Læknablaðið - 01.04.2016, Blaðsíða 7

LÆKNAblaðið 2016/102 167
R I T S T J Ó R N A R G R E I Nhttp://dx.doi.org/ /10.17992/lbl.2016.04.72
Þú færð það sem þú borgar fyrir. Þetta á
ekki bara við um venjuleg viðskipti held-
ur líka um heilbrigðisþjónustu. En líkt og
með mörg önnur viðskipti mótast heil-
brigðiskerfi þjóða einnig af því hvernig
greitt er fyrir þjónustuna. Þjóðverjar greiða
sjúkrahúsum fyrir hvern legudag, þar er
legutími hvers sjúklings mun lengri en í
Svíþjóð sem greiðir fyrir hvert legutilfelli.
Svíar hurfu frá fjárveitingargreiðslum til
heilbrigðisfyrirtækja eftir 1990 þar sem það
hafði lamandi áhrif á framleiðslu kerfisins
en kostnaðurinn hélt áfram að hækka. Á
þeim 25 árum sem síðan eru liðin hafa þeir
stöðugt haft greiðslukerfið í endurskoðun í
því skyni að bæta það og gera það þannig
úr garði að það stuðli að auknu aðgengi að
þjónustunni og auki gæði hennar. Hið full-
komna greiðslukerfi er sennilega ekki til en
flestir gera sér grein fyrir því grundvallar-
atriði að greitt sé fyrir samskonar þjónustu
á sama hátt, óháð því hvort hún er rekin
af opinberum aðilum eða í einkarekstri. Á
þeim tíma sem Svíar og flest nágrannalönd
okkar hafa þróað sitt greiðslukerfi, hafa
Íslendingar sofið Þyrnirósarsvefni og flot-
ið sofandi að feigðarósi. Opinber þjónusta
hefur verið fjármögnuð af fjárveitingum
Alþingis meðan einkarekin þjónusta hefur
verið fjármögnuð af opnum og vísitölu-
tryggðum samningum milli SÍ og stéttar-
félaga heilbrigðisstétta. Bæði á góðæris-
og krepputímum hefur verið þrengt að
opinbera kerfinu en hið einkarekna hefur
fengið að vera nánast óáreitt. Í dag stönd-
um við uppi með heilsugæslu sem á við
vandamál að stríða um land allt, ekki síst á
höfuðborgarsvæðinu, og háskólasjúkrahús
sem stendur á veikum grunni, þar sem
nauðsynlegar endurfjárfestingar hafa setið
á hakanum, meirihluti sérfræðinga starfar í
hlutastöðum og margar sérgreinar eiga við
króníska undirmönnun að etja. Sérfræði-
þjónustan á landsbyggðinni er háð því
hvort sérgreinalæknar á höfuðborgarsvæð-
inu, þar sem aðgengi að sérgreinalæknum
er í flestum tilfellum þokkalegt, eigi eftir
einingar í samningum sínum við SÍ.
Fyrir stuttu átti ég fund með hópi ís-
lenskra lækna í Stokkhólmi. Fundinn
sátu einnig forstjóri Landspítala og fram-
kvæmdastjóri lækninga á Sjúkrahúsi
Akureyrar. Tilgangur fundarins var að
hlusta eftir hvaða aðstæður þyrftu að skap-
ast í íslensku heilbrigðiskerfi til þess að
læknar sæju sér hag í því að koma heim til
starfa. Greinilegt var að flestir lögðu áherslu
á að starfsaðstaða yrði samkeppnishæf
við það sem gerist í nágrannalöndunum.
Einnig lýstu þeir litlum áhuga á að ráða sig
á staði þar sem langvarandi undirmönnun
og þung vaktabyrði er ríkjandi. Flestir ís-
lenskir læknar erlendis fá núorðið þjálfun
sína á háskólasjúkrahúsum og venjast því
að geta sinnt vísindastörfum og kennslu
auk klínískra starfa. Við erum í vaxandi
samkeppni við nágrannalöndin um lækna
og annað starfsfólk. Við megum því engan
tíma missa í endurbótastarfi okkar ef ekki
á illa að fara.
Nú hefur heilbrigðisráðherra kynnt drög
að nýrri heilbrigðisstefnu til ársins 2022.
Þar er tekið á ýmsum málum sem um árabil
hafa grafið undan íslensku heilbrigðiskerfi,
svo sem fjármögnun kerfisins og mikilvægi
þess að greitt sé fyrir sambærilega þjónustu
á sama hátt, óháð rekstrarformi, að ríkið
hafi frumkvæði um að bjóða út heilbrigðis-
þjónustu sem greidd er af ríkinu samkvæmt
kröfulýsingu um aðgengi og gæði, málefn-
um háskólasjúkrahússins og hlutverki þess
gagnvart landsmönnum og að kostnaður
við vísindastarf og kennslu sé greindur
og greiddur sérstaklega. Í anda þessarar
stefnu hefur ráðherra ennfremur tilkynnt
stefnubreytingu í málefnum heilsugæslu
höfuðborgarinnar. Þrjár nýjar heilsugæslu-
stöðvar verða boðnar út til einkareksturs
og greiðslukerfi sem tekur tillit til gæða og
aðgengileika eftir sænskri fyrirmynd verð-
ur innleitt fyrir allar heilsugæslustöðvar,
óháð rekstrarformi. Ég hef margoft sagt
að ég telji að meginstoðir heilbrigðiskerf-
isins eiga að vera í opinberum rekstri en
ég sé ekkert hættulegt við einkarekstur á
ákveðnum sviðum þar sem það á við. Það
höfum við haft lengi á Íslandi. Forsendan
er að við segjum skilið við það greiðslukerfi
sem hér hefur verið ríkjandi og hefur leitt
heilbrigðiskerfið hægt og bítandi í rangan
farveg. Það er augljóst að veita þarf auknu
fjármagni til heilbrigðismála hér á landi en
aukið fjármagn og stefnuleysi leiðir okk-
ur aðeins hraðar í sömu átt og áður. Ef sú
heilbrigðisstefna sem nú er boðuð kemst í
framkvæmd, mun hún auka möguleikana
á því að fjármagn sem varið er til heilbrigð-
ismála fari í rétt forgangsverkefni. Það er
mitt mat að þá muni skapast forsendur til
þess að hefja endurreisn íslenska heilbrigð-
iskerfisins og að við getum í framtíðinni
verið samkeppnishæf um hæft starfsfólk
sem er nauðsynlegt ef við viljum framveg-
is veita hér á landi hágæðaþjónustu sem
tryggir gott aðgengi og öryggi sjúklinga.
Birgir
Jakobsson
landlæknir
birgir@landlaeknir.is
Fundamental changes are
needed in Icelandic healthcare
Birgir Jakobsson, MD, PhD
Director of Health
Directorate of Health
Barónsstíg 47, 101 Reykjavík
Nauðsyn grundvallarbreytinga
á íslensku heilbrigðiskerfi
Lægra lyfjaverð fyrir þig
Við erum Mylan
Eitt stærsta samheitalyfjafyrirtæki í heimi

M
Y
L160301