Morgunblaðið - 09.07.2016, Side 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 2016
Vertu upplýstur!
blattafram.is
VANDINN LIGGUR
OFT HJÁ OKKUR
SJÁLFUM.
SAMÞYKKIR ÞÚ
KYNFERÐISOFBELDI?
ÚT
SA
LA
gisting.dk
499 20 40 (Íslenskur sími) 32 55 20 44 (Danskur sími)
Herbergi frá Dkk 300 Íbúðir frá Dkk 900
Kaupmannahöfn
Opið 10-15 í dag
Bæjarlind 6, sími 554 7030
Við erum á facebook
ÚTSALA
40-50%
afsláttur
Buxur
bolir
kjólar
peysur
Str. 36-56
Laugavegi 52 | 101 Reykjavík
Sími 552 0620 | gullogsilfur.is
Laugavegi 53 | Sími 552 3737
www.dimmalimmreykjavik.is
Opið mán.-fös. 10-18, lau. 10-17
DIMMALIMM
ÚTSALA
ÚTSALA
ÚTSALA
Laugavegi 63 • S: 551 4422
Skoðið laxdal.is og facebook.com/laxdal.is
STÓRÚTSALA
30%-40%
afsláttur
Árni Grétar Finnsson
agf@mbl.is
Ungir bændur sem hafa keypt jarðir
á síðustu 5-8 árum eru uggandi yfir
nýjum búvörusamningi og segja að
litið hafi verið fram hjá hópnum við
gerð samningsins. Ein þeirra er El-
ísabet Margrét Jónasdóttir, sauð-
fjárbóndi á Bæ II í Staðardal. Hún
segir nýliða í greininni, þá sem hafa
nýlega hafið búskap eða eru að
kaupa jarðir í þessum rituðu orðum,
hafa gleymst í umræðunni um bú-
vörusamninginn.
„Það er stór hópur fólks sem er
ekki einungis áhyggjufullt heldur
sofum við ekki á nóttunni fyrir
þessu,“ segir Elísabet. Hún keypti
jörð og meðfylgjandi kvóta fyrir einu
og hálfu ári með láni frá Byggða-
stofnun til 25 ára. „Búvörusamning-
urinn nær til tíu ára og eftir þann
tíma er ég enn að greiða minn kvóta.
Eftir þessi tíu ár mun ég því tapa
tveimur milljónum á ári miðað við út-
reikninga,“ segir Elísabet og vísar til
reiknivélar á vefsíðu Ráðgjafamið-
stöðvar landbúnaðarins. „Þessi hóp-
ur nýliða sem eru að kaupa jarðir í
þessum töluðu orðum verður fyrir
stórskaða. Það er hópurinn sem
gleymdist að taka með í dæmið,“
bætir Elísabet við.
Kippir fótunum undan bændum
„Byggðastofnun er ríkisstofnun.
Mér finnst það súrt að ríkið dragi
fólk eins og mig inn í greinina en
kippi svo undan okkur fótunum hin-
um megin við borðið. Þessi ríkis-
stofnun er með gulrót úti til að fá ný-
liða inn í greinina til þess að yngja
upp og klárlega þurfti að gera það.
En svo kemur þetta niður á okkur
hinum megin og mér finnst það
skrítin nálgun,“ segir Elísabet.
Í búvörusamningnum stendur til
að markaðstengja gæðastýringu og
er þá greidd út ákveðin krónutala á
hvert kíló samkvæmt tillögum frá
markaðsráði kindakjöts. „Þeir ætla
að greiða hærra álag á þá skrokka
sem markaðurinn vill. Við erum í
frjálsu falli því við vitum ekki hvað
mun gerast. Þeir ætla jafnvel ekki að
greiða neitt. Á hinn bóginn eru þeir
sem hafa þegar greitt upp kvótann
sinn ágætlega staddir á meðan við
sem keyptum síðustu 5-8 ár fáum
skellinn. Ég keypti kvóta fyrir 20
milljónir og svo allt í einu ætla þeir
að kippa undan mér fótunum,“ segir
Elísabet og bætir við að hún viti til
þess að fjöldinn allur af ungum
bændum í sömu stöðu deili sömu
áhyggjum.
Fljótfærni í vinnubrögðum
Elísabet telur að fljótfærni við
samningsgerðina hafi leikið bændur
grátt. „Það er eins og þetta sé ein-
hver keppni og þeir ætli að verða
fyrsti geimfarinn á Mars. Það þarf
að hugsa þetta miklu betur, undir-
búa þetta betur og taka þetta í miklu
hægari skrefum. Ef þú talar við ein-
hvern sem þekkir búvörusamning-
inn mjög vel, en er ekki endilega
hlynntur honum, þá segir hann þér
að samningurinn er mjög opinn og
það er mikil óvissa í kringum hann,“
segir Elísabet.
Aðspurð hvaða möguleikar séu í
stöðunni svarar Elísabet: „Ef ég
ætla að fara eftir þessum búvöru-
samningi þá verð ég að stækka við
mig og fara úr 5-700 kindum og í
1.100 kindur til þess að koma til móts
við þá skerðingu sem ég sé fyrir. En
hvað verður þá um landið okkar og
umhverfið ef ungir bændur þurfa að
bæta þessum fjölda við? Þetta er
bara verulega vanhugsað.“
Gagnrýni komið á framfæri
Elísabet segir að forrystumenn í
samningsgerð búvörusamningsins
hafi heyrt gagnrýni nýliða í grein-
inni. „Þeir vita af vandamálinu en
samningurinn var samþykktur af
bændum Íslands vegna þess að það
eru svo margir bændur sem kannski
ekki hagnast á samningnum en koma
samt vel út. Allir þessir smábændur
sem hvort sem er lifa með þessu, þeir
finna ekki fyrir þessum vanda. Aftur
á móti eru líka góðir punktar í samn-
ingnum, eins og til dæmis varðandi
þá nýliða sem koma síðar í greinina.
Ég væri alveg til í að vera að kaupa
jörð eftir þrjú ár og fá hana á lægra
verði í stað þess að lenda á milli skips
og bryggju. Þá yrði allt þetta miklu
greiðfærara.“
Ungir bændur gleymdust við
gerð búvörusamningsins
 Telur ekki hugsað um hagsmuni þeirra bænda sem keyptu jarðir fyrir 5-8 árum
Bændur Kristján Bjarni Karlsson og Elísabet Margrét Jónasdóttir keyptu jörð fyrir einu og hálfu ári. Elísabet segir
að nýr búvörusamningur komi sér illa fyrir unga bændur í sömu stöðu, sem hafa undanfarin 5-8 ár keypt jörð undir
búskap. Hún telur þörf á aukinni umræðu og undirbúningsvinnu við búvörusamninginn fyrir gildistöku.
„Það er
gagnrýni úr
öllum áttum
á samning-
inn vegna
þess að í
honum eiga
að felast þó
nokkrar
breytingar.
Bændum
finnast þær
vera miklar og þeim sem standa
fyrir utan landbúnaðinn finnast
þær vera allt of litlar. Þetta er
málamiðlun til að ná fram
ákveðnum breytingum og þeir
bændur sem hafa nýhafið bú-
skap í dag lenda misjafnlega í
þessum breytingum,“ segir
Sindri Sigurgeirsson, formaður
Bændasamtakanna.
Hann segir að gagnrýnin hafi
borist til eyrna Bændasamtak-
anna. „Já sannarlega. Það er
alltaf þannig að þegar er verið
að gera breytingar þá lenda
menn misjafnlega í þeim og til
dæmis í þessum samningi er
verið að koma til móts við ný-
liða með því að það er boðið
upp á fjárfestingarstuðning og
það er verið að taka og breyta
kerfinu fyrir þá sem hafa verið
að kaupa sér réttindi til að fá
stuðning. Þetta verður betra
fyrir bændur framtíðarinnar og
það verður auðveldara að byrja.
En það þýðir þó það að þeir sem
voru nýbyrjaðir, þeir njóta góðs
af samningnum en þó ekki í
sama mæli og þeir sem hefja
búskap undir lok samningstím-
ans. Það er bara alltaf þannig
að það er punktstaða í þessum
samningum sem leiðir til þess
að þetta kemur misjafnlega við
fólk,“ segir Sindri sem telur
ólíklegt að samningurinn breyt-
ist í grundvallaratriðum í með-
ferðum Alþingis. agf@mbl.is
Hittir mis-
jafnlega fyrir
ÞEKKT GAGNRÝNI
Sindri Sig-
urgeirsson