010,
undir öruggri og fræðandi leið-
sögn Gísla Rúnars Konráðsson-
ar. Að ósk okkar bar hann það
undir gangnaforingjann Stefán
Hrólfsson á Keldulandi hvort
við mættum slást í hóp gangna-
manna að hausti sem tók því
vel.
Þarna voru örlögin ráðin.
Það gladdi okkur síðan ósegj-
anlega þegar Gísli bar okkur
kveðjur foringjans að loknum
göngum, sem þakkaði honum
fyrir að hafa komið með Vest-
firðingana í göngurnar. Frá
þeirri stundu var þriðja helgi
septembermánaðar ár hvert
frátekin fyrir göngur í Aust-
urdalnum og verður svo meðan
okkur endist þrek og kraftur.
Í gangnamannafélaginu er
mikið einvalalið manna sem
margir hafa farið áratugum
saman fram eftir. En foringinn
er bara einn. Foringinn með
stórum staf og greini, Stebbi á
Keldulandi. Fyrir löngu orðin
goðsagnakennd persóna sem
margir þekkja, a.m.k. af af-
spurn.
Þegar við stofnuðum til
kynna við Stebba voru árin far-
in að færast yfir hann. En hug-
urinn var óbilaður og áhuginn
og þráin eftir samvistunum í
góðum hópi frammi í dalnum
jafnstríð og áður. Sporin hans
greikkuðu eftir því sem ferð-
inni fram dalinn vatt fram. Og
frammi á Hildarseli barst hvell
og einstök röddin um dalinn
þveran og endilangan. Því líkt
og vinur okkar og gangnafélagi,
Sigurður Hansen, orti og við
sungum einatt fram frá:
Fjarskiptin þau eru ekki okkar vandi,
því alltaf hefur helgur andi,
heyrt í Stebba á Keldulandi.
Stefán Hjörtur
Hrólfsson
✝ Stefán HjörturHrólfsson
fæddist 1. júlí 1927.
Hann lést 18. apríl
2016.
Útför Stefáns fór
fram 2. maí 2016.
Stebbi fór um
tólf ára aldur í
fyrsta sinn með
föður sínum í
göngur fram í
Austurdal og alltaf
upp frá því. Þegar
við höfðum bæst í
hópinn rak hann
ekki lengur fé sitt
fram eftir að ráði
að minnsta kosti,
en stóðið hans naut
lífsins í hinum grösuga dal.
Stebbi átti alltaf mörg hross.
„Þau eru svona kílómetri þegar
þau strolla sig,“ svaraði hann
þegar hann var spurður hversu
marga hesta hann ætti. Sjálfur
var hann annálaður hestamaður
og einhvern veginn fannst okk-
ur það alltaf svo viðeigandi
þegar hann sagðist alltaf hafa
haft mest gaman af að eiga við
þá hrekkjóttu.
Frammi á Hildarseli var áð
og gist. Að morgni skipaði Stef-
án okkur til verka. Undir kvöld
var lífsblómið vökvað með lögg
á pela, sem var góður undir-
búningur fyrir kveðskap, sögur
og söng sem stóðu stundum inn
í nóttina. Hvell rödd foringjans,
einstakur hlátur hans og sög-
urnar sem hann sagði okkur fé-
lögum sínum, geymast í ófor-
gengilegum fjársjóði minninga
okkar.
Því menn hafa löngum misjafnt ævi
varið,
mótað spor og stigið leiðir kunnar.
En þeir sem hafa lengst á fjöllum
farið,
fundið hafa hjartslátt náttúrunnar.
Orti Sigurður Hansen um
náttúrubarnið Stefán Hrólfsson
á sínum tíma.
„Vestfirðingarnir mínir“ kall-
aði Stebbi okkur. „Sæll vinur“
var kveðjan hans. Það var gott
að eignast vináttu hans. Bless-
uð sé minning okkar góða for-
ingja.
Einar K. Guðfinnsson,
Gunnar Þórðarson.
Á vegamótum þar sem leiðir
skilja hæfir að óska vini góðrar
ferðar og þakka honum sam-
fylgdina á lífsleiðinni.
Sumir menn verða okkur
kærari og minnisstæðari en
aðrir. Stefán á Keldulandi var
einn þeirra og tala ég þar með
vissu fyrir hönd æði margra.
En hvað ræður er sjaldnast
auðsætt. Ára manna og hjarta-
lag skiptir þar líkast til mestu.
Náttúra og mannlíf í Aust-
urdal mótaði Stefán í allri
framgöngu og háttum. Hann
var gjörkunnur sögu og stað-
háttum sveitarinnar sem ól
hann. Fæddur í Ábæ og kynnt-
ist ungur tilbrigðum náttúrunn-
ar, stundum blíðri, stundum
harðri. Hann mat kosti landsins
og skildi tilbrigði árstíðanna
betur en flestir aðrir, fyrst að
hætti bóndans og síðar hins
staðkunna fylgdarmanns nátt-
úruunnenda og ferðamanna. Í
minni vitund var hann órjúf-
anlegur hluti Austurdals, því
meistarastykki skaparans. Ár
og lækir, dalir og fjallseggjar
að ógleymdu blómskrúði og
blaðsmáu birkinu hefði Stefán
kosið að fengi notið sín óbreytt
um ókomna tíð. En búskapur í
gleði og sorg í Austurdal er
dæmigerður fyrir mannlíf til
dala hér á landi og líklega í döl-
um allra land.
Fyrstu kynni okkar voru
sumarið 1982 en fram undir
það var hann mér „handan-
vatnamaður“ framan af Kjálka.
Áhugafólki um leifar landnáms-
skógarins í Fögruhlíð þótti
sjálfgefið að leita leiðsagnar
staðkunnugs og ferðavans
heimamanns um leiðsögn það
sumar. Það reyndist auðsótt.
Sumum ferðafélaganna þótti
farastjórinn allfrjálslegur í hátt
en fljótt kunnu þeir einkar vel
að meta náttúrubarnið, athygli
þess og hjálpsemi í hvívetna.
Smámunasemi var sannarlega
ekki til að dreifa og tapaðist
t.d. skeifa, var þar forsjóninni
fyrir að þakka og tilefni til að
gleðjast yfir.
Við treystum kynni okkar
nokkrum árum síðar í mann-
fagnaði. Í kvöldsól þegar hún
skartar sínu fegursta í Skaga-
firði í lok júlí bar að ríðandi
mann, fór greitt og þurfti að
æja. Hann var að koma vestan
úr sýslum, hafði farið með
rauðan og ætlaði að fækka við
sig en kom með brúnan í skipt-
um og einn að auki. Haust-
göngur í Austurdal komu fljótt
til umræðu og afráðið var að
það þyrfti að fjölga gangna-
mönnum því þrátt fyrir að fénu
fækkaði voru göngur fullt eins
erfiðar og áður. Þannig atvik-
aðist það að ég var munstraður
gangnamaður í Austurdal og
varð hluti þess fjölmenna hóps
fólks sem Stefán hefur laðað að
sér með ljúfmennsku sinni og
framkomu. Gangnamannafélag
Austurdals minnir mig helst á
konungshirð eins og hún gæti
hafa verið fyrr á öldum. Mönn-
um hlotnast naumast meiri
heiður en að fá að lyfta undir
horn með foringjanum.
Byggðir til dala hopa víða
um land, líka í Austurdal. Vinir
og nágrannar Stefáns, s.s. á
Merkigili, Gilsbakka, Stekkjar-
flötum og nú bóndinn á Keldu-
landi sjálfur, bregða búi eða
falla frá. Við samferðamennirn-
ir eigum góðar minningar í rit-
uðu máli, munnlegri geymd eða
eigin hugskoti um einn þessara
manna og afbragðsfélaga sem
við nú kveðjum og þökkum
samfylgdina.
Ég votta Valgerði, ættingj-
um og öllu venslafólki dýpstu
hluttekningu mína.
Magnús Pétursson.
Kveðja frá Gangnamanna-
félagi Austurdals
Gangnamannafélag Austur-
dals var stofnað í febrúar 1988.
Einn af stofnendunum var Stef-
án Hrólfsson á Keldulandi sem
þá hafði smalað Austurdal og
Fjöllin í hálfa öld. Hann var því
sjálfkjörinn formaður félagsins
og alla tíð óumdeildur foringi
gangnamanna í dalnum.
Stebbi á Keldulandi, eins og
hann var oftast kallaður, bjó yf-
ir ýmsum eiginleikum sem
komu gangnaforingja vel. Hann
var fljótur að átta sig á nýjum
gangnamönnum og hvaða göng-
ur hæfðu hverjum og einum. Þá
var alveg sama hvað kom upp á
í göngum, aldrei sá Stebbi nein
vandamál, aðeins lausnir. Hann
var gæddur þeim eftirsóknar-
verða eiginleika sem nú kallast
að vera lausnamiðaður.
Og úrræðin voru bæði ein-
föld og fljótvirk. Eitt haustið
reiddi gangnamaður á Tinnár-
dal feitan, uppgefinn lambhrút
fyrir framan sig. Er hann var
kominn langleiðina af dalnum
sá Stebbi til ferða þeirra og
hleypti til móts við þá. Þegar
hann var kominn í kallfæri
hrópaði hann: „Við skulum
hleypa innan úr honum. Það er
miklu þægilegra að reiða hann
svoleiðis.“ Síðan var vasahníf-
urinn tekinn upp.
Eitt af því sem einkenndi
Stebba á Keldulandi var gleðin
sem fylgdi honum. Samferða-
menn hrifust með og leituðu í
félagsskap hans. Hann var
minnugur og góður sögumaður,
gat verið dálítið stríðinn ef hon-
um þótti fullmikill rosti í ein-
hverjum en tók gjarnan mál-
stað lítilmagnans.
Stebbi fór fyrst í göngur
1939, þá tólf ára, og alla tíð síð-
an þar til síðastliðið haust að
heilsuleysi hefti för. Nú, þegar
hann er fallinn frá, hefst nýtt
tímabil í sögu Gangnamanna-
félagsins, án Stefáns Hrólfsson-
ar. Andi hans mun þó lifa í
dalnum. Sögur verða sagðar af
honum, snjöllum tilsvörum
hans og skemmtilegum uppá-
tækjum.
Gangnafélagar í Austurdal
þakka fyrir leiðsögn, samfylgd
og óteljandi gleðistundir í daln-
um sem honum var svo kær og
senda aðstandendum samúðar-
kveðjur.
Að lokum fylgir hér síðasta
erindið úr ljóðinu Á tímamótum
sem Sigurður Hansen í
Kringlumýri orti til Stebba er
Keldulandsbóndinn hafði smal-
að Austurdal í sextíu ár sam-
fellt.
Það er eins og ævi sumra manna
endist betur þegar hart er barist
og fjörsins kvik í æðum eldhuganna
ellidögum gráum lengi skarist.
Því menn hafa löngum misjafnt ævi
varið
mótað spor, og stigið leiðir kunnar
en þeir sem hafa lengst á fjöllum
farið
fundið hafa hjartslátt náttúrunnar.
Fyrir hönd Gangnamanna-
félags Austurdals,
Gísli Rúnar Konráðsson.
Það er bjart yfir minning-
unum um Stefán Hrólfsson,
fyrrverandi nágranna minn,
bónda á Keldulandi. Hann var
glaðsinna og skemmtilegur og
flestum eftirminnilegur sem
kynntust honum á lífsleiðinni.
Árið sem ég var 16 ára fór
ég ásamt Páli frænda mínum
Einarssyni í Austurdalsgöngur
með Stebba og hans harðsnúna
gangnamannaliði. Þetta voru
fimm daga fjárgöngur sem
byrjuðu við rætur Hofsjökuls
og enduðu í réttinni á Keldul-
andi, gist í skálanum við Laug-
arfell og á Merkigili. Mikið æv-
intýri fyrir unga menn. Á
fyrsta degi var ekið í Laug-
arfell og á leiðinni hittum við
gangnamenn úr Lýtingsstaða-
hreppi. Meðal annarra Hjálmar
heitinn Guðjónsson, bónda á
Tunguhálsi en þeir Stebbi voru
góðir vinir. Hjálmar faðmaði
okkur að sér. Hann var mikið
hraustmenni og vissi vart afl
sitt og við Palli vorum eins og
fis í höndunum á Hjálmari.
Mörgum árum síðar gerðum
við Ingimar Ingimarsson og
Þorvarður Björgúlfsson sjón-
varpsmyndina í Austurdal, sem
er í raun mynd um Stefán
Hrólfsson, við upprekstur og
göngur í dalnum fagra. Kvik-
myndagerðin gekk furðu vel,
sérstaklega ef tekið er mið af
því að enginn okkar hafði gert
heimildarmynd áður. Eina
vandamálið sem við gátum ekki
fundið úr út var hvernig mynd-
in skyldi enda. Ég færði þetta í
tal við Ingimar og Stebba, sem
stakk upp á því að við fengjum
Hjálmar til við okkur. Úr var
alveg stórskemmtileg lokasena
þar sem þeir vinirnir, Stebbi og
Hjálmar, spjalla saman um lífið
og tilveruna við gömlu stein-
réttina á Ábæ. Þar með var
endirinn kominn.
Austurdalurinn fékk afar
góðar viðtökur þegar hann var
sýndur í sjónvarpi og á kvik-
myndahátíðum. Á aðalfundi
Gangnamannafélags Austurdals
2005, sem er árið sem myndin
kom út, sýndum við upptökur
sem ekki voru hafðar með í
myndinni. Stebbi sagði með
stríðnisbros á vör að honum
hefði alltaf þótt sú útgáfa betri.
Nú er Stebbi farinn á vit
feðra sinna og vina í austrinu
mikla, þangað sem leið okkar
allra liggur að lokum. Ég votta
fjölskyldu hans samúð og minn-
ist góðs vinar og nágranna með
þakklæti og hlýju.
Þó fingur tímans fótspor hylji
er fellur dögg við sólarlag,
að ferðalokum leiðir skilji,
er ljúft að muna genginn dag.
Á rauðum himni yfir Austurdal
lágsólin lækkar, líður á dag.
Snjórinn fellur, mjúkt á kalda kinn,
Guðs englar geymi þar gengin spor.
Og gefi þér frið.
Árni Gunnarsson
frá Flatatungu.
Leiðir okkar Stefáns lágu
saman haustið 1974, en þá fór
ég í fyrsta sinn með honum í
göngur í Austurdal, eftir það
héldum við félagsskap allt til
enda.
Stefán var hraustmenni bæði
til líkama og sálar og lét sér
ekki allt fyrir brjósti brenna,
skjótráður og úrræðagóður,
reið straumvötn eins og bæj-
arlæki og beitti hestum á mis-
jöfnu landi eins og á sléttri
grund, það hvarflaði aldrei að
honum að hann næði ekki
bakkanum hinu megin eða að
hestinum yrði fótaskortur. Á
sínum yngri árum fékkst Stef-
án við ýmis störf, var bráð-
ungur kúskur við vegagerð í
Fljótum, þar sem hestar voru í
aðalhlutverki, ók mjólkurbíl í
Eyjafirði og átti og gerði út
vörubíl.
Eitt sinn henti það að vöru-
bíllinn fór á hliðina hjá honum,
þegar fólk bar að stóð Stefán
með smursprautuna á lofti því
sú hlið sem yfirleitt snéri niður
var nú mjög aðgengileg; þetta
var lýsandi fyrir Stefán, hann
sá alls staðar tækifæri.
Stefán var af þeirri kynslóð
sem þurfti að hafa fyrir lífinu,
byggði upp jörðina Kelduland
ásamt eiginkonu sinni, Hildi-
gunni Þorsteinsdóttur, og bjó
þar nytsömu búi með fé og
hross.
Stefán átti gott fé og afurða-
samt og ekki voru sumarhag-
arnir af verri endanum, Aust-
urdalur eins og hann lagði sig
og Laugafellsöræfi þar fram af
allt suður til Hofsjökuls.
Af þessu leiddi að göngur og
smalamennska urðu veigamikill
þáttur í lífi Stefáns. Ferðir
hans um Austurdal eru ótelj-
andi, vorsmalanir til rúnings,
haustgöngur og vetrarleitir,
oftast ríðandi með vaska menn
með sér, en einnig gangandi
einn á ferð ásamt hundi í vetra-
leit við erfiðar aðstæður, fór úr
að neðan til að vaða ískaldar
bergvatnsárnar og varð einu
sinni fyrir því að setjast á stein
til að færa sig í, fraus fastur og
„skildi rassgatið eftir á stein-
inum“ eins og hann orðaði það
sjálfur.
Fegurstu stundir lífsins voru
að rölta á eftir lagðprúðu fé í
froststillu og Austurdalurinn
baðaður í tunglskini; þá leið
náttúrubarninu Stefáni vel.
Stefáni lág hátt rómur og
þegar hann stýrði hundum sín-
um bergmáluðu skipanirnar
hlíða á milli.
Tryggur var uppáhaldshund-
ur hjá honum en þegar hann
var allur tók Smali við. Stefán
var stundum seinn að uppfæra
nöfn hundanna í kollinum á sér
og því kom það fyrir að hann
þurfti að leiðrétta sig í miðjum
klíðum, kominn á háa c-ið.
„Tryggur, Tryggur, nei ég
meina Smali,“ og þar á eftir
komu nokkur velvalin orð.
Vísa Sigurðar Hansen lýsir
betur en mörg orð raddstyrk
Stefáns.
Fjarskiptin þau eru ekki okkar vandi
því alltaf hefur helgur andi
heyrt í Stebba á Keldulandi.
Við Stefán ferðuðumst oft
saman bæði ríðandi og akandi,
um byggðir og óbyggðir, og
áttum saman ógleymanlegar
stundir, ég held við höfum
kunnað hvor á annan. Við átt-
um í allskonar viðskiptum en
aldrei notuðum við peninga,
gjaldmiðillinn var annarrar
gerðar, og ekki man ég eftir því
að við deildum um það eða ann-
að.
Með þessum orðum kveð ég
Stefán vin minn á Keldulandi
og þakka fyrir allar
samverustundirnar, minning-
arnar standa eftir margar og
góðar.
Vandamönnum Stefáns sendi
ég mínar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Ingimar
Ingimarsson.
Elsku Issý mín,
nú ert þú komin til
mömmu og pabba
og ég er viss um að
þau tóku þér svaka-
lega vel. Mér finnst svo erfitt að
skrifa minningargrein um þig. Þú
varst vinur allra, það vissu allir
hver þú varst, þú spjallaðir við
flesta þegar þú fórst að versla,
allar vinkonur mínar þekktu þig
og alltaf þegar þær hittu þig
faðmaðir þú þær. Svo kannski
sama dag segir ein vinkona: „Ég
hitti systur þína, það er svo gam-
an að fá besta knús, þú færð það
hvergi nema hjá henni.“ Elsku
Elísabet Emma
Hannesdóttir
✝ Elísabet EmmaHannesdóttir
fæddist 14. desem-
ber 1966. Hún lést
9. apríl 2016.
Útför hennar fór
fram 19. apríl 2016.
Issý, það sem er
lagt á eina mann-
eskju, að vera alltaf
á sjúkrahúsi, alltaf
varstu sterk og
komst heim.
En núna kom hún
ekki heim, sem er
svo erfitt því hún er/
var alltaf eitthvað
svo mikið yndi.
Þér þótti svo
gaman að fara á
rúntinn, þá var alltaf keyptur ís
og eitthvað að drekka, sem þér
líkaði vel, við fórum í margar
ferðir. Einu sinni fórum við í bíl-
túr og komum við í sjoppu og ég
keypti kók og tvær langlokur og
við lögðum af stað í ævintýri. Við
fórum bara eitthvert og auðvitað
villtumst við. Þá var nú gott að
hafa eitthvað að drekka og borða.
Svo sneri ég við, get svarið að við
vissum ekkert hvert við vorum
komnar. Svo kemur bíll og hann
reddaði okkur. Þegar við komum
heim til okkar vorum við enn
hlæjandi.
Elsku Issý mín, ég sakna þín
svo mikið, og nú er vælubíllinn
mættur, og ég græt og græt. En
Issý stóra systir mín huggar okk-
ur með yndislegum minningum,
alltaf þegar við kvöddumst kyssti
ég hana á ennið og svo tókum við í
nebbana. Hún var með sterkasta
minnið af okkur.
Nú kveðjum við Issý okkar,
tárin streyma á fullu. Elsku Issý,
ég veit að þjáningarnar eru farn-
ar og þér líður mjög vel. Viltu
knúsa mömmu og pabba frá okk-
ur.
Kveðja,
Inga litla systir,
Gylfi, Ingólfur Bragi
og Óskar Snær.
Ég var svo heppin að alast upp
í einstakri götu, innan um fjöl-
breyttan og fágætan barnaskara
á öllum aldri og væntumþykja í
garð uppeldisvina manns er mikil
og varir lífið út. Sumir eignast
sérstakan stað í hjarta manns,
eins og hún Issý. Hún er nú dáin
og eftir situr minning um þau
skipti sem maður hitti hana á
förnum vegi og fékk faðmlag og
hún spurði frétta af hinum í fjöl-
skyldunni.
Auðvitað þekkti hún alla með
nafni, og svo má segja að eftir að
hafa hitt Issý, varð dagurinn
bjartari og betri. Ég og systkini
mín úr Suðurbygg 7, vottum ást-
vinum innilega samúð.
Bryndís.
Beta vinkona mín er dáin. Hún
æfði með mér boccia í Eikinni og
var mjög dugleg og kenndi mér
leikreglur og hvernig ég ætti að
kasta boltanum mínum. Beta var
alltaf glaðleg og góð við mig alveg
eins og hún væri systir mín.
Ég skil ekki hvað það er að
vera dáin en ég vona að Beta mín
sé á fallegum stað, eins fallegum
og hjarta hennar var alltaf. Ég
trúi því að við hittumst aftur og
kannski með kúlurnar okkar og
að við verðum þá bæði frísk og
ekki fötluð. Guð blessi minningu
Betu.
Héðinn Jónsson.