Fréttatíminn - 22.12.2016, Side 18

18 | FRÉTTATÍMINN | Fimmtudagur 22. desember 2016
miðlum að eltingarleikur vitnis-
ins við árásarmanninn hefði ekki
staðið sleitulaust heldur hefði vitn-
ið misst sjónar á honum, skömmu
síðar talið sig hafa fundið réttan
mann, en skjátlast.
Um þriðjudagseftirmiðdegið
lét lögreglan vita: „Við erum með
rangan mann“. Og brýndi fyrir
almenningi að vera á varðbergi.
Klaus Kandt, yfirmaður Berlínarlög-
reglunnar, bætti við að brýnt væri
„að komast yfir nákvæma persónu-
lýsingu“. Þegar þetta er skrifað er
árásarmaðurinn enn ófundinn.
Hver þá?
Á þriðjudagskvöld lýstu hryðju-
verkasamtökin ISIS verknaðinum á
hendur sér. Verknaðurinn felur í sér
vísbendingu um að hann hafi litið
á sig sem „hermann ISIS“ eins og
samtökin orða það í yfirlýsingunni:
Í nóvemberhefti Rumiyah, áróðurs-
rits ISIS, birtust ítarlegar leiðbein-
ingar um árás á samkomustaði með
flutningabíl.
Enn er þó ekki vitað hvort það
þýði að árásarmaðurinn hafi tilheyrt
þeim félagsskap og skipulagt árásina
í slagtogi við aðra innan samtak-
anna. Þar sem skilaboðin frá svo-
nefndri fréttaþjónustu þeirra inni-
héldu engar upplýsingar umfram
þær sem þegar höfðu birst í fréttum
þykir það jafnvel heldur ósennilegt.
Annar möguleiki er að árásarmaður-
inn hafi verið einn á ferð en framið
árásina sem svar við kalli ISIS um
árásir á Vesturlönd.
Átökin
Öngþveitið er ekki á götunum, það
er í miðlunum: á netinu, í blöðum
og útvarpi, á Twitter, Facebook og
Reddit – alls staðar þar sem er tek-
ist á um túlkanir atburðarins: „Við
verðum að viðurkenna að við eigum
í stríðsástandi, þó að fólk sem aðeins
sér það góða vilji ekki sjá það,“ sagði
Klaus Bouillon, formaður innanrík-
isráðherraráðs sambandslandanna,
á þriðjudag. Um leið tilkynnti hann
að aukið verði snarlega við útbúnað
lögreglunnar með „þungavopnum:
rifflum, skammbyssum og vélbys-
sum.“
Bouillon var svarað sama dag af
samflokksmanni hans í flokki Ang-
elu Merkel, CDU: „Við erum ekki í
stríði, það er eitthvað allt annað,“
sagði Reiner Haseloff, forsætisráð-
herra Saxlands-Anhalts – „við látum
ekki Salafista draga okkur í stríð í
okkar eigin landi.“
Sama dag stappa forsetinn Gauck
og kanslarinn Merkel stálinu í íbúa
landsins í sjónvarpsávörpum, ít-
reka mikilvægi þess að láta ekki
undan hatri. Merkel brýnir fyrir
landsmönnnum að finna „þróttinn
sem það krefst að lifa því lífi sem við
viljum lifa í Þýskalandi: frjálsu, sam-
eiginlegu og opnu.“ Innanríkisráð-
herrann, Thomas de Maizière, legg-
ur til mögulega útfærslu á hinu opna
lífi, frjálsa, sameiginlega lífi þegar
hann segir öryggisviðbúnað verða
aukinn, til dæmis á gamlárskvöld,
og útskýrir: „Þegar ég segi að við
viljum ekki að frjálslegu lífi okkar sé
raskað, á það einnig við um gamlárs-
kvöld.“ Þessa dagana getur þannig
„frjálst, sameiginlegt og opið“ þýtt
fleiri löggur og þyngri vopn.
Veðið
Allir – stjórnmálamenn, stjórnmála-
skýrendur og almenningur á sam-
félagsmiðlum – virðast sammála
um að það hafi ekki verið óvænt að
árás sem þessi yrði í Berlín, held-
ur tímaspursmál. Ef það fæst stað-
fest, sem flestir ganga nú út frá, að
árásarmaðurinn teljist til íslamista,
jafnvel liðsmanna ISIS, þá er veiga-
mesta eftirstandandi spurningin um
staðreyndir málsins, hvernig hann
kom til landsins.
Í yfirlýsingu á þriðjudag for-
dæmdu regnhlífarsamtök fjögurra
stærstu samfélaga múslima í
Þýskalandi, Koordinationsrat der
Muslime, árásina. Aiman Mazyek,
formaður samtakanna, sagði
múslima Þýskalands munu biðja
fyrir fórnarlömbunum og aðstand-
endum þeirra, og hvatti til að
árásarmanninum yrði mætt með
„öllum þunga laganna“. Svipuðu
orðfæri beitti Merkel í ávarpi sem
var sjónvarpað, manninum skuli
refsað jafn harkalega og lög leyfa.
„Ég veit að það væri sérstaklega
erfitt fyrir okkur öll ef kæmi í ljós að
þessi verknaður hafi verið framinn
af manneskju sem hefði komið til
Þýskalands í leit að vernd og hæli,“
sagði Merkel í sama ávarpi. „Það
væri sérstaklega ógeðfellt gagnvart
þeim fjölmörgu Þjóðverjum sem
sinna flóttamannahjálp dag frá degi,
og gagnvart þeim fjölda fólks sem
raunverulega þarf á vernd okkar að
halda og leggur sig fram um að að-
lagast landi okkar.“
Ef árásarmaðurinn reynist hafa
komið til landsins sem flóttamað-
ur, eru kosningar næsta árs í húfi:
Hægri-öfgaflokkurinn AfD myndi
þá, ásamt fjölda annarra hópa,
meðal annars innan CDU, leggja
sig í líma við að skella skuldinni
á Merkel og þá stefnu hennar að
skjóta skjólshúsi yfir þá sýrlensku
flóttamenn sem til landsins koma.
Sú hreyfing iðar í skinninu: aðeins
tveimur tímum eftir árásina lauk
Marcus Pretzell, Evrópuþingmaður
AfD, Twitter-færslu um árásina með
orðunum: „Es sind Merkels Tote!“
– í grófri þýðingu: „Þetta eru fórn-
arlömb Merkel.“
Óvinurinn
Hliðstæð skilaboð bárust frá öllu
því popúlíska hægri sem við gæt-
um okkar á að kalla ekki fasista á
meðan þeir hafa engan drepið:
Frá le Pen í Frakklandi, Farage í
Bretlandi, Trump í Bandaríkjun-
um – öllum sem vilja líta á árásina
sem sönnun þess óláns sem dynji
yfir lönd sem taka flóttafólki opn-
um örmum. Þessar hreyfingar
eru í reynd ekki aðeins mótfalln-
ar hælisleitendum, heldur breið-
um hópum innflytjenda, ekki síst
múslimum. Þýskaland hefur, eftir
stefnumörkun Merkel árið 2015,
verið þyrnir í augum þeirra.
Þetta eru breiðfylkingarnar. Ýms-
ir smærri hópar gerast nú enn op-
inskárri um afnám annarra manna
réttinda sem grundvöll stefnu sinn-
ar. Munurinn á þessum hópum og
fasistum er ekki meiri en munur-
inn á gati og holu. Ein slík samtök í
Þýskalandi heita Einprozent, önnur
Identitäre Bewegung – Eittprósentið
og Sjálfsmyndahreyfingin. Á þriðju-
dagskvöld fylktu meðlimir þeirra í
Dresden liði í mótmælagöngu, með
slagorð á við „Stoppt den Terror!
Stoppt Merkel!“. Síðar í vikunni hafa
þeir hafa boðað til mótmælastöðu
við aðsetur kanslaraembættisins.
Þegar staðreyndir málsins koma
í ljós, eru því ekki aðeins kosn-
ingar að veði, í átökunum um túlk-
un árásarinnar, og ekki aðeins þýsk
stjórnmál, heldur verða þau kafli í
yfirstandandi átökum um afstöðu
Vesturlanda til innflytjenda, og til
sjálfra sín: Eru Vesturlönd eitthvað
opið eða eitthvað afgirt? Er gestrisni
lykilatriði í skilgreiningu á Vestur-
löndum, eða er vestrænt það að
koma fram við ókunnuga sem óvini?
Það nýstárlegasta í þessum átökum
um hugmyndafræði og stefnu er
kannski að þau birtast nú sem átök
milli frjálslynda hægrisins og öfga-
-hægrisins: milli kapítals sem vill
gjarnan meira vinnuafl, enda eru
Þjóðverjar óðum að eldast, og þjóð-
ernishyggju sem vill ekki helvítis
útlendingana. Hvar er vinstrið?
Árásarmaðurinn er enn ófund-
inn. Á miðvikudag sagðist lögreglan
hafa fundið bréf til rúmlega tvítugs
manns frá Túnis í flutningabíln-
um, Anis Amri. Hann liggur und-
ir grun og er hans nú leitað. Um-
sókn Amri um hæli í Þýskalandi er
sagt hafa verið synjað í júlí á þessu
ári, þar sem Túnis telst til öruggra
landa. De Maizière innanríkisráð-
herra segir að Anis Amri hafi verið
leitað frá því snemma á aðfaranótt
miðvikudags, en áréttar, í ljósi fyrri
reynslu, að grunurinn er enn óstað-
festur.
Ef árásarmaðurinn reyn-
ist hafa komið til landsins
sem flóttamaður, eru
kosningar næsta árs í húfi:
Hægri-öfgaflokkurinn AfD
myndi þá, ásamt fjölda
annarra hópa, meðal
annars innan CDU, leggja
sig í lima við að skella
skuldinni á Merkel.
Allir – stjórnmálamenn, stjórnmála-
skýrendur og almenningur á samfélags-
miðlum – virðast sammála um að það
hafi ekki verið óvænt að árás sem þessi
yrði í Berlín, heldur tímaspursmál.
Í Gullöld bílsins eftir Örn Sigurðsson er
þetta minnisstæða tímabil rifjað upp
með yfir 400 myndum af flottustu bíl­
unum og auglýsingunum sem notaðar
voru til að kynna þá. Greint er frá því
helsta sem gerðist á þessum árum og
stiklað á stóru í sögu framleiðendanna.

Ómissandi bók fyrir alla bílaáhugamenn!
Á fimmta og sjötta áratug síðustu aldar
voru risarnir þrír, General Motors, Ford
og Chrysler, nær allsráðandi á bílamark­
aði heimsins. Á sama tíma átti sér stað
mesta bylting í tækni og hönnun sem
sést hefur og glæsilegustu bílar sögunnar
litu dagsins ljós.
Örn Sigurðsson landfræðingur og bíla­
sagnfræðingur er höfundur bókanna
Íslenska bílaöldin og Króm og hvítir hringir,
og ritstjóri fjölda erlendra bíla­ og tækni­
bóka sem komið hafa út hjá Forlaginu.
www.forlagið.is