Morgunblaðið - 08.12.2016, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Síðastliðinnþriðjudag,þegar Al-
þingi var sett við
heldur óvenju-
legar aðstæður,
voru eitt hundrað
ár frá því að Kristján Eldjárn
fæddist. Þessara tímamóta var
minnst með ýmsum hætti eins
og sjálfsagt var, til dæmis í
fróðlegri grein sem Björn
Bjarnason, fyrrverandi ráð-
herra, ritaði fyrir Morg-
unblaðið af þessu tilefni.
Séra Hjálmar Jónsson dóm-
kirkjuprestur minntist tíma-
mótanna einnig í predikun við
þingsetningarathöfn þegar
hann rifjaði upp orð sem þessi
ástsæli fyrrverandi forseti
mælti í stólnum í Tjarnar-
kirkju í Svarfaðardal, eftir að
hann lét af embætti:
„Ég hef stundum fengið að
heyra það á minni ævi, að ég
sé ekki mikill kirkjunnar mað-
ur og fannst sumum það nokk-
ur ljóður á ráði mínu að ég
færi ekki mikið með guðsorð í
ræðum sem ég hélt meðan ég
var forseti. Satt mun það vera,
og víst get ég ekki hrósað mér
af því að ég sé kirkjurækinn
maður í venjulegum skilningi
þess orðs. En ég vona að það
sé ekki hræsni þegar ég segi
að það er trú og sannfæring
okkar allra, að við Íslend-
ingar, hvort sem við erum
veikari eða sterkari í trúnni,
ættum að lofa forsjónina fyrir
það að við skulum tilheyra hin-
um kristna hluta mannkynsins
í þessum ekki allt
of góða heimi, að
við búum við hugs-
unarhátt, þjóðlíf
og menningu sem
um aldir hefur
mótast af kristinni
trú og kristinni kirkju. Þetta
eru dásamleg forréttindi, sem
aðeins nokkur hluti jarðarbúa
nýtur. Þetta held ég að hver
íslenskur maður ætti að gera
sér ljóst og íhuga í alvöru.“
Um þetta sagði séra Hjálm-
ar: „Góðir vinir, ég held við
eigum að halda áfram að gera
okkur þetta ljóst. Að sjálf-
sögðu ekki með því að ganga á
rétt annarra, nýrra Íslendinga
eða þeirra sem aðhyllast önn-
ur eða engin trúarbrögð. En
það er engum gerður greiði
með því að við verðum sögu-
laus, hefðalaus, trúlaus. Ekk-
ert samfélag batnar við það.“
Þó að langflestir landsmenn
beri hlýjan hug til kirkjunnar
og kristinnar trúar hefur í
seinni tíð færst í vöxt að ein-
staka maður eða félagsskapur
hnýti í kirkjuna og reyni að
bregða fyrir hana fæti. Þetta
er mjög miður. Kirkjan er ekki
aðeins samfélag þeirra sem
vilja iðka sína trú og sækja sér
trúarlega þjónustu, hún er
einnig mikilvæg stoð í sam-
félaginu, samtvinnuð sögu
þjóðarinnar, venjum og hefð-
um. Eins og Kristján Eldjárn
forseti benti á eru þetta for-
réttindi sem landsmenn búa
við, og þau er eðlilegt að virða
og veita stuðning.
Kristján Eldjárn
hafði lög að mæla
um mikilvægi krist-
innar trúar og kirkju }
Til alvöru íhugunar
Fjárlaga-frumvarpið
sem Bjarni Bene-
diktsson fjár-
málaráðherra
lagði fram í fyrra-
dag ber vitni góðri
stöðu íslensks
efnahagslífs. Í frumvarpinu er
gert ráð fyrir 28,4 milljarða
afgangi í rekstri ríkissjóðs á
næsta ári og er það í samræmi
við áætlunina sem gerð var um
ríkisfjármálin fyrir árin 2017
til 2021 og samþykkt var á Al-
þingi í vor.
Athygli vekur að búist er við
að tekjur ríkisins af tekju-
skatti einstaklinga í heild
verði 10 milljörðum meiri en á
yfirstandandi ári. Þessari
aukningu er spáð þrátt fyrir
að tekjuskattur einstaklinga
muni lækka á árinu vegna
breytinga á skattþrepunum.
Þetta er ágætt innlegg í
stjórnarmyndunarviðræður
þar sem einn ásteytingar-
steinninn er krafa vinstri-
flokkanna um skattahækk-
anir. Skattar á
Íslandi eru með
því hæsta sem ger-
ist en það virðist
ekki vera nóg. Í
þessum ranni virð-
ast skattar vera
trúaratriði þegar
fjárlögin bera því í raun frem-
ur vitni að svigrúm sé til
skattalækkana.
Í fjárlögunum eru útgjöld
aukin til ýmissa málaflokka og
má þar nefna heilbrigðis- og
menntamál. Þegar heyrist úr
ýmsum áttum að naumt sé
skammtað. Á sumum sviðum
hefur líka ríkt skortur sem
lengri tíma mun taka að laga.
Nú kemur til kasta þingsins að
afgreiða fjárlögin og verða
ugglaust einhverjar breyt-
ingar gerðar þótt aldrei muni
öllum líka. Þrátt fyrir góðæri
er ríkissjóður takmörkuð auð-
lind og þingið hefur þrátt fyrir
talsverð völd ekki mátt til að
koma því þannig fyrir að borða
megi sömu kökusneiðina aftur
og aftur.
Tekjur ríkisins
af tekjuskatti
aukast um 10 millj-
arða þrátt fyrir
að skattar lækki}
Fjárlagafrumvarp í góðæri
É
g er alveg gasalega ánægður með
uppfinninguna Youtube sem ég
get séð í tölvunni minni. Nú eru
ef til vill einhverjir sem ekki
koma af fjöllum og kannast við
fyrirbærið. Hafa jafnvel notað Youtube í nokk-
urn tíma ef því er að skipta. En það sem gleður
mig ekki síst er að sífellt er að bætast við gam-
alt efni sem hægt er að skemmta sér yfir.
Sérstaklega er ánægjulegt hversu mikið
hefur bæst við af gömlu íslensku efni. Þætt-
irnir Fastir liðir eins og venjulega eru til dæm-
is aðgengilegir á Youtube með stórfyrirtækið
Systurnar Skordal & Co í fylkingarbrjósti.
Rétt er að taka fram að stöðug kynferðisleg
áreitni sem Kristján Franklín Magnús varð
fyrir í fyrirtækinu er reyndar ekki til eft-
irbreytni svo því sé nú haldið til haga. Mér vit-
anlega reyndi Arnar Jónsson, fyrrverandi starfsmaður
JFE, ekki oft fyrir sér í gamanleik en ef hann hefði gert
það hefði hann líklega skyggt á marga fræga spéfugla
þjóðarinnar. Ég hef reyndar ekki yfirsýn yfir allan feril
hans á sviði en þvílíkt „talent“. Indriði er svo með
skemmtilegri mönnum með víni ef marka má lokaþáttinn.
Fyrir skömmu uppgötvaði ég að þátturinn Gættu að
því hvað þú gerir maður er einnig kominn á Youtube. Er
mikill fengur í því. Ég minnist þess að þegar ég var smá-
púki var sá þáttur til á Beta-spólu á mínu heimili. Beta-
tækið var eftirminnilegt en umfangið var slíkt að það
hefði hæglega getað nýst Hafþóri Júlíusi Björnssyni í
styrktaræfingum. Takkarnir voru risastórir
og maður ýtti þeim niður til að gefa skipanir.
Þeir fóru þá nokkra vegalengd og á meðan
hoppaði myndin og skoppaði þar til efnið datt
inn. Ég hef ekki nógu mikið vit á sögu ís-
lenskrar kímni í sjónvarpi til að vita hvort
Gættu að því hvað þú gerir maður sé fyrsti ís-
lenski skissuþátturinn (ef Áramótaskaup eru
ekki talin með) en það kæmi mér ekki á óvart.
Þar vann Ívar Webster, fyrrverandi landsliðs-
maður í körfubolta, leiksigur í ógleymanlegu
atriði. Einnig þótti yfirgengilega fyndið þegar
Ólafur Sigurðsson svaraði Erni Árnasyni í
gegnum imbakassann í miðjum lestri á afla-
tölum.
Við vorum líklega ekki háir í loftinu ég og
æskuvinur minn Gummi Gunnars þegar við
gerðum okkur ferð í húsakynni RÚV og kjöft-
uðum okkur inn á fund hjá einhverjum starfsmanninum
sem hafði eitthvað með dagskrárgerð að gera. Lýstum við
þar áhyggjum okkar af því að gamalt og gott grínefni
væri bara alls ekki endursýnt í sjónvarpinu. Beta-tækin
hefðu tapað styrjöldinni við VHS og skattborgararnir
hefðu því tapað dýrmætum upptökum sem Beta-
spólurnar geymdu. Við gerðum starfsmanninum grein
fyrir alvöru málsins og hann var fullur skilnings en út-
skýrði fyrir okkur flókinn frumskóg höfundaréttar og
þess háttar. Eftir þessa ótímabæru lögfræðikennslu átt-
uðum við okkur í það minnsta á því að stórmál væri fyrir
RÚV að endursýna íslenska gamanþætti. kris@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Gættu að því hvað þú gerir maður
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Það má spyrja sig hvort fariðhafi verið of geyst á stað meðað lengja kennaranámið ogþað gæti hafa komið niður á
gæðum námsins,“ segir Hermundur
Sigmundsson, prófessor í lífeðlislegri
sálarfræði við Háskólann í Þrándheimi
í Noregi og Háskólann í Reykjavík.
„Það þarf að hugsa um innri gæði
kennslunnar. Það þarf að skoða hvern-
ig kennaramenntunin er og hvernig
kennarar eru að koma út úr háskól-
unum. Norðmenn eru nú að hugsa um
að lengja kennaranámið í 5 ár en það
tekur 5 til 10 ár að byggja það upp, á
Íslandi var nánast byrjað daginn eftir
að ákvörðunin var tekin,“ segir Her-
mundur.
Of mikil hugsjónarhyggja
Í kjölfarið á slakri niðurstöðu ís-
lenskra nemenda í PISA-könnuninni
sem var kynnt í fyrradag segir Her-
mundur að snúa verði við hverjum
steini í menntakerfinu; skoða kenn-
aramenntun, hvað sé verið að kenna í
skólunum, hvaða aðferðafræði sé notuð
og hvort verið sé að láta börnin ráða of
miklu í staðinn fyrir að fylgja þeim vel
eftir og láta þau standa sig.
„Það er of mikil hugsjónarhyggja
á Íslandi sem kemur því miður ekki vel
út úr rannsóknum. Það þarf að fók-
usera meira á grunnfögin; lestur,
stærðfræði og náttúruvísindi og skiln-
ing á vísindahugtökum og rann-
sóknum. Við verðum að forgangsraða
hvað sé mikilvægt. Öll fög byggjast á
að geta lesið textann sem þú ert að fást
við og það er enginn tilgangur að koma
með tölvur inn í kennsluna ef enginn
getur lesið,“ segir Hermundur og
gagnrýnir að stór hluti skóla noti ekki
viðurkenndustu aðferðafræði í lestr-
arkennslu, hljóðaðferð. Lestrar-
kennslu verði að setja í forgang.
Þá segir Hermundur að mikil-
vægt sé að virkja heimilin í að styðja
við nám barnanna og þá verði þau börn
sem fá ekki stuðning heima að geta
fengið hann í skólanum. „Það krefst
gífurlega mikils af kennurum, að
kenna krökkum sem hafa engan áhuga
né stuðning heima og þá komum við
inn á laun kennara. Ef við eigum að
geta krafist mikils af kennurum þurf-
um við að geta boðið þeim mannsæm-
andi laun. Á meðan launin eru ekki
hærri í kennarastéttinni er þriggja ára
kennaranám, sem vel er gert, nóg.“
Hermundur segir að taka verði
PISA-könnunina alvarlega og sameig-
inlegt átak þurfi til að breyta mennta-
kerfinu.
Raunvísindakennsla hefur
slaknað
Meyvant Þórólfsson, dósent við
menntavísindasvið Háskóla Íslands,
telur að slaknað hafi mjög á kennslu
raunvísinda í skólum sem gæti skýrst
af því að það vantar kennara í þeim
fögum. Sem dæmi séu aðeins að með-
altali 4 til 5 kennaranemar í árgangi í
kennaranáminu við HÍ sem velji nátt-
úruvísindi sem aðalkjörsvið, ástæðan
sé m.a. sú að þeir sem sæki í kenn-
aranámið komi yfirleitt af félags-
vísindabrautum úr framhalds-
skólunum og þekki lítið til
raunvísindanáms.
„Náttúruvísindi voru í forgrunn-
inum núna í PISA-könnuninni og þar
lendum við akkúrat á tíma þar sem
breytingar hafa átt sér stað vegna inn-
leiðingar nýrrar aðalnámskrár. Ég er
ekki sáttur við þá námskrá og gang
mála í kjölfar hennar, sér í lagi þátt
náttúruvísinda. Hefði frekar viljað
halda áfram að vinna með námskrána
1999.“
Meyvant segir að slaknað hafi á
kröfum í námsgreinum og að kennslu-
hættir hafi líklega verið að breytast
um of í útþynnta þemakennslu. „Það
vantar festu og skýrari fókus í námið
og kennsluna.“
Hann vill að menntun kennara
verði gerð miklu markvissari og skýr-
ari og gerðar meiri kröfur til kennara
varðandi kunnáttu í stærðfræði, nátt-
úrufræði og íslensku. „Ég tel að það
megi auka til muna kröfurnar í kenn-
aranáminu og að fleiri myndu sækja í
það ef svo yrði.“
Þarf að auka kröfur
í kennaranáminu
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Í skólastofu Efla þarf kennaranámið og styrkja eftir að það var lengt.
86% nemenda í 10. bekk tóku
þátt í PISA-könnuninni 2015, en í
fyrri könnunum var hlutfallið um
80%, að sögn Almars M. Hall-
dórssonar verkefnastjóra PISA
hjá Menntamálastofnun. Á hinum
Norðurlöndunum hefur þátttakan
verið í kringum 90%. „Hér taka
allir þátt og því erfiðara að halda
utan um hópinn en í löndum þar
sem 30 krakkar eru valdir úr
hverjum skóla. Það er auðveldara
að mæta í prófið þegar þú ert út-
valinn en ekki þvingaður,“ segir
Almar.
Ásamt Íslandi taka allir nem-
endur í Lúxemborg og Liechten-
stein þátt en í öðrum löndum er
4000 nemenda handahófskennt
úrtak í hverju landi.
Almar segir aðferðafræði PISA
áreiðanlega og að hún geti ekki
útskýrt lélega útkomu hér.
Árið 2009 var skoðað hvort ís-
lenskir nemendur væru að sleppa
fleiri spurningum en nemendur í
öðrum löndum og það var ekki.
Þá hafi verið skoðað hvort mikið
væri um „bullsvör“ og að þau hafi
verið mjög fá. Kannanir hafi sýnt
að meirihluti nemenda leggi sig
fram í prófinu og það hlutfall sé
svipað hér og annarsstaðar.
Könnun var í fyrsta skipti tekin
á tölvu í fyrra og gæti það haft
lítilsháttar áhrif á niður-
stöðurnar.
Þvingaður
eða útvalinn
PISA-KÖNNUNIN