Fréttatíminn

Tölublað

Fréttatíminn - 05.08.2016, Blaðsíða 31

Fréttatíminn - 05.08.2016, Blaðsíða 31
ur eru vanir því að fjalla um allra handa furðufugla með ofblásnar skoðanir á eigin ágæti sem sækj- ast eftir æðstu metorðum; það er skemmst að minnast Söru Palin, Michele Bachmann eða Herman Cain. En þó mikið hafi farið fyrir þessu fólki hefur ekkert þeirra náð nándar nærri jafn langt og Trump. Og þó maður geti haft misjafnar skoðanir á forsetaframbjóðendum stóru flokkanna síðustu áratugi, þá hafa þeir allir verið „forsetalegir“. Trump er hins vegar svo óheflað- ur og ruddalegur að það gengur út yfir allan þjófabálk, hann hefur m.a. gengið svo langt að fara að tala um stærðina á eigin getnaðarlimi. Blaðamaðurinn Ezra Klein á Washington Post sagði að ummæli Trump um Khan-fjölskylduna ættu að minna fólk á að kosningarnar í haust væru allt annað en venju- legar kosningar því Trump stæði einfaldlega langt fyrir utan hina bandarísku st jórnmálahefð. „Hverskonar manneskja er Dona- ld Trump? Hverskonar manneskja segir svona hluti?“ Geðsjúkur raðlygari? Þessi spurning hefur brunnið á bandarískum stjórnmálaskýrend- um síðan Trump kom fyrst fram á sjónarsviðið. Einfaldasta skýringin er í raun bara sú að hann gangi ekki heill til skógar, Trump þjáist af alvarlegum geð- eða persónuleika- röskunum. Þannig hafa ótal dálkahöfund- ar og bloggarar haldið því fram að undarleg og óútreiknanleg hegð- un Trump, vangeta hans til að hafa stjórn á skapi sínu, reiðiköst, ítrek- aðar lygar og ósannindi, ásamt þrá- hyggju um eigin afrek og yfirburði sýni að hann hljóti að þjást af nars- issisma og siðblindu á háu stigi. Eða valdasjúkur fasisti? Meðan sumir hafa þannig leitað sálfræðilegra skýringa á Trump leita aðrir til sögunnar og þá sér- staklega til Evrópu millistríðs- áranna. Dálkahöfundar á öllum helstu dagblöðum og netmiðlum Bandaríkjanna hafa lýst Trump sem fasista og velt fyrir sér lík- indunum milli hans og Benito Mussolini eða Oswald Mosley, leið- toga breska fasistaflokksins. Sag nfræðing ur inn Robert Paxton, einn fremsti sagnfræðing- ur okkar daga, sem fjallað hefur um uppgang og sögulegar rætur evrópsks fasisma á millistríðsár- unum fullyrðir að kosningabarátta Trump, slagorð hans og orðræða sé fullkomlega sambærileg við það sem einkenndi fasistahreyfingar Evrópu á fyrri hluta síðustu aldar. Bernie Sanders lýsti því svo í ræðu sinni á landsfundi Demókrata- flokksins að engu líkara væri en að Trump sæktist eftir embætti ein- ræðisherra Bandaríkjanna frekar en embætti forseta. Það er óumdeilanlegt að skoð- anir og kosningaloforð Trump af- hjúpa ofstopafyllri hegðun og hug- myndir en sést hafa í bandarískum stjórnmálum áratugum saman. Þó þarf að slá þann varnagla að í raun er frekar erfitt að tala um skoðan- ir og kosningaloforð þegar Trump er annars vegar, því oft er erfitt að finna heila brú í orðræðu hans. Segja má að Trump sé því nokkurs- konar farvegur fyrir stemningu og tilfinningu, frekar en hefðbundinn stjórnmálamaður. Mussolini og Klansmenn Það er öðru fremur þessi stíll sem er fasískur. Robert Paxton bend- ir líka á að fas Trump sé „fasískt“: Ræður samsettar úr setninga- stubbum, handapat og andlitsgeifl- ur Trump í ræðupúlti minni óneit- anlega á Mussolini. Þá hafi skortur á skýrri stefnuskrá líka einkennt evrópska fasista. Eini fasti punkt- urinn í málf lutningi þeirra var áherslan á utanaðkomandi ógnir og óvini sem höfðu grafið undan þjóðareiningu og svo loforð um að sýna þessum óvinum í tvo heim- ana. Trump hefur ekkert gert til þess að slá á þessar áhyggjur. Sem dæmi má taka að þegar David Duke, fyrrum leiðtogi Ku Klux Klan lýsti yfir stuðningi við Trump neitaði Trump að afþakka stuðningsyfir- lýsinguna. Þegar hann var spurð- ur um Duke þóttist hann ekki vita hver hann væri og sagðist þurfa að kynna sér hann betur. Þegar frétta- maðurinn Jake Tapper á CNN árétt- aði að Duke væri fyrrum „Grand Wizard“ Ku Klux Klan hélt Trump fast við sinn keip. Síðan þá hefur Trump endurtíst Twitterfærslum frá bandarískum þjóðernisöfga- mönnum sem hefur síst orðið til að róa gagnrýnendur. Niðurstaða áralangrar þróunar Þó það sé erfitt að blása á þessar greiningar á persónuleika Trump er spurning Ezra Klein um hvers- konar maður Trump sé mögulega vitlaus spurning. Því þegar öllu er á botninn hvolft skiptir persóna Trump eða innræti minna máli en sá jarðvegur sem hann sprettur úr. Þó Klein vilji meina að Trump standi einhvernveginn alger- lega utan bandarískrar stjórn- málahefðar er hann engan veginn jafn einstakur eða óvenjulegur og hann virðist við fyrstu sýn. Ágætt dæmi eru fyrrnefndar árásir hans á fjölskyldu Humayun Khan. Það eru nefnilega nýlegar undantekningar á þeirri óskrif- uðu reglu að stjórnmálamenn sýni hermönnum og fjölskyldum her- manna sem hafa fært fórnir í stríði virðingu. Nærtækt dæmi eru þær svívirðingar sem helltust yfir Cindy Sheehan, móðir hermanns sem lést í Írak. Sheehan reisti árið 2005 mót- mælabúðir fyrir utan landareign George W. Bush í Crawford í Texas til að krefjast þess að bundinn yrði endir á Íraksstríðið. Mótmæl- in vöktu töluverða athygli, sem varð til þess að liðsmenn forsetans reyndu að grafa undan Sheehan og gera hana ómarktæka. Karl Rove lýsti henni sem „trúði“ og Rush Limbaugh, Bill O‘Reilly og aðrar fjölmiðlastjörnur hægrisins full- yrtu að Sheehan væri athyglissjúk- lingur sem misnotaði dauða sonar síns til að komast í sviðsljósið. Árásirnar á Sheehan voru engan veginn einsdæmi í valda- tíð Bush. Árið 2002 sigraði t.d. repúblikaninn Saxby Chambliss sitjandi öldungadeildarþingmann demókrata frá Georgíu, Max Cl- eland, með því að véfengja þjóð- hollustu hans. Cleland, sem er fyrrverandi hermaður, hafði misst báða fætur sína og annan handlegg í Víetnamstríðinu. En það er mik- ilvægur munur á árásum Trump á Khanfjölskyldun og árásum repúblikana á Sheehan og Cleland. Þær síðarnefndu voru framkvæmd- ar af liðsmönnum og stuðnings- mönnum forsetans frekar en hon- um sjálfum. Bush gat þannig svarið þær af sér. Trumpisminn ekki kveðinn niður Í þessu liggur m.a. munurinn á Trump og fyrri forsetum og for- setaframbjóðendum repúblik- ana. Frambjóðendur f lokksins hafa margsinnis daðrað við kyn- þáttahatara en sá málflutningur hefur oftast verið falinn í hunda- flautupólítík. Kjósendur flokksins, sem horfa á Fox News og hlusta á hægrisinnað- ar spjallútvarpsstöðvar, hafa van- ist því að pólítískir andstæðingar Repúblikanaflokksins séu útmál- aðir föðurlandssvikarar. Í sam- anburði við Glenn Beck og Rush Limbaugh er Trump í raun hóf- stilltur miðjumaður og samsær- iskenningar Trump eru ekki svo fá- ránlegar í samanburði við þær sem Beck bauð áhorfendum sínum upp á. Trump er í raun aðeins að segja hreint út það sem margir frambjóð- endur flokksins hafa sagt áður, en ævinlega undir rós. Hann endur- ómar orðræðu þá sem tröllríð- ur þeim fjölmiðlum sem grasrót flokksins leitar til. Því má segja að rót vandans sé því ekki Trump, eða persóna hans, heldur jarðvegurinn sem hann sprettur úr. Og því er allt útlit fyr- ir að líklegur ósigur hans í nóv- ember muni alls ekki binda endi á „Trumpisma“. Hann er hið nýja andlit grasrótar flokksins. Erfði staða Forysta Repúblíkanaflokksins reyndi sitt ítrasta til að stöðva vel- gengni Trump í prófkjörum flokksins, og hefur neitað að fylkja sér að fullu að baki frambjóðandanum. Tilraunir til að stöðva Trump strönduðu hins vegar á þeirri einföldu staðreynd að hann var eini frambjóðandinn sem grasrót flokksins gat hugsað sér að styðja. Leikrænir tilburðir Sagnfræðingurinn Robert Paxton, einn helsti sérfræðingur í sögu evrópsks fasisma, er einn margra sem hafa bent á að ræður Trump og still hans í ræðustól, leikrænir tilburðir og handahreyfingar séu sláandi lík því sem Benito Mussolini beitti | 31FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 5. ágúst 2016 Það þykir mjög ósmekk- legt að gera lítið úr for- eldrum látinna hermanna, jafnvel þegar þeir beita sér pólítískt eða gagnrýna stjórnmálamenn. Ein af óskrifuðum reglum bandarískrar stjórnmála- umræðu er að hermönn- um og fjölskyldum þeirra skuli sýnd nánast skilyrðis- laus virðing.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Fréttatíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttatíminn
https://timarit.is/publication/944

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.