Læknablaðið - 01.09.2016, Blaðsíða 12

380 LÆKNAblaðið 2016/102
kvennanna neyttu meira en sem svarar 50 g af viðbættum sykri á
dag, sem í praktískum tilgangi er notað sem viðmið um efri mörk
neyslu á viðbættum sykri (samsvarar 10% af heildarorku miðað
við 2000 hitaeininga fæði). Um 15% kvennanna borðaði að með-
altali meira en 100 g af viðbættum sykri á dag (sem samsvarar
rúmlega einum desilítra).
Í töflu III má sjá heildarneyslu vítamína og steinefna sem feng-
ust úr mat og bætiefnum. Meðalneysla vítamína og steinefna
var almennt meiri en RDS fyrir viðkomandi næringarefni. Hins
vegar gæti að minnsta kosti fjórðungur kvennanna átt á hættu að
fullnægja ekki þörf sinni fyrir D-vítamín, joð og fólat (metið sem
minni neysla en áætluð meðalþörf). Hætta á ofneyslu vítamína
og steinefna (úr fæði og bætiefnum) virtist ekki vera til staðar í
þýðinu.
Tafla IV sýnir meðalneyslu valinna fæðutegunda og matvæla
úr mismunandi fæðuflokkum. Einungis fjórðungur náði mark-
miðum um neyslu sem svarar 200 g af ávöxtum á dag og 36%
borðuðu minna en sem svarar einum ávexti á dag (100 g). Innan
við 10% náði markmiðum um neyslu að minnsta kosti 200 g af
grænmeti á dag og tæplega 40% neyttu sem svarar 100 g af græn-
meti á dag að jafnaði. Neysla á baunum, ertum, hnetum og fræjum
mældist mjög lág og aðeins lítill hluti virtist neyta þessara vara. Ef
miðað er við að hver fiskmáltíð sé um það bil 150 g benda niður-
stöðurnar til þess að konurnar hafi borðað fisk rúmlega einu sinni
í viku að jafnaði (meðalneysla 29±29 g/dag), en ráðlagt er að fiskur
sé á borðum að minnsta kosti tvisvar sinnum í viku (sem sam-
svarar rúmlega 40 g/dag að jafnaði). Rúmlega fjórðungur drakk
meira en sem nemur stóru glasi af gos- og svaladrykkjum daglega
(300 ml).
Miðgildi neyslu á mjólk og mjólkurvörum (346 g/dag miðað við
258 g/dag, p<0,05), gos- og svaladrykkjum (200 g/dag miðað við
122 g/dag, p<0,05) og kartöfluflögum og poppi (13 g/dag miðað við
0 g/dag, p<0,05) var hærra meðal kvenna með LÞS ≥30 kg/m2 fyr-
ir þungun heldur en kvenna sem voru í kjörþyngd fyrir þungun.
Ekki reyndist marktækur munur á fæðuvali kvenna sem flokkuð-
ust í ofþyngd miðað við konur í kjörþyngd.
Umræða
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að töluverð tækifæri
ættu að vera til að bæta mataræði þungaðra kvenna og kvenna á
barneignaraldri. Hluti barnshafandi kvenna virtist ekki fullnægja
þörf fyrir næringarefni á borð við joð, D-vítamín og DHA, sem öll
gegna lykilhlutverki við fósturþroska.17-20 Lítil gæði heildarmatar-
æðis hér á landi eru í samræmi við niðurstöður erlendra rann-
sókna.21-22 Hins vegar virtist hætta á ofneyslu vítamína og steinefna
ekki vera til staðar miðað við þá neyslu fæðu og fæðubótarefna sem
skráð var í matardagbækurnar. Í rannsókninni reyndist almennt
ekki vera mikill munur á mataræði kvenna sem voru í kjörþyngd
og þeirra sem voru of feitar áður en þær urðu barnshafandi. Hins
vegar benda niðurstöðurnar til þess að konur í kjörþyngd fyrir
meðgöngu neyti ívið minna af óhollum fæðutegundum á borð við
gos- og svaladrykki og snakk.
Áður birtar niðurstöður norsku MoBa (Norwegian Mother and
Child Cohort Study; n~87.000) og dönsku DNBC (Danish National
Birth Cohort; n~70.000) rannsóknanna benda til að fæðumynstur
kvenna á meðgöngu, sem einkennist af ríflegri neyslu ávaxta og
grænmetis, fisks og hollrar fitu en um leið minni neyslu á nær-
ingarsnauðum fæðutegundum, tengist minni líkum á meðgöngu-
eitrun, fyrirburafæðingum og öðrum meðgöngukvillum.11-13,23,24
Fyrri greiningar gagna í rannsókn okkar sýndu að heilsusamlegt
mataræði kvenna á meðgöngu tengist minni líkum á meðgöngu-
sykursýki, eftir að leiðrétt hafði verið fyrir þáttum á borð við ald-
ur, fjölda fyrri barna, þyngd fyrir meðgöngu, orkuinntöku á með-
R A N N S Ó K N
Tafla II. Orka og orkuefandi næringarefni í fæði þátttakenda ásamt ráðlagðri neyslu samkvæmt norrænum og íslenskum ráðleggingum.14,15 Niðurstöður eru birtar sem
meðaltal, staðalfrávik (SF) og hundraðshlutar.
Ráðlegging % Meðaltal SF Hundraðshlutar
n=183 5 25 50 75 95
Orka kcal 2149 447 1414 1838 2143 2399 2967
Prótein E% 10-20 16 2 12 14 16 17 20
Fita E% 25-40 35 5 28 31 34 38 43
Mettaðar fitusýrur E% <10 14 2 10 12 14 15 18
Einómettaðar fitusýrur E% 10-20 11 2 8 10 11 12 15
Fjölómettaðar fiturýrur E% 5-10 6 2 3 4 6 7 9
Lífsnauðsynlegar fitusýrur* E% ≥5 12 4 6 9 12 15 20
n-3 fitursýrur (heild)** E% 1 2,7 1,5 1,1 1,7 2,3 3,1 5,5
Langar n-3 fitusýrur*** E% - 0,2 0,3 0,0 0,1 0,1 0,3 0,9
DHA (C22:6. n-3) mg 200 mg/dag 293 370 28 63 123 378 1160
Transfitusýrur E% eins lágt og mögulegt er 0,7 0,2 0,4 0,5 0,7 0,8 1,1
Kolvetni E% 45-60 48 5 39 44 48 52 55
Viðbættur sykur E% <10 12 5 5 9 11 15 21
Trefjar g/MJ 3 g/MJ 2,1 0,6 1,3 1,7 2,1 2,5 3,3
*C18:2 n-6 and C18:3 n-3
** C18:3 n-3, C18:4 n-3, C20:3 n-3, C20:4 n-3, C20:5 n-3, C22:3 n-3, C22:5 n-3, C22:6 n-3
***C20:3 n-3, C20:4 n-3, C20:5 n-3, C22:3 n-3, C22:5 n-3, C22:6 n-3