Fréttablaðið - 10.11.2016, Side 32

Björk Guðmundsdóttir er án efa áhrifamesti Íslendingur samtíðarinnar. Hún grætur
skilningsleysi stjórnmálamanna
á Íslandi. Hún undrast áhugaleysi
þeirra á náttúruvernd og umhverfis-
málum. Málsmetandi áhrifamenn
úti um allan heim hlusta á það sem
hún hefur fram að færa. Umhverfis-
vernd er grunnurinn að veigamestu
atvinnuvegum þjóðarinnar, ferða-
þjónustu og sjávarútvegi. Björk
bendir á að þessi málaflokkur hafi
alveg gleymst í nýliðinni kosninga-
baráttu. Fæstir leiðtogar stjórnmála-
flokkanna hafi áhuga á umhverfis-
málum. Það er merkilegt því að nú,
eftir kosningar, virðast umhverfis-
mál einmitt geta sameinað tals-
menn allra flokka ef marka má
umræðu þeirra um fjölbreytni og
breiða samstöðu.
Fráfarandi ríkisstjórn skilur eftir
sig sviðna jörð í náttúruvernd þrátt
fyrir að hafa lýst einkunnarorðum
sínum strax í maí 2013, í upphafi
síns ferils, og sagst ætla að vera í
fararbroddi í umhverfismálum á
heimsvísu. Þá, eins og í aðdrag-
anda bankahrunsins 2008, var það
Framsóknarflokkurinn sem hafði
sig mest í frammi. Þrátt fyrir þessa
eindregnu yfirlýsingu hafa lausnir
á umhverfisvandamálum víða
um land ekki komist í raunhæfan
farveg og undirstofnanir eins og
Umhverfis stofnun, Skipulags-
stofnun og Matvælastofnun hafa
deilt út starfs- og rekstrarleyfum til
aflands félaga í fiskeldi í trássi við
lög og reglugerðir. Svo virðist sem
starfsfólk þessara stofnana hafi aldr-
ei kynnt sér náttúruverndarlög og
reglugerðir sem það á að starfa eftir.
Hunsaði eðlileg tilmæli
Neðri hluti Þjórsár er í stórhættu
eftir að verkefnastjórn ramma-
áætlunar mælir með óvissu í stað
varúðar. Það þurfti að hafa uppi
hótanir gagnvart stjórnvöldum til
að bjarga fiskstofnum í Landbroti
og Meðallandi frá tortímingu vegna
vatnsleysis af mannavöldum. Engin
raunhæf aðgerðaáætlun er komin í
gang til að bæta vistkerfi Laxár og
Mývatns. Aðeins hafa verið gerðar
ófullburða kannanir. Margsinnis
hefur þurft að afturkalla leyfisveit-
ingar opinberra stofnana vegna þess
að reglur um umhverfismál hafa
verið brotnar – líkt og reglurnar hafi
verið settar fyrir einhverja allt aðra
en þau stjórnvöld sem eiga að fara
eftir þeim.
Eftirlitsstofnun EFTA sendi frá
sér úrskurð 4. maí sl. (http://www.
eftasurv.int/media/esa-docs/physi-
cal/792444.pdf ) um að hér á landi
hefði löggjöfin ekki verið löguð til
þess að veita almenningi og ein-
stökum hagsmunaaðilum vernd
til að geta spornað við umhverfis-
árásum öflugra fyrirtækja sem
starfa í skjóli stjórnvalda. Nýlega
tróð umhverfisráðherra upp á hinu
háa Alþingi og kvaðst hafa þungar
áhyggjur af fiskstofnum í Þjórsá og
sagði það mál óleyst en bætti jafn-
framt við að hún hefði enn meiri
áhyggjur af fyrirhuguðu risafiskeldi
sem væri ógn við vistkerfi sjávar
og strandlengju þar sem því væri
ætlaður staður. Nokkrir verndar-
og hagsmunaaðilar bentu henni
snarlega á hvað henni bæri að gera
samkvæmt náttúruverndarlögun-
um; þ.e. að fela fagaðilum strax að
meta áhættuna og verndargildið.
Því miður hunsaði ráðherra þessi
eðlilegu tilmæli.
Nú er lag – og ég hvet alla alþingis-
menn til að taka undir með Björk og
setja náttúruvernd og umhverfismál
í öndvegi. Þá á ég við bæði stjórn og
stjórnarandstöðu sem ættu að geta
sameinast um að hlíta rökum og
beita skynsemi í umhverfismálum.
Það gæti verið ágæt byrjun að allir
þingmenn sæktu námskeið um
umhverfisvernd, bæði um þá löggjöf
sem hér gildir og þær alþjóðlegu
skuldbindingar sem Ísland hefur
axlað í þessum málaflokki. Náttúran
á ávallt og ævinlega að njóta vafans,
áður en leyfi eru veitt til að skemma
hana.
Hlustum á það sem Björk segir.
Hver heyrir þegar Björk grætur?
Orri Vigfússon
formaður NASF,
Verndarsjóðs
villtra laxastofna
Náttúran á ávallt og ævinlega
að njóta vafans, áður en leyfi
eru veitt til að skemma hana.
Hlustum á það sem Björk
segir.
Við lifum á spennandi tímum. Forsetakosningar standa yfir í Bandaríkjunum, Bretland
er á leið út úr Evrópusambandinu
eða kannski ekki og Bjarni Bene-
diktsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, er að reyna að mynda
ríkisstjórn. Allir þessir hlutir koma
líklega til með að hafa áhrif á fjár-
málamarkaði, þó af mismunandi
stærðargráðu. Hvort Bretland gangi
úr Evrópusambandinu og hvaða for-
seta Bandaríkjamenn kjósa sér mun
óneitanlega hafa meiri áhrif alþjóð-
lega. Þrátt fyrir það mun framvinda
mála í stjórnarmyndunarviðræðum
Bjarna hafa meiri áhrif á Ísland.
Mikil óvissa er um kvótamál,
skattamál, framtíð íslensku krón-
unnar og útgjöld ríkissjóðs auk þess
sem mikil ólga er á vinnumarkaði.
Hinn margumtalaði stöðugleiki sem
við höfum búið við síðustu ár getur
horfið með óhóflegum útgjöldum
og veikri fjármálastjórn. Því er óum-
deilanlegt að niðurstöður í stjórnar-
myndunarviðræðum Bjarna koma
til með að hafa mikil áhrif á efnahag
Íslands á næstu árum.
Ef horft er á þessi mál frá sjónar-
horni fjárfesta á íslenska markaðn-
um er ljóst að ekki er til staðar jafn
aðgangur fjárfesta að upplýsingum.
Bjarni Benediktsson og menn í
innsta kjarna Sjálfstæðisflokksins,
auk annarra stjórnmálamanna sem
taka þátt í stjórnarmyndunarvið-
ræðum, búa yfir eða koma til með
að búa yfir upplýsingum sem geta
haft marktæk áhrif á markaðsverð
fjármálagerninga ef þær væru opin-
berar. Hvað þessir aðilar kjósa að
gera við þessar upplýsingar er svo
annað mál. Setjum upp einfalt dæmi:
Búa til innherjaupplýsingar
Stjórnarmyndunarviðræður Sjálf-
stæðisflokksins, Viðreisnar og
Bjartrar framtíðar eru á lokametr-
unum, einungis á eftir að ganga frá
skiptingu ráðherrastóla. Meðal þess
sem getið er um í stjórnarsamning-
um er að kvótinn verður ekki boð-
inn upp á markaði. Þingmaður Við-
reisnar talar við vin sinn Magnús og
segir honum frá stöðu mála í trún-
aði. Magnús hringir beint í verð-
bréfamiðlara og kaupir hlut í HB
Granda vegna þess að þessar upp-
lýsingar munu líklega koma til með
að hækka markaðsverð HB Granda
þegar þær verða gerðar opinberar.
Ef staðan væri öfug, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði samþykkt að bjóða
upp kvótann þá myndi Magnús
selja bréf í HB Granda því að öllum
líkindum myndi sú ákvörðun valda
lækkun á virði bréfanna.
Að eiga viðskipti út frá þessum
upplýsingum fellur undir innherja-
viðskipti. 120 grein laga um verð-
bréfaviðskipti segir:
„Með innherjaupplýsingum er
átt við nægjanlega tilgreindar upp-
lýsingar sem ekki hafa verið gerðar
opinberar og varða beint eða óbeint
útgefendur fjármálagerninga, fjár-
málagerningana sjálfa eða önnur
atriði og eru líklegar til að hafa mark-
tæk áhrif á markaðsverð fjármála-
gerninganna ef opinberar væru …“
Stjórnarmyndunarviðræður búa
til innherjaupplýsingar sem geta
dreifst víða áður en þær verða opin-
berar. Þó er engin leið að vita hversu
margir hafa aðgang að þessum
upplýsingum um framvindu mála
í stjórnarmyndunarviðræðum sem
almenningur hefur ekki. Það er við
vitum ekki hverjir eru „innherjar“
í þessu máli. Þar sem ekki hafa
allir fjárfestar jafnan aðgang að
upplýsingum má segja að íslenski
markaðurinn sé ekki skilvirkur
undir þessum kringumstæðum. Þótt
stjórnmálamenn vilji gjarnan halda
spilunum þétt að sér verða þeir að
átta sig á því að upplýsingar sem
þeir búa yfir geta verið verðmynd-
andi á markaði og ábyrgð þeirra
er mikil. Réttast væri að greint
væri opinberlega frá þeim atriðum
sem aðilar stjórnarmyndunarvið-
ræðnanna hafa orðið ásáttir um
jafnóðum og slík niðurstaða liggur
fyrir. Þannig væri hægt að tryggja
betra jafnræði milli markaðsaðila.
Innherjar í pólitík
Einar Páll Gun-
narsson
formaður Ungra
fjárfesta
Mér þykir leitt að hafa meitt Samfylkingarmenn norð-an heiða með getgátum
um að þeim væri nokk sama þótt
flugvöllurinn hyrfi úr Vatnsmýri.
En það þyrmdi yfir mig við lestur
kosningapésa er hrundu inn um
bréfalúguna hjá mér og merktir
voru Samfylkingunni. Þar var
hamrað á mikilvægi samgangna
en ég sá hvergi minnst á Reykja-
víkurflugvöll. Rifjaðist þá upp fyrir
mér hástemmd orðræða núverandi
oddvita Samfylkingar í Norðaustur-
kjördæmi (og raunar Samfylkingar
allrar) þar sem hann lýsti því yfir
með miklum þunga að okkur væri
nær að láta flugvöllinn eftir í þágu
borgarskipulags Reykjavíkur. Síðan
eru allnokkur ár, skal ég fúslega
viðurkenna, svo kannski hefur hann
skipt um skoðun sem er vel.
Annað sem kom illa við mig í flug-
vallarumræðunni er gamla klisjan um
að Reykjavíkurflugvöllur verði þar
sem hann er uns fundin er betri lausn.
Ein lausnin er að miðstöð innan-
landsflugs færist til Keflavíkur með
fyrirsjáanlegum og ófyrirsjáanleg-
um afleiðingum en líkast til flestum
vondum sem ég fjölyrði ekki um.
Önnur er að byggja flugvöll
í nágrenni Reykjavíkur sem ég
heyrði á dögunum að myndi kosta
100 milljarða. Sláum af og segjum
að nýr flugvöllur kosti „aðeins“ 50
milljarða. Af hverju þorir enginn
stjórnmálaflokkur að taka af skarið
og segja það sem blasir við: Þetta
kemur ekki til greina. Nei, þess í
stað er spanderað milljónum og
milljónatugum í leit að vænlegu
flugvallarstæði.
Tala út og suður
Samfylkingin hefur tekið þátt í
þessum sorglega skrípaleik og að
mínu mati farið verr út úr honum en
aðrir flokkar eða hverjum skal trúa
þegar oddvitar hennar tala tungum
tveim og vilja bæði rústa flugvöll-
inn í Vatnsmýri ekki síðar en 2022
en jafnframt halda í hann uns „betri
lausn er fundin“. Höfum hugfast að
uppbygging nýs flugvallar verður að
hefjast innan fjögurra ára ef hann á
að verða til reiðu árið 2022 og dugar
þó ef til vill ekki til.
Ég skal fúslega viðurkenna að ég
ætlast til þess að Samfylkingarmenn
standi skör hærra en aðrir pólitík-
usar. Flokkurinn hefur átt í vök að
verjast síðan hann lofaði skjaldborg
um heimilin en almenningi fannst,
með réttu eða röngu, að Jóhanna
aðhefðist lítt eða ekki heldur biði
paradísarheimtar ESB. Síðan þá
hefur Samfylkingunni einfaldlega
mistekist að vinna traust almenn-
ings á nýjan leik og er nú í svipaðri
stöðu og kona sem keppir um veg-
tyllur í karlaheimi, hún þarf að vera
helmingi hæfileikaríkari en karlinn
til að bera hærri hlut. Á þessu hefur
Samfylkingin ekki kveikt. Um það
er flugvöllurinn í Vatnsmýri kannski
eitt besta dæmið. Þar tala flokks-
menn út og suður og kveikja grun
um græsku í stað þess að taka af öll
tvímæli.
Aftur um þennan andsk … flugvöll
Jón Hjaltason
sagnfræðingur
Það er kominn tími til að
skoða gildi lífsins sem gefa
konum sem og allri lita­
palettunni loforð um viður­
kennda samfélagsstöðu.
Mannréttindi takk – 21.
öldin var að hringja!Kvennabaráttan hefur skilað okkur betra þjóðfélagi sem byggir á baráttu formæðra
okkar. Þær eru steypustyrktar-
járn fyrir bæði konur og karla til
að byggja áframhaldandi baráttu á
fyrir jafnrétti kynjanna. Þær rugg-
uðu bátnum þannig að fjölmargir
gubbuðu. Þeim er ég þakklát. Þeim
má ekki gleyma. Konur! Við erum
nóg!
Hér á landi eru konur og karlar nú
jöfn fyrir lögum og fjallað er um að
einstaklingurinn sé frjáls, hafi val
og að kyn skipti sama og engu máli
er kemur að því að fóta sig í lífinu.
Staðreyndin er hins vegar önnur
og veruleikinn sem við blasir mun
flóknari. Niðurstöður rannsókna
sýna fram á stöðnun og bakslag í
fjölmörgum málum eins og jafn-
réttismálum og segja má að hvaða
snigill sem er reykspóli fram úr í
samanburðinum við hraðann sem
jafnréttið mjakast áfram á.
Fyrirmyndir komandi kynslóða
Konur í íslensku samfélagi hafa
fyrir löngu jafnað metin við karla
hvað varðar atvinnuþátttöku og
eru heldur betur búnar að sækja í sig
veðrið er kemur að menntun. Kynja-
jafnrétti átti að koma með kosn-
ingarétti kvenna, átti að koma með
menntun og alls konar útúrdúrum.
En nei – konur hafa ekki enn fengið
raunverulegt vald sem helmingur
mannkyns. Þessu verður að halda
á lofti. Aldrei er góð ýsa of oft étin!
Þrátt fyrir menntun kvenna og
mannkosti hafa þær síður náð
sæti í efstu stjórnendalögum og oft
virðist lítið vera gert úr mannauði
kvenna þegar litið er til menntunar
og reynslu. Á meðan orðræða sam-
félagsins segir það eftirsóknarvert
að vera stjórnandi, formaður, ráð-
herra eða sérfræðingur, þá skiptir
máli að konur eigi fulltrúa í þeirra
röðum sem fyrirmyndir fyrir kom-
andi kynslóðir. Það sem meira er,
þá skiptir það máli að völdin haldist
þar einnig eftir að konur fá sína mál-
svara.
Jafnréttið kemur ekki af sjálfu sér
Kyn er mikilvæg breyta þar sem hún
býr til mörk og skapar hindranir en
dætur okkar og synir eiga að fá jöfn
tækifæri í lífinu. Við getum verið
ólík en jafn góð. Ég færi kynsystrum
mínum bestu þakkir fyrir að ryðja
brautina fyrir mig og komandi kyn-
slóðir. Það eru mikilvægar fyrir-
myndir þarna úti sem hafa komið
okkur þó þetta langt og hafa oft gert
hið ómögulega mögulegt. Konur
sem vissu að jafnréttið kemur ekki
af sjálfu sér og vita að samstaða er
styrkur. Ég þakka jafnframt öllum
þarna úti sem eru að hamast við
að endurskilgreina hvað er gott,
flott og æskilegt. Birtast til dæmis
í fjölmiðlum þannig að ungt fólk
geti mátað sig við fjölbreyttar fyrir-
myndir. Það er kominn tími til að
skoða gildi lífsins sem gefa konum
sem og allri litapalettunni loforð
um viðurkennda samfélagsstöðu.
Mannréttindi takk – 21. öldin var
að hringja!
Halló – er 21. öldin heima?
Andrea
Róbertsdóttir
BA í félags- og
kynjafræði, MA
í mannauðs-
stjórnun og
nemi á meistara-
stigi í jákvæðri
sálfræði
Kvennafrídagurinn 2016. Konur á Íslandi mótmæla launamisrétti á Austurvelli.
1 0 . n ó v e m b e r 2 0 1 6 F I m m T U D A G U r32 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð
1
0
-1
1
-2
0
1
6

0
4
:2
5
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
3
E
-0
0
7
4
1
B
3
D
-F
F
3
8
1
B
3
D
-F
D
F
C
1
B
3
D
-F
C
C
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
8
0
s
_
9
_
1
1
_
2
0
1
6
C
M
Y
K