Orð og tunga - 01.06.2007, Qupperneq 43

Orð og tunga - 01.06.2007, Qupperneq 43
Ásta Svavarsdóttir: Talmál og málheildir — talmál og orðabækur 33 hér á eftir) og samtali í skáldsögu. Hins vegar er lítið vitað um umfang og eðli þessa munar því samanburðarrannsóknir á talmáli og ritmáli eru fáskrúðugar. Það sama má segja um sambandið á milli talmáls og ritmáls ef frá eru talin tengsl framburðar og stafsetningar. Ein þeirra spurninga sem vakna um mun talmáls og ritmáls og sambandið þar á milli er hvers eðlis munurinn sé. Er fyrst og fremst um stílmun að ræða sem birtist þá í ólíku vali á orðum og orðalagi eða er einhver formgerðarmunur á talmáli og ritmáli? Og ef svo er, í hverju felst þá þessi munur? Þetta er að verulegu leyti ókannað svið, ekki bara í íslensku heldur almennt í tungumálum, og ástæðan er ekki síst sú að heimildir um talmál hafa lengstum verið af skornum skammti. Þetta kann að þykja undarleg staðhæfing þegar haft er í huga að tal- málið er sínálægt í daglegu lífi. Tal er hins vegar hverfult fyrirbrigði. Að vísu er hægt að leggja einstakar framburðarmyndir og einstök orð á minnið eða skrá þau hjá sér en til þess að hægt sé að rannsaka stærri einingar eða fá yfirlit um útbreiðslu og tíðni tiltekinna einkenna þarf að koma talinu í það form að vinna megi með það. Með vaxandi áhuga á sérkennum talmálsins hefur þetta verið gert í auknum mæli eins og talmálshlutinn af BNC ber m.a. vitni um og gagnamálfræðingar hafa staðið fyrir samanburðarrannsóknum á tal- og ritmáli á grundvelli málheilda, einkanlega í ensku. Niðurstöður sýna greinilegan stílmun milli talmáls og ritmáls. Hann birtist t.d. í mismunandi tíðni tiltek- inna einkenna en rannsóknir benda jafnframt til þess að fleira spili þarna inn í, ekki síst mismunandi aðstæður og þar með málsnið, og myndin sé margbreytilegri en gefið er í skyn með einfaldri tvískipt- ingu milli talmáls og ritmáls (sjá t.d. Biber 1988, Finegan & Biber 2001). Á grundvelli málheilda og rannsókna á þeim hafa einnig verið gerðar mállýsingar og samdar málfræðihandbækur þar sem tekið er tillit til sérkenna talmáls ekki síður en ritmáls, a.m.k. hvað varðar ensku, og má nefna sem dæmi málfræðibækur sem gefnar hafa verið út á veg- um Longman (sjá einkum Biber, Johansson, Leech, Conrad & Finegan 1999). íslenskt talmál hefur sáralítið verið rannsakað og þar bíða því mörg forvitnileg athugunarefni. Talað mál hefur alla tíð verið fyrir- ferðarmikið í einkalífi og persónulegum samskiptum fólks en vægi talmáls í opinberu lífi hefur verið vaxandi á undanförnum áratugum, m.a. vegna breytinga í fjölmiðlun þar sem mikilvægi talmiðla hefur smám saman aukist á kostnað dagblaða. Þetta kallar á það að talmál
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.