Fréttablaðið - 10.11.2016, Blaðsíða 34

1 0 . n ó v e m b e r 2 0 1 6 F I m m T U D A G U r34 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð
Umræður hafa skapast um hvort banna eigi búrkur (kyrtill sem hylur allan
líkama og andlit konunnar) hér á
landi. Undirritaður var lengi þeirra
skoðunar að ekki ætti að banna
búrkur en hefur eftir nánari athug-
un skipt um afstöðu og telur nauð-
synlegt að stjórnvöld setji sem fyrst
lög sem banni búrkur og niqab (sem
hylur allt nema augun).
Áður en lengra er haldið er mikil-
vægt að gera sér grein fyrir af hverju
konur klæðast slíkum fatnaði á
21. öldinni. Samkvæmt túlkun á
trúar brögðum íslams byggir þessi
klæðaburður á því að konur séu
skuldbundnar til að hylja líkama og
andlit svo þær veki ekki kynferðis-
legar langanir eða þrár karlmanna.
Það er ekki eins og þær hafi val á
milli þess að klæðast opinberlega
búrku í dag og lopapeysu, galla-
buxum og húfu á morgun. Hér er um
trúarsetningu að ræða sem ákvarðar
stöðu kvenna í samfélaginu.
Ástæður þess að banna eigi
framan greindan klæðnað með
lögum eru m.a. eftirfarandi:
1. Dregur úr virkni kvenna til
félagslegra athafna og þátttöku
á vinnumarkaði. Það segir sig
sjálft að í nútíma samfélagi er
erfitt fyrir konur að vera virkir
samfélagsþegnar og blandast
öðrum hópum ef þær klæðast
fatnaði sem kemur í veg fyrir að
hægt sé að bera kennsl á þær.
Möguleikar þeirra til að sækja
sér vinnu og menntun eru líka
mjög takmarkaðir.
2. Búrka leynir heimilisofbeldi.
Í löndum þar sem búrkur eru
algengur fatnaður á meðal
kvenna er heimilisofbeldi einn-
ig algengt t.d. eins og í Afgan-
istan og Pakistan. Í slíkum til-
fellum einangrar búrkan ekki
bara konuna heldur leynir líka
vitnisburði um sýnilegt ofbeldi,
t.d. af hálfu eiginmanns.
3. Aðgreining er mismunun.
Búrka er yfirlýsing um að konur
séu ójafnar körlum sem felur í sér
mismunun. Samkvæmt lögum er
bannað að mismuna fólki eftir
kynþáttum. Það hlýtur að þurfa
að gilda líka varðandi kynin.
4. Ekki frjálst val. Oftast er að
faðir, frændur og bræður skipi
ungum konum að klæðast fatn-
aði sem hylur líkama þeirra og
andlit. Til þess að koma í veg
fyrir að þær þurfi að búa undir
svo ógnandi aðstæðum þarf að
frelsa þær frá því. Besta leiðin til
þess er að banna búrkur.
Ég tel að framangreindar ástæður
væru nægilega ríkar til þess að
kvenfrelsishreyfingar hérlendis
mundu blanda sér í umræðuna og
hafa skoðun á. Í umræðunni hafa
sumir haldið því fram að bann
við búrkum hamli trú- og tján-
ingarfrelsi. Það er fjarri sanni enda
sjaldnast að konurnar séu í aðstöðu
til að geta valið sér slíkan klæðnað
óþvingað.
En hvaða máli skiptir þetta?
Konur sem klæðast slíkum fatnaði
sjást ekki á Íslandi og til hvers þá
að setja lög? Svarið við þeirri spurn-
ingu er einfalt. Það er betra að gera
það núna en síðar. Við búum við
frjálst flæði vinnuafls innan Evr-
ópska efnahagssvæðisins. Einnig er
mikill þrýstingur um hæli hérlendis
frá erlendum hælisleitendum. Ríki
bæði innan og utan Evrópu hafa
verið og eru að setja bann við búrk-
um. Í Frakklandi, Belgíu og Sviss er
slíkt bann í gildi og hjá egypskum
stjórnvöldum liggja fyrir drög að
slíku banni. Með því að setja bann
við búrkum erum við að senda
skilaboð til þeirra, sem hafa hug
á því að koma hingað, um að við
verjum vestræn gildi, jafnrétti og
kvenfrelsi.
Af hverju að banna búrkur?
Björgvin
Sighvatsson
hagfræðingur
Ég starfa með Félagi um for-eldrajafnrétti, mannréttinda-félagi sem stendur fyrir rétti
barna til beggja foreldra sinna og
jöfnum rétti foreldra til að sinna
foreldrahlutverki sínu óháð fjöl-
skyldugerð.
Stór hluti af okkar félagsmönn-
um eru foreldrar sem hafa orðið
fyrir umgengnistálmunum af hendi
forsjárforeldra barna þeirra.
Nýlega bárust okkur þessi skila-
boð á Facebook:
„Ég fékk þær fréttir frá sýslu-
manni að ég fengi ekki að hitta
dóttur mína því ég þyrfti fyrst að
taka mig á í lífinu (þetta kom frá
barnsmóður minni og mömmu
hennar). Ég er ekki glæpamaður,
ég er ekki að berja fólk, ég er ekki
vondur maður heldur er ég maður
sem elskar barnið sitt meira en allt
en ég get ekki meira. Ég mun fara
með pappíra til sýslumanns þar
sem ég segist gefast upp því þetta
er að rífa hjartað úr mér. Gangi
ykkur vel í baráttunni en ég ætla að
unlæka síðuna því ég brotna niður
í hvert sinn sem ég les sögurnar
ykkar.“
Þarna á sér greinilega stað harm-
leikur og við sem störfum fyrir
félagið vitum að margir foreldrar,
langoftast feður, eru í nákvæmlega
sömu stöðu. Þeir eru oftar en ekki
góðir menn og góðir feður sem
rekast endalaust á hindranir og
vantraust og hreinlega gefast upp!
Stundum er auðveldara fyrir þá að
gera ekki neitt og reyna að gleyma
því að þeir eigi barn.
Það að fjarlægja foreldri, jafnt
föður sem móður, úr lífi barns er
afdrifarík ákvörðun sem þarf að
vera tekin að vel ígrunduðu máli
af viðeigandi stofnunum; lögreglu,
barnavernd, sýslumanni, dóm-
stólum.
En við í félaginu vitum af eigin
reynslu að ástríkir og góðir feður
geta þurft að berjast fyrir því að fá
að sinna sínum foreldraskyldum og
að eiga eðlilegt samband við börn
sín. Þeir hafa ekkert til saka unnið
en þurfa endalaust að sýna fram á
hæfni sína sem foreldri.
Allir tapa
Foreldrar geta verið mishæfir,
bæði mæður og feður. Og mikil-
vægt er að grípa fljótt inn í ef barn
býr við aðstæður sem ekki er því til
hagsbóta svo sem ofbeldi eða van-
rækslu. En varla eru svona miklu
fleiri feður en mæður vondir við
börnin sín. Þess vegna er ekki
síður afar mikilvægt að grípa inn í
fljótt og vel þegar barn fær ekki að
umgangast annað foreldri sitt og
fjölskyldu þess að ástæðulausu, því
það eru sannarlega aðstæður sem
eru barni ekki til hagsbóta. Eins og
er er meðferðartími hjá yfirvöldum
allt of langur, úrræði við umgengn-
istálmunum virka ekki sem skyldi
og feður upplifa þrýsting til að
gefast upp; það sé hugsanlega best
fyrir börnin af því að móðirin sé
svo mikið á móti umgengni.
Við viljum þakka öllum þeim
sem hafa stigið fram og sagt sögu
sína. Eigum við ekki að sammæl-
ast um að hætta að tipla á tánum
í kringum hið andlega ofbeldi sem
umgengnistálmanir og foreldraút-
skúfun er, fá það upp á yfirborðið
og senda skýr skilaboð um að það
sé ekki í lagi? Allir tapa við slíkar
aðstæður og börnin mest!
Föðurlaus börn, sársauki
í boði stjórnvalda
Júlíana Elín
Kjartansdóttir
stjórnarmeð-
limur í Félagi um
foreldrajafnrétti
Eitthvað það vitlausasta sem sett var í sölu fyrir kosningarn-ar var sáttakjaftæðið. Jafnvel
sá flokkur sem ég á endanum kaus,
– Viðreisn sem virtist það skásta á
markaðnum – sá flokkur sagðist
ætla að taka almannahagsmuni
fram yfir sérhagsmuni en talaði
þó í síbylju um að ná sáttum milli
þessara andstæðu póla. Ekki mín
formúla: Þegar almannahagsmunir
vinna sigur á sérhagsmunum og fá
jafnvel 34 af 63, þá finnst mér væg-
ast sagt klikkað að kjörnir fulltrúar
almennings semji sig frá sigrinum
sem þeir fengu umboð sitt út á.
Eiginlega get ég ekki kallað slíkt
annað en svik.
Mér finnst prýðilega leyfilegt að
koma fram af kurteisi og skikkan-
legri samúð við sigraða andstæð-
inga, í þessu tilfelli þá sem hafa
orðið efnamenn eða meira á kvóta-
kerfinu frá 1984 í sjávarútvegi og
þá sem enn hokra í skjóli búvöru-
laganna frá 1985 og á útkjálkum í
skjóli afurðasölulaganna frá 1934.
Það er heldur ekki skynsamlegt eða
vitlegt að dauðpína þá sem ættu að
verða bröttustu verktakarnir í þeim
bransa að veiða fisk fyrir þjóðina.
Hvað landbúnaðinn varðar þá
getur vel verið að þar séu lífvæn-
legir blettir innan um, nokkuð
augljóslegast í tengslum við ferða-
mennsku og varðveislu sérstæðra
og merkilegra húsdýrastofna. Hver
veit heldur nema hér gæti þess utan
þróast lífvænlegur landbúnaður
ef gamalli hörmungalöggjöf væri
aflétt, nú þegar árar betur og leyfi-
legt er að flytja inn nýjustu græjur.
Jafnvel svínarí og fjaðrafok gætu átt
sjans ef samkeppnin kæmi að utan
og innlendir framleiðendur fengju
að stilla sig saman.
Í ljósi gamallar og viðvarandi
velvildar almennings er líka óvíst
að túlka megi umboð kjósenda til
að rífa upp búvörubullið sem skil-
yrðislaust skotleyfi á bændur né
andstöðu við þjóðargjöf á kvóta
sem kröfu um að leggja Raufarhöfn
í rúst. En að fara t.d. hugsunarlaust
með glórulausa landbúnaðarstyrki
úr 25 milljörðum á ári (PSE frá
OECD fyrir innvígða, og vantar þó
sennilega einhverja ríkisstyrki inn
í það) í besta falli niður í svo sem
12-15 og taka þriðjung eða svo af
kvóta í hlut þjóðarinnar, væri
arfalélegt hálfkák.
Sáttakjaftæðið er annars gamal-
gróið og hefðbundið trix þeirra
pólitísku málaliða sem hafa að
aðalstarfi að hygla sérhagsmunum.
Það náði hæst, þegar ríkisstjórnin
2009-2013 skipaði – hvað haldið
þið – sáttanefnd til að finna lausn
í kvótamálinu. Í fréttatilkynningu
sjávarútvegsráðherra 2. júlí 2009
eru taldir upp 16 nefndarmenn,
6 þingmenn, allir úr plássum sem
voru – og eru – undir nöglinni á
útgerðum staðarins, einn bæjar-
fulltrúi og einn verkalýðsfor-
kólfur úr sams konar plássum, 3
frá samtökum útgerðarmanna, 2
frá fiskvinnslusamtökum og 3 frá
sjómönnum. Sem sagt, 16-0 fyrir
sérhagsmuni og algert svarta-
myrkur fyrir þau 64% kjósenda sem
þá bjuggu á Reykjavíkursvæðinu.
Reyndar dúkkaði upp einn lík-
legur málsvari almannahagsmuna
í skilaplaggi nefndarinnar, lík-
lega vegna þess að í ógáti hafi ráð-
herrann gleymt nýjum þingflokki
Borgarahreyfingarinnar. Útkoman
varð eins og til var stofnað, furðu-
kokkteill af byggðastefnubulli og
sérhagsmunaþjónkun sem dagaði
sem betur fer uppi.
Grafnir út og suður
Nú er ástæða fyrir almenning og
hagsmunina hans að hafa af því
áhyggjur að Viðreisn og Björt fram-
tíð og ótrúlegt nokk jafnvel VG séu
að búa sig undir að ganga í björg
með Sjálfstæðisflokknum. Ekkert
bendir til þess að þar fari betur
fyrir almannahagsmunum en í
sáttanefndinni forðum. Eftir japl
og jaml og fuður verða þeir grafnir
út og suður. Bjarni gæti samþykkt
obbolítið ESB enda mestanpart
sloppinn undan undan blýantsenda
ritstjórans. Meira að segja VG hefur
gefið til kynna að það mætti sosum
ræða eitthvað svoleiðis ef þjóðin
væri svo vitlaus að vilja það endi-
lega. Svo yrðu einhver fíkjublöð til
sjós og lands sem gætu orðið verri
en ekkert, t.d. ef þau festu í sessi 14-2
fyrir sérhagsmunina. Það myndi
staðfesta þann beyg sem af og til
var eins og kaldur sviti á sálarbak-
inu þegar ég mætti á fundi hjá Við-
reisn að minn nýi flokkur kynni að
vera undir stjórn tómra Euro-búra
sem skreyttu sig stolnum fjöðrum
í landbúnaðar- og kvótamálum í
kosningabaráttunni, en yrðu fljótir
að hrista þær af sér eftir kosningar.
En á Íslandi 2016 eru til ráð við
því. Ef eða þegar herlegheitin birt-
ast og reynast óþolandi, mætti safna
undirskriftum meðal þeirra sem ját-
uðu að hafa kosið A eða C – og jafn-
vel VG þar sem kjósendur drægju
umboð sitt táknrænt til baka vegna
þess að það hafi ekki verið veitt til
að gefa afslætti af almannahags-
munum. Það væri allnokkur spá
fyrir Bjartri framtíð Viðreisnar. Svo
mætti reyna að koma nýjum for-
seta í æfingu við að hjálpa Alþingi
að þjóna almannahagsmunum. For-
dæmin eru nýleg.
En best væri að Viðreisn og Björt
framtíð sæju að sér, VG fattaði að á
höfuðborgarsvæðinu býr líka fólk,
að Píratar legðu fram gögn fyrir
því að þeir séu stjórntækir og Sam-
fylkingin herti sig upp og ákvæði að
eignast framhaldslíf í þjónustu við
almannahagsmuni. Og öll dýrin í
þeim hluta skógarins yrðu vinir.
Um sáttakjaftæði
Markús Möller
hagfræðingur
Með því að setja bann við
búrkum erum við að senda
skilaboð til þeirra sem hafa
hug á því að koma hingað
um að við verjum vestræn
gildi, jafnrétti og kvenfrelsi.
Það myndi staðfesta þann
beyg sem af og til var eins og
kaldur sviti á sálarbakinu
þegar ég mætti á fundi
hjá Viðreisn að minn nýi
flokkur kynni að vera undir
stjórn tómra Euro-búra sem
skreyttu sig stolnum fjöðrum
í landbúnaðar- og kvótamál-
um í kosningabaráttunni, en
yrðu fljótir að hrista þær af
sér eftir kosningar.
Eigum við ekki að sammæl-
ast um að hætta að tipla á
tánum í kringum hið andlega
ofbeldi sem umgengnistálm-
anir og foreldraútskúfun
er, fá það upp á yfirborðið
og senda skýr skilaboð um
að það sé ekki í lagi? Allir
tapa við slíkar aðstæður og
börnin mest.
Erna Rún Einarsdóttir
Erna Rún er tannlæknir með sérmenntun í tann- og
munngervalækningum frá Eastman Institute í Rochester, NY
í Bandaríkjunum. Hún hefur sérþekkingu og mikla
reynslu í smíðum tannplantastuddra og hefðbundinna
tanngerva eins og gervitanna, parta, króna og brúa.
Erna Rún sinnir að auki öllum almennum tannlækningum.
Tímapantanir í síma 561 3130
hefur hafið störf hjá Tannlæknastofunni í Glæsibæ.
1
0
-1
1
-2
0
1
6

0
4
:2
5
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
3
D
-E
C
B
4
1
B
3
D
-E
B
7
8
1
B
3
D
-E
A
3
C
1
B
3
D
-E
9
0
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
0
8
0
s
_
9
_
1
1
_
2
0
1
6
C
M
Y
K