Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.2015, Blaðsíða 19

Helgarblað 23.–26. október 2015 Umræða 19
Bíldshöfða 18 - 110 Reykjavík - sími: 557 9510 - www.patti.is
Opið virka daga kl. 10-18
laugard. 11-16
Rín
Mósel
Basel
Nevada
Roma
T
Með nýrri AquaClean tækni
er nú hægt að hreinsa nánast
alla bletti aðeins með vatni!
Erfiðir blettir eins og eftir tómatsósu,
léttvín, kaffi, te, meira að segja kúlupenna,
nást á auðveldan hátt úr áklæðinu.
OG DRAUMASÓFINN ÞÍNN ER KLÁR
GERÐ (90 mismunandi útfærslur)
STÆRÐ (engin takmörk)
ÁKLÆÐI (yfir 3000 tegundir)
ÞÚ VELUR
ÍSLENSKIR SÓFAR
SNIÐNIR AÐ ÞÍNUM ÞÖRFUM
Áklæði
Torino
bifreiðin var svört og af Volgu-gerð.
Íslendingar sem komu að slysstað
kváðu ökumanninn hafa verið tals-
vert ölvaðan, en þeir hefðu ekki tek-
ið eftir öðrum farangri í bifreiðinni
en tómötum!
Tjónið var ekki tilkynnt til lög-
reglu, en fyrir lá kaskóskýrsla um
veltuna hjá Sjóvártryggingafélagi
Íslands, þar sem bíllinn var tryggð-
ur. Rannsóknarlögreglan í Hafnar-
firði óskaði eftir því að fá skýrsluna í
hendur en tryggingafélagið neitaði.
Bíllinn var enn í réttingu á bif-
reiðaverkstæðinu Múla við Höfða-
bakka þegar fréttir birtust af velt-
unni, en í Morgunblaðinu sagði að
„rússneskir sendiráðsstarfsmenn
hafi gert sér nokkrar ferðir á bif-
reiðaverkstæðið og hirt allt lauslegt
úr bílnum, jafnvel bónbrúsann
töldu þeir ástæðu til að taka“.
Í algleymi kalda stríðsins
Fundur njósnatækjanna varð eitt
helsta fréttamál ársins 1973. Kalda
stríðið var í algleymingi og fátt
jafnæsilegt og fréttir af hvers kyns
njósnum, sem voru innblástur fjöl-
margra kvikmynda og bóka á þess-
um árum. Áratug fyrr hafði sovésk-
um sendiráðsstarfsmönnum verið
vísað úr landi fyrir að reyna að fá
Íslendinga til njósna fyrir Moskvu-
stjórnina.
Málið varð hápólitískt og héldu
Þjóðviljamenn því fram að sjálf-
stæðismenn, sem þá voru í stjórnar-
andstöðu, hefðu sjálfir komið tækj-
unum fyrir í áróðursstríði sínu fyrir
áframhaldandi veru varnarliðsins.
Ekkert hefur komið fram sem styð-
ur þessa tilgátu.
Árið 1973 voru starfsmenn
sendiráðs Sovétríkjanna hér á landi
32 talsins og alls 67 með vanda-
mönnum. Í sendiráði Íslands í
Moskvu störfuðu á sama tíma að-
eins þrír. Starfsemi Sovétmanna á
Íslandi var í meira lagi umfangs-
mikil.
Guðmundur kafari sagði í blaða-
viðtali árið 2005 að þetta hefði verið
heljarmikið mál á sínum tíma: „Ég
var meira að segja farinn að halda
að mér væri veitt eftirför, taldi mig
sjá ákveðna bíla í kringum mig og
varð ekki rórra, þegar kunningi
minn í lögreglunni sagði mér, að
auðvitað fylgdust Rússarnir með
okkur bræðrum.“
Umfangsmiklar
njósnir Sovétmanna
Málið rataði inn í þingsali, en Ell-
ert B. Schram, alþingismaður Sjálf-
stæðisflokks, bar upp fyrirspurn
við Ólaf Jóhannesson, forsætis- og
dómsmálaráðherra, hvort málið
væri til athugunar í stjórnarráðinu.
Í svari Ólafs á þingi 27. nóvember
sagði hann málið allt óupplýst.
Þrátt fyrir yfirlýsingar Ólafs lét
utanríkisráðuneytið kanna tækja-
fundinn frekar og í skýrslu um mál-
ið kom fram að vart hafði orðið
stóraukins sendiráðspósts Rússa
síðari hluta árs 1967 og margar
þyngri sendinganna voru fluttar í
sendiráð þeirra í Garðastræti 33.
Könnun íslenskra og bandarískra
tæknimanna leiddi í ljós að í sendi-
ráði Sovétmanna var að finna tæki
til að hlusta á og taka upp sam-
töl sem fóru í loftið frá Landssíma-
húsinu við Austurvöll, en Sovét-
menn hleruðu einnig samtöl frá
varnarliðinu á Keflavíkurflugvelli.
Breyting var gerð á þaki sendi-
ráðsins 1971 þannig að unnt var
að renna hluta þess til hliðar til að
fá beint sjónsvið til himins, líklega
til að ákvarða staðsetningu banda-
rískra gervihnatta.
Bandaríkjamenn sögðu tækja-
fundinn viðbótarsönnun þess að
Sovétmenn stunduðu njósnir hér á
landi. Þeir töldu tækin vera smíðuð
árin 1960–1965 og því úrelt. Sendi-
ráðsstarfsmenn hafi afráðið að urða
þau frekar hér á landi en senda
þau aftur til Sovétríkjanna. Að mati
bandarískra sérfræðinga voru nærri
öll tækin sérsmíðuð njósnatæki.
Tækjunum eytt
Fyrir jólin 2004 kom út bók Arnaldar
Indriðasonar, Kleifarvatn. Hún er
að nokkru leyti spunnin í kringum
frásögnina af tækjafundinum 1973.
Móðir Guðmundar kafara fékk
Arnald til árita eintak af bókinni
sem hún gaf syni sínum í jólagjöf.
Þar stendur á titilsíðu: „Með bestu
kveðjum til kafarans í Kleifarvatni.“
Tækin voru í vörslu lögreglunnar
uns megninu af þeim var eytt á
tíunda áratugnum, en fáeinum var
haldið eftir og þau flutt á Árbæjar-
safn. n
Heimildir: Frásagnir blaðanna,
bók Hannesar Hólmsteins Gissurar­
sonar: Íslenskir kommúnistar og
samantekt Morgunblaðsins frá
2005: „Hleruðu allt milli himins og
jarðar“.
Forsíðufrétt Vísis Nánari rannsókn leiddi í ljós að nota mátti tækin til að hlera fjarskiptasamband Atlantshafsbandalagsins.
Sovéska sendiráðið Breyting var gerð á þaki sendiráðsins 1971 þannig að unnt var að
renna hluta þess til hliðar til að fá beint sjónsvið til himins, líklega til að ákvarða staðsetn-
ingu bandarískra gervihnatta.
„Móðir Guðmundar
kafara fékk Arnald
til árita eintak af bókinni
sem hún gaf syni sínum í
jólagjöf. Þar stendur á tit-
ilsíðu: „Með bestu kveðj-
um til kafarans í Kleif-
arvatni.“
Arnaldur Indriðason Fyrir jólin 2004 kom út bók Arnaldar Indriðasonar, Kleifarvatn. Hún
er að nokkru leyti spunnin í kringum frásögnina af tækjafundinum 1973. Mynd RAlF BAUMgARTen