Fréttablaðið - 18.01.2017, Blaðsíða 12

Embætti umboðsmanns skuld-ara tekur undir umfjöllun Arnars Inga Ingvarssonar lög-
manns um ábyrgðarskuldbindingar,
í aðsendri grein hans í Fréttablaðinu
þann 10. janúar sl. Líkt og rakið er í
greininni er mikilvægt fyrir ábyrgð-
armenn að kanna réttarstöðu sína,
þegar reynir á gildi ábyrgðarskuld-
bindinga. Umboðsmaður skuldara
hóf það verkefni árið 2011, að veita
þá þjónustu að aðstoða einstaklinga
við að kanna gildi ábyrgðarskuld-
bindinga. Framangreind þjónusta
fólst í að kanna hvort gætt hafi
verið að gildandi reglum þegar til
ábyrgðarinnar var stofnað. Yfir
1.300 erindi bárust embættinu,
bæði frá ábyrgðarmönnum þeirra
skuldara sem sótt höfðu um úrræði
hjá embættinu, sem og frá ábyrgðar-
mönnum ótengdum úrræðum emb-
ættisins. Niðurstaða könnunar í um
1.300 málum var sú að telja mátti
ábyrgðarskuldbindingar ógildar í
þriðjungi málanna.
Þetta viðamikla verkefni emb-
ættisins leiddi til stefnumótunar
hjá hlutaðeigandi fjármálastofn-
unum við könnun á gildi ábyrgðar-
skuldbindinga. Verkefnið þróaðist
á þann veg að ábyrgðarmenn áttu
með auðveldum hætti að geta leitað
til fjármálastofnunar, til að fá gögn
og upplýsingar um sannanlegt gildi
ábyrgðarinnar. Í dag leiðbeinir emb-
ættið ábyrgðarmönnum, sem vilja
kanna hvort gætt hafi verið að gild-
andi reglum við stofnun ábyrgðar,
að leita í útibú viðkomandi fjármála-
fyrirtækis og óska eftir tilteknum
gögnum og afstöðu til ábyrgðar-
innar. Allar nánari upplýsingar má
finna á heimasíðu embættisins, s.s.
um þau gögn sem ber að afla og til
hvaða reglna ber að líta við könnun
á gildi ábyrgðar, sbr. www.ums.is.
Vakin skal athygli á því að reglur um
ábyrgðir samkvæmt samkomulagi
frá árinu 1998 og 2001 gilda ekki um
lífeyrissjóði og Lánasjóð íslenskra
námsmanna. Ábyrgðarmenn eru
jafnframt hvattir til að kanna hvort
ábyrgðarskuldbinding sé fyrnd.
Ef aðalskuldari sækir um greiðslu-
aðlögun og kemst í svokallað
greiðsluskjól við samþykkt umsókn-
ar, þá er kröfuhöfum óheimilt að
innheimta kröfur sínar á hendur
ábyrgðarmönnum á meðan greiðslu-
skjól varir, sbr. lög um greiðsluað-
lögun einstaklinga. Embættið vill
þó vekja athygli á því að ábyrgðar-
mönnum er heimilt að greiða, af
sjálfsdáðum, ábyrgðarskuldbind-
ingar sínar meðan greiðsluskjól
aðalskuldara varir, kjósi þeir það.
Ábyrgðarmaður kann að sjá hag sinn
í því til að koma í veg fyrir hækkun
skuldarinnar í greiðsluskjóli. Þetta
getur átt við í þeim tilvikum þegar
ábyrgð telst gild, ófyrnd og stað-
fest er að ábyrgð verði virk þegar
greiðsluskjóli lýkur.
Til ábyrgðarmanna
Ásta S.
Helgadóttir
umboðsmaður
skuldara
Mig langar að rita örfá orð í tilefni greinar Stefáns Mána í Fréttablaðinu 17. janúar
um athugasemdakerfi vefmiðla.
Ég geri fastlega ráð fyrir að þau séu
meira virði, að mati Stefáns, sem
grein heldur en sem komment.
Fyrir ekki svo löngu síðan gaf ég
út spil sem heitir #Kommentakerfið.
Það var ádeila mín á sömu
umræðuhefð og Stefán Máni er
að tala um. En mín ádeila var frá
allt öðru sjónarhorni því ég held
að athugasemdakerfin geti verið
dásamleg ef miðlarnir sem hýsa þau
leggja sig örlítið fram.
Athugasemdakerfin geta nefnilega
verið alveg frábært aðhald fyrir fjöl-
miðla. Þar getur almenningur bent
á rangfærslur í fréttum og jafnvel á
sjónarhorn sem farið hefur fram hjá
fjölmiðlum. Ég veit auðvitað að svo-
leiðis athugasemdir ná oft að kafna
bæði í heimsku sem og kjaftæði um
hluti sem tengjast ekki einu sinni
fréttinni sem ætti að vera til umræðu.
En það eru alveg til lausnir á þessu.
Bestu athugasemdakerfin á vefn-
um eru þau sem eru með milda rit-
stjórn.
Sú gengur ekki einu sinni út á að
eyða vondum athugasemdum heldur
að taka þær úr umferð. Ritstjórar
athugasemdakerfanna, sem er staða
sem þarf að vera til hjá vefmiðlum
sem bjóða upp á komment, merkja
athugasemdir sem þeir telja að eigi
ekki heima í umræðunni. Þær eru
þá faldar þannig að lesendur þurfa
sérstaklega að smella á þær til þess
að lesa þær. Þannig missa þessar
athugasemdir kraft sinn. Það má
líka taka þá sem eru of oft í ruglinu
úr umferð þannig að það þurfi ein-
hver að lesa yfir athugasemdir þeirra
áður en þær birtast.
Gagn athugasemda sést þar sem
þær ekki birtast. Í þessum mán-
uði birti Kjarninn tvær greinar
eftir Heiðar Guðjónsson. Maður
gæti haldið að Heiðar hefði valið
greinum sínum birtingarstað sér-
staklega út frá því að Kjarninn leyfir
ekki athugasemdir. Greinarnar voru
nefnilega uppfullar af staðreyndavill-
um sem auðvelt hefði verið að leið-
rétta í athugasemdum en án athuga-
semdakerfis fá villurnar að standa
óleiðréttar. Fjölmiðill sem leyfir ekki
athugasemdir þarf að stunda miklu
virkari staðreyndavakt í skrifum sem
þar birtast.
Þegar maður er þekktur rithöfund-
ur sem fær birtar aðsendar greinar
sínar í blöðum sem eru send á flest
heimili í landinu þá skilur maður
kannski ekki að tjáningarfrelsi er
ekki alltaf sjálfgefið eða auðvelt.
Stefán Máni stingur upp á að fólk
deili fréttum með eigin athugasemd-
um á samfélagsmiðlum í stað þess að
nota athugasemdakerfi. Málið er að
þannig myndum við bara einangra
enn frekar þá þægindabólu sem við
höfum, með hjálp samfélagsmiðla,
búið til fyrir okkur. Við þyrftum aldr-
ei að horfa upp á allt þetta óþægi-
lega fólk sem er ósammála okkur
og yrðum þá enn meira hissa þegar
þetta fólk tekur sig saman og kýs
Donald Trump. Lýðræði krefst meiri
rökræðu en ekki minni.
Smá komment um
komment
Óli Gneisti
Sóleyjarson
lágmenningar-
fræðingur
Íslendingar á eftirlaunaaldri eru aldir upp í samfélagi þar sem haftahugsun var ríkjandi. Þjóð-
félagið var að feta sig út úr einþættu,
fátæku og harðneskjulegu bænda-
samfélagi, þar sem starfsstéttum var
markaður bás. Mektugri bændur
ásamt embættismönnum höfðu
tögl og hagldir, meðan leiguliðar og
vinnufólk bjó við áhrifa- og valda-
leysi. Þeir síðarnefndu sem ánauð-
ugir í vistarbandi. Persónulegt frelsi
var framandi og mörgum ógnvekj-
andi.
Þar sem við vorum hluti af danska
ríkinu lutum við þeim viðskipta-
reglum sem þar giltu. Fyrra stríðið
og kreppan mikla ýttu undir hug-
myndir sem treystu flóknu hafta-
kerfi fyrir velferð þjóðarinnar. Við
komum á fót bæði inn- sem og
útflutningshöftum. Á framleiðslu
og sölu búvara voru sett ströng
boð og bönn, þar sem hvers konar
samkeppni var úthýst. Þetta fyrir-
komulag lifir enn góðu lífi. Viðskipti
með gjaldmiðla sem nothæfir voru
erlendis voru í ströngum höftum.
Verðlagshöft voru innanlands.
Atvinnusvæðum innanlands var
skipt upp eftir sveita- og bæjar-
mörkum. Á flestum sviðum sam-
félagsins ríkti hugsun takmarkana,
boða, banna og hafta.
Höftin linuð
Eftir það umrót sem kom á íslenskt
samfélag í seinna stríði og með lang-
varandi dvöl fjölmenns bandarísks
hers var brugðist við efnahagserfið-
leikum þess tíma með hertri hafta-
stefnu. Meðan nágrannaþjóðir losuðu
haftaskrúfur stríðstímans, tókum við
að herða þær. Það var eins og sú hugs-
un væri nærtækust og okkur eðlislæg.
Það var í reynd ekki fyrr en með
inngöngunni í EFTA sem fer að örla
fyrir opnara hugarfari hvað viðskipti
snerti. Þar ruddi brautina Alþýðu-
flokkur Gylfa Þ.
Inngangan átti mjög á brattann
að sækja ekki hvað síst – en þó ekki
bara – hjá stjórnmálaflokkum, sem
í hugmyndavopnabúri sínu litu á
lokað hagkerfi sem meginviðmiðun.
Þeir töldu og telja enn að lokun sé
árangursríkari aðgerð en opnun. Það
er svo ekki fyrr en með samningnum
um EES sem þjóðin horfir framan í
og tekst á við opið fjölþjóðlegt við-
skiptaumhverfi sem grundvallast á
frjálsri samkeppni á markaði með
samræmdar reglur. Mikil andstaða
var innanlands við þessa opnun. Hún
var talin fela í sér upphaf glötunar
fullveldis þjóðarinnar. Landráð lágu
í loftinu.
Fyrirfram gefnar niðurstöður
Samningurinn um EES var fjarri
því að vera fullkominn. Þar vantaði
bæði skýrari ákvæði um fjármagns-
flutninga og alþjóðlega bankastarf-
semi; viðskiptasvið sem ekki knúðu
dyra hérlendis þá. Stærsti annmarki
samningsins var þó sá, að undan-
þiggja landbúnað og skylda starf-
semi. Samtímis við EES-samninginn,
var viðræðulota í Doha um lækkun
innflutningstolla og linun hafta í við-
skiptum með landbúnaðarafurðir.
Það hefði breytt miklu bæði fyrir
neytendur og framleiðendur, ef tekið
hefði verið skref í þá átt að opna fyrir
samkeppni með iðnaðartengda fram-
leiðslu s.s. alifugla og svín.
Áframhaldandi innflutningsbann
leiddi til stöðnunar í greinunum.
Afleiðing þess veldur hærra verði og
kallar sífellt á meiri opinbera styrki.
Það eru dapurleg örlög íslensks land-
búnaðar að lifa á ríkisframfæri. Jón
Baldvin hafði gert það að skilyrði til
myndunar nýrrar ríkisstjórnar 1991
að EES-samningurinn yrði sam-
þykktur. Sjálfstæðisflokkurinn féllst
á það. Jafnframt þvertók flokkurinn
fyrir nokkra opnun eða tilslökun,
sem máli skipti í landbúnaðarvið-
ræðunum í Doha. Trú flokksins á getu
og lífseiglu íslensks landbúnaðar var
ekki meiri en svo, að þeir gáfu sér það
að óreyndu, að bæði iðnaðartengdur
sem og hefðbundinn landbúnaður
myndi líða undir lok, ef opnað yrði
fyrir samkeppni. Þar skyldu höftin
ríkja áfram.
Þessi rótgróna trú á græðimögn
hafta og fyrirfram gefnar skaðvænar
niðurstöður er arfur fortíðar, sem
enn er bæði sprelllifandi og mótar
pólitíska stefnumótun, svo sem þegar
fyrrverandi stjórnarflokkar gefa sér
fyrirfram háskalegar lyktir úr samn-
ingaviðræðunum við ESB. Ályktunar-
hæfni í álögum. Hræðslan er slæmur
ráðgjafi.
Hugsun í höftum
Þröstur Ólafsson
hagfræðingur
Þessi rótgróna trú á græði-
mögn hafta og fyrirfram
gefnar skaðvænar niður-
stöður er arfur fortíðar, sem
enn er bæði sprelllifandi
og mótar pólitíska stefnu-
mótun, svo sem þegar fyrr-
verandi stjórnarflokkar gefa
sér fyrirfram háskalegar
lyktir úr samningaviðræð-
unum við ESB.
Niðurstaða könnunar í
um 1.300 málum var sú að
telja mátti ábyrgðarskuld-
bindingar ógildar í þriðjungi
málanna.
www.apotekarinn.is
- lægra verð
NICOTINELL Gildir af öllu lyfjatyggigúmmíi, öllum styrkleikum og pakkningarstærðum. 15%AFSLÁTTUR
N cotinell-15%-5x10-apotekarinn copy.pdf 1 29/12/16 15:05
1 8 . j a n ú a r 2 0 1 7 M I Ð V I K U D a G U r12 s K o Ð U n ∙ F r É T T a B L a Ð I Ð
1
8
-0
1
-2
0
1
7

0
5
:1
2
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
F
A
-5
A
D
8
1
B
F
A
-5
9
9
C
1
B
F
A
-5
8
6
0
1
B
F
A
-5
7
2
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
4
8
s
_
1
7
_
1
_
2
0
1
7
C
M
Y
K