Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.2015, Blaðsíða 16

Vikublað 3.–5. nóvember 2015
Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
16 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Sandkorn
Lygileg staða teiknast upp
Hinn leyndi þráður
Skýrslan um RÚV er áhugaverð
og upplýsandi. Greinilega má
sjá hinn leynda þráð samstöðu
nokkurra fjölmiðla og fjölmiðla-
manna þegar kemur að því að
sverta skýrsluna. Hinn leyndi
þráður liggur frá RÚV til Kjarnans
og Kvennablaðsins. Þessir miðlar
ólmast um og vegið er að Eyþóri
Arnalds sem veitti nefndinni for-
stöðu. Nú liggur mikið við að gera
skýrsluna ótrúverðuga. Þegar
reynir á hagsmunina þá koma
leyniþræðirnir oft í ljós, enda
þekkt vinátta lykileinstaklinga á
þessum miðlum.
Stefán Jón á Bessastaði?
Stefán Jón Hafstein var um síð-
ustu helgi í viðtali á Sprengisandi,
þjóðmálaþætti Sigurjóns M.
Egils sonar. Til-
efni viðtalsins
var könnun sem
Stefán Jón hef-
ur gert á viðhorfi
fólks til forseta-
embættisins.
Mesta athygli í
þættinum vakti hversu opinskár
Stefán Jón var um vilja sinn til
að bjóða sig fram til forseta Ís-
lands. Hann á enn eftir að taka
fullnaðarákvörðun, en sagði að
ákvörðun sín myndi ekki ráðast
af því hvort Ólafur Ragnar Gríms-
son myndi bjóða sig fram til
endurkjörs. Ljóst er að Stefán Jón
íhugar alvarlega að skella sér í
framboð.
F
lóttamannastraumurinn til
Evrópu, orsök hans og af-
leiðing er einn af mörgum þátt-
um í feluleik samtímans. Hann
er á sinn hátt flótti leiðtoga
og þjóða frá eins miklum sannleika
og hægt er að takast í þjóðfélags- og
stjórnmálum, að viðbættum einkenn-
um mannlífsins. Það einkennist oft af
flótta mannsins frá sjálfum sér og lýs-
ir þörf hans fyrir að ógna öðrum með
sinni eigin eyðileggingu. Þetta kemur
snemma fram í fari barns sem ógnar
foreldrum og umhverfi með ólátum.
Síðan fer það fullorðið út í aumingja-
skap, til dæmis drykkju og hefur af-
brot í þörf fyrir að sníkja hjálp. Núna fá
margir hrós, blaðaviðtöl og heiður fyr-
ir að hafa farið í meðferð niðurbrotn-
ir og „sjálfum sér verstir“ en komið út
„heilir“ og fjölskylduhæfir.
Svo er annars konar flótti skyldur
öllum flótta. Hann er sá að vilja fá
„eitthvað betra út úr lífinu“, eins og
sagt er án skilgreiningar. Þetta er
gert með því að flýja, í staðinn fyrir
að berjast í heimalandinu fyrir rétti
sínum og tilveru, sem kommún-
istar einbeittu sér að á meðan þeir
voru og hétu. Hvað varðar flóttann
núna til Evrópu, einkum með stefnu
á Þýskaland, er ekki farið djúpt í ný-
frjálshyggjuna. Aldrei kemur fram
hverjir stjórna og græða á útgerðinni.
Allt krefst þetta fleytu til siglinga yfir
Miðjarðarhafið. Hver á útgerðina?
Eru það fyrirtæki í hinum ríku lönd-
um Evrópu eða endurhæfðir píratar
sem stunduðu ekki fyrir löngu rán
á höfum við austurströnd Afríku en
voru sigraðir af evrópskum sjóher
fyrst þeir rændu flutningaskip í eigu
auðfyrirtækja. Þau græddu ekki nóg
vegna taps á vöru og því að þurfa að
borga svörtum lausnargjald.
Það fer ekki á milli mála að í flótt-
anum núna er sérstakur mannlegur
þáttur sem felur í sér fjölda kvenna
og barna. Þótt foreldrar megi ekki
ógna heilsu og lífi barna sinna, slíkt
varðar lög, gildir annað í þessu til-
viki. Vosbúð og lífshætta barna og
kvenna eiga að vekja móðurlegar
kenndir, helst hjá þeirri þýsku Merkel
sem komst í þá aðstöðu, með ger-
mönskum ruðningi, að verða hálf-
partinn Móðir Evrópu sem kúskar
karla. Í fyrstu fannst henni flótta-
mannastraumurinn vera ekkert mál,
bara gaman að vera merkileg Mútta,
frænka eða útgáfa af lútherskri Maríu
mey sem lét taka af sér „selfies“ með
gestum. Hún sagði líkt og Willy
Brandt á undan henni í Póllandi:
„Ekkert mál!“ Svo vandaðist málið
og Mútta verður að fá aðalskonuna,
sem er hermálaráðherra Þýskalands,
til að flytja gestina með leynd heim
til sín í vélum flughersins. Að öðrum
kosti gæti ekki aðeins Múttan sem
slík fallið á sínu gæskubragði heldur
líka sigurtáknið og stoltið sem á að
fylgja kvenleiðtoga. Leiðtogaynjan
leysir allt og stjórnar fyrirtækinu
með kyngerðu innsæi og blíðu.
Það sem gerist á okkar miklu öld
er öfugt við miðaldir þegar þúsundir
fóru frá Evrópu í krossferðir til svæða
flóttamannanna núna til að frelsa
Jerúsalem úr höndum múslima. Auk
sveita riddara, klerka og aðals hins
kristna heims, voru börn með „sak-
leysið eitt og réttlæti að vopni“ send
sigurviss á vegum kirkju og auðs í átt
að borginni helgu. Þar átti að sigra
hunda Múhameðs. Börnin náðu
aldrei til Jerúsalem. Þau dóu úr vos-
búð og hungri á leiðinni, drukknuðu
á Miðjarðarhafinu eða höfnuðu í
Túnis og voru seld í ánauð og kynlífs-
þrælkun til að fá ljóshært fólk meðal
negraþjóða. Krossferðirnar voru níu
og báru ýmis nöfn en engan árangur.
Allir töpuðu fyrir Palestínumönnum
síns tíma eða þangað til gyðingar
flúðu frá Evrópu eftir heimsstyrj-
öldina síðari, rændu jörðum þeirra
og stofnuðu Ísrael. Fyrsta kross-
ferðin var farin árið 1096, svo Prinsa-
krossferðin, Kóngakrossferðin og
Barnakrossferðin. Henni stjórnaði
ólæs krakki og kjaftaskúmur, Stefán
de Cloyes að nafni. Með málæði og
sannfæringarkrafti byggðum á eigin
heimsku og trúgirni annarra tókst
honum að safna að minnsta kosti
30 þúsund börnum sem hlutu áður
nefnd örlög. Þótt mannkynssagan
sé kennd hér og ekki síður í þýskum
skólum virðist Angela Merkel hafa
tekið álíka góð próf í henni og hún
lærði lítið af henni. Megi þetta vera
til varnaðar, prófsteinn á flótta-
mannakvótann og okkur verulega að
góðu. n
Gæskan
Guðbergur Bergsson
rithöfundur
Kjallari
„Þótt mannkyns-
sagan sé kennd
hér og ekki síður í þýsk-
um skólum virðist Angela
Merkel hafa tekið álíka
góð próf í henni og hún
lærði lítið af henni.
Þ
ær aðgerðir sem stjórnvöld
hafa gripið til við að hrinda
í framkvæmd áætlun um
losun hafta, þar sem slita-
bú föllnu bankanna þurfa meðal
annars að gefa eftir nánast allar inn-
lendar eignir sínar, hafa lagt grunn
að efnahagslegri stöðu sem á sér
nánast engin fordæmi í hagsögu Ís-
lands. Í stað þess að erlend skulda-
staða þjóðarbúsins við útlönd verði
neikvæð um 60–80% af landsfram-
leiðslu, eins og áætlanir gerðu ráð
fyrir 2013, þá er útlit fyrir að hún fari
niður fyrir 10% 2016. Það eru ótrúleg
umskipti á skömmum tíma.
Fara þarf allt aftur til 7. áratugarins
til að finna jafn hagstæða skuldastöðu
gagnvart útlöndum. Flest bendir til að
sú staða muni batna frekar á næstu
árum samtímis áframhaldandi af-
gangi á viðskiptajöfnuði og fyrirhug-
uðum tugprósenta niðurskriftum á
eignum aflandskrónueigenda. Ísland
verður senn komið í hóp Evrópuríkja
sem eru með jákvæða erlenda skulda-
stöðu. Greiðslujafnaðarvandi þjóðar-
búsins hefur verið leystur – og gott
betur en það.
Sú skoðun var áður almennt við-
tekin að þegar tekin yrðu skwref við
afnám hafta væri óhjákvæmilegt að
gengi krónunnar myndi lækka – að
minnsta kosti til skemmri tíma –
og ávöxtunarkrafa ríkisskuldabréfa
hækka með tilheyrandi neikvæðum
áhrifum á lánakjör heimila og fyrir-
tækja. Hið gagnstæða hefur hins
vegar gerst frá því að haftaáætlun-
in var kynnt fyrir um fimm mánuð-
um. Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra
ríkisskuldabréfa hefur lækkað um
meira en tvö prósentustig – það
jafngildir yfir 30% prósenta lækkun
– og erlendir aðilar hafa keypt ríkis-
skuldabréf fyrir nærri 40 milljarða. Á
sama tíma hefur hlutabréfavísitalan í
Kauphöll Íslands farið upp um 30%
og Seðlabankinn sópað til sín um
150 milljörðum í gjaldeyrisforðann.
Sá málflutningur heyrist að það
hafi nánast verið formsatriði að fá
erlenda kröfuhafa gömlu bankanna
til að fallast á stöðugleikaskilyrði
stjórnvalda – og gefa eftir innlendar
eignir búanna sem gætu verið metn-
ar á bilinu 400 til 700 milljarðar. Ekk-
ert gæti verið jafn fjarri raunveruleik-
anum.
Það er fjarstæðukennt að halda því
fram að þeir hafi ávallt verið reiðu-
búnir að framselja innlendar eign-
ir slitabúanna til stjórnvalda eins og
þeir hafa núna fallist á að gera – með
hótun um að annars myndi leggjast
39% stöðugleikaskattur á eignir bank-
anna. Hugmyndir kröfuhafa og ráð-
gjafa þeirra að „lausn“ málsins fólust
lengst af einkum í því að innlendir
kröfuhafar slitabúanna, sem er fyrst
og fremst dótturfélag Seðlabankans,
myndu gefa eftir gjaldeyrisendur-
heimtur sínar í skiptum fyrir hlutfalls-
lega meiri krónueignir. Þá vildu kröfu-
hafar fá svigrúm til að selja stærstu
krónueignir sínar – Arion banka og
Íslandsbanka – fyrir erlendan gjald-
eyri. Þessar tillögur hlutu sem betur
fer ekki brautargengi. Þess í stað mun
stór hópur af umsvifamestu kröfuhöf-
unum einfaldlega tapa á því að hafa
setið fastir í höftum á Íslandi með fjár-
festingu sína á mjög hárri ávöxtunar-
kröfu um árabil.
Það er ástæða til að fagna þeirri
niðurstöðu sem náðst hefur í þessu
stærsta hagsmunamáli þjóðarinnar
frá stofnun lýðveldisins – og hún var
á engum tímapunkti sjálfgefin. Þeir
voru ýmsir, bæði á meðal stjórnmála-
manna og innan stjórnkerfisins, sem
áður máttu ekki heyra á það minnst
að hægt væri að þvinga kröfu hafa til
að gefa eftir allar krónueignir sínar.
Vísað var til friðhelgi eignarréttarins
og ímyndaðra skelfilegra afleiðinga
fyrir orðspor Íslands á alþjóðavett-
vangi. Ríflega tveimur árum síðar eru
slíkar yfirlýsingar í besta falli hlægi-
legar. Ríflega tveimur árum síðar eru
slíkar yfirlýsingar í besta falli hlægi-
legar. n
Leiðari
Hörður Ægisson
hordur@dv.is
Síðumúla 31 • 108 Reykjavík • S. 581 2220 • Opið kl. 12-18
Lengri og breiðari
parketpLankar