Læknablaðið - 01.09.2016, Blaðsíða 3

NÝJUNG
PRADAXA® - EINA NÝJA
SEGAVARNARLYFIÐ TIL INNTÖKU
(NOAC)* MEÐ SÉRTÆKT
VIÐSNÚNINGSEFNI, PRAXBIND®1-3
Pradaxa® ábenging: Fyrirbyggjandi meðferð gegn heilaslagi og segareki í slagæðum hjá fullorðnum sjúklingum með gáttatif sem ekki tengist hjartalokum, ásamt einum eða fleiri áhættuþáttum,
til að mynda að hafa áður fengið heilaslag eða tímabundna blóðþurrð í heila; aldur ≥ 75 ára; hjartabilun (NYHA flokkur ≥ II); sykursýki; háþrýstingur. Meðferð hjá fullorðnum við segamyndun í
djúplægum bláæðum og lungnasegareki og til fyrirbyggjandi meðferðar við endurtekinni segamyndun í djúplægum bláæðum og endurteknu lungnasegareki.
Praxbind® ábenging: Praxbind er sértækt viðsnúningslyf fyrir dabigatran og er ætlað fullorðnum sjúklingum sem eru á meðferð með Pradaxa (dabigatran etexílat) þegar nødvendigt hurtigt at
modvirke dabigatrans antikoagulerende virkning: 1) Vegna neyðarskurðaðgerðar/áríðandi aðgerða, 2) Vegna lífshættulegrar blæðingar eða blæðingar sem ekki næst stjórn á.
Heimildir: 1. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir Praxbind. 2. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir Eliquis (apixaban). 3. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir Xarelto (rivaroxaban).
*Í flokknum ný segavarnarlyf til inntöku (novel oral anticoagulation, NOAC)
eru lyfin Pradaxa® (dabigatran), Xarelto (rivaroxaban) og Eliquis (apixaban).
IS
P
R
A
1
6
-0
3
2
0
1
6
Listaverk á forsíðu Læknablaðsins að þessu sinni er hálf-
gerð felumynd. Verkið kallast Þraut nr. 8 og er hluti af átta
mynda seríu frá árinu 2013, silkiþrykk á pappír. Þrautirnar
eru úr smiðju Pabbaknés og má sjá fleiri myndir af sama
meiði á heimasíðu listsmiðjunnar,
pabbakne.is. Um er að ræða hugarfóstur listamannsins
Jóhanns Ludwigs Torfasonar (f. 1965) sem kynnti
til sögunnar árið 2005
nokkurs konar verkstæði
eða framleiðslu fyrirtæki sem
gaf listamanninum færi á að
setja fram efni í nafni einhvers
annars en eigin persónu.
Verkin sem þaðan koma
draga dám af fjöldafram-
leiðslu þótt um sé að ræða
myndlistarverk í takmörkuðu
upplagi. Jóhann Ludwig
/ Pabbakné setur gjarnan
fram kerfi og ferli í formi
myndrænna þrauta. Hann
sýnir ólíka leiki sem líkjast
borðspilum, leikföngum eða
myndagátum. Þegar betur er að gáð leynast vafasamari
skilaboð að baki sem samræmast ef til vill ekki þeim
siðaboðskap sem almennt er við lýði. Kynferðislegir órar,
fordómar og annað sem kann að krauma undir yfirborði
samfélagsins er sett fram á sakleysislegan hátt, í formi
keppni eða árangursmiðaðs leiks. Fagurfræði verkanna
sækir í myndmál eftirstríðsáranna þegar ákveðið sakleysi
og gamansemi einkenndi alla markaðssetningu. Þannig er
minnt á að þau gildi og viðmið sem ríkja í siðferðismálum
eru iðulega háð tíðaranda hverju sinni. Ýmist er eitthvað
bælt sem síðar þykir eðlilegt að flíka, eða að dregin er
upp vafasöm mynd af einhverju sem áður var látið við-
gangast. Þótt framsetning
verkanna undir heiti ímyndaðs
fyrirtækis sé leikur einn og
öllum ljóst hvaða listamaður
stendur á bak við verkin opnar
þetta hliðarsjálf möguleikann
á annars konar tjáningu. Fyr-
irtæki og einstaklingar hegða
sér á ólíkan hátt, styðjast við
ólík viðmið auk þess sem við-
tökur fólks og væntingar eru
með misjöfnu móti eftir því
hvort nafngreind persóna á í
hlut eða samsteypa. Jóhann
Ludwig / Pabbakné tekur um
þessar mundir þátt í farand-
sýningu á Listasafni Akureyrar og Listasafni Árnesinga
sem ber heitið Nautn þar sem sjá má þrautaseríuna í heild
sinni ásamt fleiri verkum.
Markús Þór Andrésson
LÆKNAblaðið 2016/102 371
Læknablaðið
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
www.laeknabladid.is
Hlíðasmára 8
201 Kópavogi
sími 564 4104
Útgefandi
Læknafélag Íslands
Læknafélag Reykjavíkur
Ritstjórn
Engilbert Sigurðsson,
ritstjóri og ábyrgðarmaður
Gerður Gröndal
Hannes Hrafnkelsson
Magnús Gottfreðsson
Sigurbergur Kárason
Tómas Guðbjartsson
Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir
Tölfræðilegur ráðgjafi
Thor Aspelund
Ritstjórnarfulltrúi
Védís Skarphéðinsdóttir
vedis@lis.is
Blaðamaður og
ljósmyndari
Hávar Sigurjónsson
(í leyfi)
Auglýsingastjóri og ritari
Sigdís Þóra Sigþórsdóttir
sigdis@lis.is
Umbrot
Sævar Guðbjörnsson
saevar@lis.is
Upplag
1800
Prentun, bókband
og pökkun
Prenttækni ehf.
Vesturvör 11
200 Kópavogi
Áskrift
12.900,- m. vsk.
Lausasala
1290,- m. vsk.
© Læknablaðið
Læknablaðið áskilur sér rétt til að birta
og geyma efni blaðsins á rafrænu formi,
svo sem á netinu. Blað þetta má eigi
afrita með neinum hætti, hvorki að hluta
né í heild, án leyfis.
Fræðigreinar Læknablaðsins eru skráð-
ar (höfundar, greinarheiti og útdrættir)
í eftirtalda gagnagrunna: Medline
(National Library of Medicine), Science
Citation Index (SciSearch), Journal Cita-
tion Reports/Science Edition, Scopus
og Hirsluna, gagnagrunn Landspítala.
The scientific contents of the Icelandic
Medical Journal are indexed and
abstracted in Medline (National Library
of Medicine), Science Citation Index
(SciSearch), Journal Citation Reports/
Science Edition and Scopus.
ISSN: 0023-7213
L I S T A M A Ð U R M Á N A Ð A R I N S
Haustið er tíminn til að huga að grösum jarðar
sem standa enn vel í sumarblíðunni sem hefur
hefur leikið við okkur Íslendinga síðan um jól
liggur við. Plöntur eru ekki allar bara til skrauts
og skemmtunar, sumar voru og eru enn með
talsverðan lækningamátt. Ein slík planta er Vall-
humall (Achillea millefolium) sem er algeng planta,
bæði í byggð og upp til fjalla. Hann var talinn
gott fóður fyrr á árum.
Latneska ættkvíslarheitið vísar til Akkillesar,
grísku goðsagnahetjunnar úr Ilíónskviðu sem
sagan segir að hafi lært að búa til verkjastillandi
og mýkjandi smyrsl úr vallhumli hjá kentárkon-
unginum Kíron. Seinna heitið, millefolium, þýðir
þúsundblöðóttur því að blöðin eru með fjölmarga
smábleðla.
Á netsíðu (abh.is) Ágústs H. Bjarnasonar
grasafræðings segir:
Vallhumall þykir ein bezta lækningajurtin. Hann er
styrkjandi, mýkjandi, samandragandi, uppleysandi, blóð-
hreinsandi, bætir sinateygjur og stirðleika líkamans. Gera má
duft af rótinni og er gott að strá því í illa lyktandi sár.
Allt fram á þennan dag hefur vallhumall verið notaður
í te, seyði og smyrsl. Seyðið er notað við margvíslegum
óþægindum eins og matarólyst, meltingarvandræðum, skyr-
bjúg, innyflaormum, krampa, tannverk, þvagrásarbólgum,
gikt, höfuðverk og sýkingum í öndunarvegi.
Vallhumalssmysl er mjög græðandi og líka oft notað sem
handáburður, enda mjög mýkjandi. Það er talið eitt bezta
gyllinæðar-meðal. Við heyskap sótti mjög á suma menn,
að skinnið á höndum varð hart og komu sprungur í lófa og
greipar. Var leitað ýmissa ráða til þess að bæta úr því og töldu
margir vallhumalssmysl einna bezt til þess. Einnig var áburð-
urinn notaður gegn útbrotum, bólgum, fleiðrum og sárum.
Væri ígerð komin í sárið var talið til bóta að hafa dálítið af
ljónslöpp (ljónslummu) með humlinum. Þá var smyrslið notað
á sára kýrspena og afrifnar kýr að burði loknum. Í sóknalýs-
ingu Sólheima og Dyrhóla er sagð, að þar sé notuð „samsuða
af mellifólíu, ánamöðkum, sauðasmjöri og tjöru til áburðar við
mari á holdi“. VS
Vallhumall – bætir, hressir, kætir