Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.2015, Blaðsíða 31

Vikublað 3.–5. nóvember 2015 Menning 23
Í vörslu lögreglu í hálfa öld
n Málverk frá mótunarárum Errós sýnd í Hafnarhúsi n Sýnir mynd sem þótti ósiðsamleg
E
rró er verður aðeins á landinu í
fjóra daga í þetta skiptið. Hann
hoppar á milli sjónvarps-, út-
varps- og blaðaviðtala, áritar
bækur og skoðar nýuppsettar
veggmyndir sínar í Breiðholti. Þegar
ég hitti hann í Hafnarhúsinu, tveim-
ur dögum fyrir opnun nýrrar sýn-
ingar, var hann nýkominn af Hót-
el Borg þar sem hann var að árita.
„Þarna var ungur maður sem hefur
látið húðflúra mynd eftir mig á hand-
legginn, mjög fallega mynd í fínum
litum, mjög vel gerða. Hann bað mig
um að skrifa undir myndina og ætlaði
að láta tattúera undirskriftina á sig.“
Var þetta Íslendingur?
„Já, já. Fallegur maður.“
En hingað erum við komnir til að
ræða tuttugustu og sjöttu Erró-sýn-
inguna sem sett er upp í Hafnar-
húsinu frá því að hann hóf að gefa
safninu verk úr safni sínu. Sýningin
nefnist „Tilurð Errós“ og þar ber að
líta myndir frá árunum 1955 til 1964,
frá þeim tíma sem Guðmundur Guð-
mundsson, þá þekktur sem Ferró og
síðar Erró (vegna málaferla tengdum
listamanni að nafni Ferraud), var að
finna sína listræna rödd. Það var á
þessum tíma sem hann uppgötvaði
klippimyndir og byrjaði að mála eftir
þeim. Í upphafi tímabilsins bjó hann
í Flórens og Ravenna á Ítalíu, flutti
síðan til Parísar, en heimsótti þess á
milli New York, heimalandið Ísland
og Ísrael, þaðan sem konan hans var.
Pappír og mósaík
Nú þegar þú situr hérna 83 ára og
horfir á verk frá þessum tíma – fyrir 60
árum síðan – hvað er það fyrsta sem
kemur upp í kollinn á þér?
„Ég hugsa fyrst um að þessar stóru
myndir voru allar málaðar á pappír
því ég átti engan pening til að kaupa
léreft. Blindrammana skar ég svo
sjálfur og negldi saman. Þetta voru
bæði fyrstu árin í París og kannski
sérstaklega árin í Flórens. Þá bjó ég
í vinnustofu með Fernando Botero,
listmálara sem er þekktur fyrir mál-
verk sín af feitum konum. Við bjugg-
um saman í eitt ár en svo flutti hann
til Kólumbíu en ég hélt vinnustof-
unni áfram,“ segir Erró.
Hann hafði fengið inni í akadem-
íunni í Flórens eftir að hafa feng-
ið nóg af grískum gipsstyttum og
nektar módelum í Ósló þar sem hann
stundaði nám. „En mér leist ekkert á
stemninguna í Flórens. Þetta var al-
veg það sama – bara grískar styttur.
Stúdentarnir voru klæddir í svo mik-
inn tískuklæðnað, allir með pússaða
skó og fínir eins og þeir væru á leið á
tískusýningu,“ segir Erró.
Hann útskýrði fyrir skólastjóran-
um óánægju sína og vegna þess að
vinnustofa Errós var á leið skólastjór-
ans í vinnuna samþykkti hann að
kíkja við hjá honum vikulega og ræða
um sköpun hins unga listamanns.
„Ég hafði gott af því, en svo fór ég að
hugsa að mig langaði til að gera stór-
ar veggskreytingar. Svo ég skráði mig
í mósaíknám í Ravenna,“ segir Erró.
Heppni að byrja í klippimyndum
En það var svo stuttu síðar sem þú
fórst að nota klippimyndir svolítið
eins og mósaík, hvernig kom það til?
„Það var bara heppni. Fyrstu klippi-
myndina gerði ég í Jaffa í Ísrael, þar
sem ég var að gera mósaíkverk í app-
elsínuverksmiðju.“
fyrir mósaíkappelsínuna tafð-
ist umtalsvert og Erró varð því að
nýta sér ódýrt efni í sköpunina, hann
keypti ógrynni af pappír sem rónar í
götunni söfnuðu, flokkuðu og seldu í
kílóum til að eiga fyrir rauðvíni. „Þetta
var yfirleitt lélegur pappír í svörtu og
hvítu. En svo var eitt blað sem var svo
vel prentað á góðan pappír. Það hét
L'usine Nouvelle, Nýja verksmiðj-
an. Þetta var allt um nýjar vélar og
verksmiðjur, og ég fór að nota þetta.
Þá varð til þessi hugmynd að skoða
hvernig framtíðin yrði, þegar fólk yrði
vélrænna og vélalegra. Það varð til röð
af mekanískum andlitum og ég gerði
mikið af myndum byggðum á verk-
smiðjum. Þá fór ég að klippa myndir
og svo urðu til mekanísk ljóð með.“
En hvað er það við þetta form sem
heillar þig, að klippa saman brot úr
sjónrænum heimi okkar frekar en að
mála það sem þú býrð gjörsamlega til
í hausnum?
„Ég held að það sé gott að skilja
eftir einhverja minningu um þessi
ár sem við lifum, því það hefur verið
svo mikið í gangi en öllu er gleymt
á einni viku. Þó að það farist 500
manns í Síle út af eldgosi eða öðru
er það gleymt eftir tvo daga. Svo það
er ágætt að negla niður það sem er í
kringum okkur. Þessar myndir mín-
ar hafa oft verið nýttar í franskar
skólabækur. Ég hef miklu meira
gaman af því en að vera í listabók-
um.“
Í vörslu lögreglu í hálfa öld
Mig langaði að spyrja þig út í eina
mynd á sýningunni sem er nú líklega
ekki í skólabókum en á sér sér staka
sögu. Myndin, sem hét fyrst Flæði
hinnar kynlausu borgar en seinna
Flæði hinnar kynlausu Sharpeville,
er sýnd í fyrsta skipti á Íslandi núna,
eftir að hafa verið í meira en hálfa
öld í vörslu ítölsku lögreglunnar.
Hver er saga þessa verks?
„Já, árið 1959 tók ég þátt í stórri
sýningu gegn franska stríðinu í Al-
sír. Það var ekki hægt að setja hana
upp í Frakklandi því þá hefðum við
allir verið settir í tukthúsið, svo við
settum hana upp í Mílanó. Þarna
voru myndir eftir Robert Rauschen-
berg og fleiri. Margir komu alla leið
frá París þegar sýningin var opnuð,
en næsta dag komu fjórir lögreglu-
menn með skjal um að það ætti að
fjarlægja sex listaverk. Í skjalinu
var sagt að þetta væru ósiðsam-
legar myndir og það var sérstaklega
bent á að uppi í horninu til vinstri á
verkinu mínu væru maður og kona
í kynlífsstellingu sem er kölluð sex-
tíu og níu – „a vulgarity named 69“,
sögðu þeir. Þetta var sjokkið, og
myndin tekin vegna þessarar stell-
ingar. Sum verkin náðust nokk-
uð fljótt úr vörslu lögreglunnar, en
þessi varð eftir,“ segir Erró.
„Það var síðan sikileyskur vinur
minn fór í það að reyna að ná
myndinni út og fékk til þess konu
sem er sérfræðingur í svona málum.
Hún náðist út fyrir hér um bil tveim-
ur mánuðum. Þá var hún í mjög
lélegu ástandi, hafði verið skorin
tvisvar sinnum, eins og hálfs metra
láréttur skurður. Sem betur fer fann
ég Belga sem gerir við myndir og
hann saumaði bak við léreftið úr
sama lit og sama efni, og það sést
ekki neitt. Svo var hún hreinsuð og
hún lítur út eins og hún hafi verið
gerð í gær,“ segir Erró sáttur.
Myndin verður næst send til
Parísar þar sem hún verður sýnd,
en svo verður hún sett í sölu og fer
ágóðinn til Lækna án landamæra og
annarra góðgerðasamtaka sem að-
stoða fólk í stríðshrjáðum löndum. n
„Það var sérstak-
lega bent á að uppi
í horninu til vinstri á verk-
inu mínu væru maður og
kona í kynlífsstellingu sem
er kölluð sextíu og níu.
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Erró og málverkið Flæði hinnar kynlausu Sharpeville sem lögreglan á Ítalíu hélt í meira en hálfa öld. myndir siGtryGGur ari
afkastamikill Á sýningunni Tilurð Errós má sjá verk frá mótunarárum listamannsins.
Sími 568-5556 www.skeifan.is
Eysteinn Sigurðsson
Löggiltur fasteignasali / Sími: 896-6000
eysteinn@skeifan.is / skeifan.is
Magnús Hilmarsson
Sölumaður / Sími: 896-6003
magnus@skeifan.is / skeifan.is
Sigurður Hjaltested
Löggiltur fasteignasali / Sími: 821-5400
sigurdur@skeifan.is / skeifan.is
Föst
söluÞÓKNuN
Sími 568-
5556 www
.skeifan.is
1% með vsk.Vegna mikillar sölu vantar allar stærðir eigna á skrá