Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.2016, Blaðsíða 36

Helgarblað 19.–22. febrúar 201632 Menning
JEPPADEKK
fyrir íslenskar aðstæður
Kletthálsi 3 | 110 Reykjavík | 540 4900 | www.arctictrucks.is
F
rá upphafi ljósvakamiðlunar
hefur efni verið varpað til al-
mennings eftir línulegri dag-
skrá. Stjórnendur fjölmiðla
hafa ákveðið dagskrána, út-
varps- eða sjónvarpstækið tekið við
útsendingum miðlanna og notandinn
þurft að neyta efnis eftir þeirri for-
skrift.
Í tæpa öld hefur íslenskt þjóðfé-
lag á margan hátt verið skipulagt eft-
ir dagskrá útvarps og sjónvarps. Ljós-
vakamiðlarnir hafa sameinað fólk
í sameiginlegri upplifun á efni og á
kaffistofum hefur verið talað um þætti
gærkvöldsins. Viðfangsefni og skoð-
anir þjóðarinnar hafa mótast út frá
því efni sem hefur birst í línulegri dag-
skrá.
Nú keppist málsmetandi fólk hins
vegar við að lýsa endalokum línu-
legrar dagskrár. Efnisveitur á borð við
Netflix, æskimyndakerfi (VOD-leig-
ur) og hliðruð dagskrá býður einstak-
lingnum upp á að horfa á efni að eigin
vali, í eigin tæki, hvenær sem honum
hentar. Úrvalið er óendanlegt og fjöl-
breytnin ótrúleg.
En hvaða áhrif myndi dauði línu-
legrar dagskrá hafa á samfélagið?
Munum við halda áfram að sækja í
hina sameiginlegu upplifun í línu-
legri dagskrá? Mun sameiginlegur
reynsluheimur þjóðarinnar minnka
og sundurlyndi aukast meðfram frels-
inu?
DV veltir fyrir sér upphafi og
mögulegum endalokum línulegrar
dagskrár, áhrifum þeirra og samfé-
lagslegum afleiðingum.
Línuleg dagskrá verður til
Til að fræðast um upphaf línulegr-
ar dagskrár leitaði DV til eins helsta
fjölmiðlasérfræðings þjóðarinnar,
Þorbjörns Broddasonar. Til að skilja
hvaða áhrif endalok línulegrar dag-
skrár í fjölmiðlum gætu haft þurfum
við fyrst að skilja hvaða áhrif hún hafði
þegar hún kom fyrst fram.
Í gegnum aldirnar hafa kirkjan,
sögur og bækur búið til sameiginlegan
reynsluheim þjóðarinnar. Dagblöð
komu svo fram á öðrum áratug 20.
aldarinnar, en dreifingin var stopul og
náði ekki til allra landsmanna á sama
tíma. Þessir miðlar voru ekki þess eðl-
is að allir gætu upplifað sömu hlutina
og tekið þátt í sömu viðburðunum á
n Netflix, VOD og Tímaflakk n Er línuleg dagskrá búin að vera? n Tengsl sjónvarps og samkenndar
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Dagskrárlok?
Fylgjast ekki með dagskránni
Horfa 36 prósent minna á línulega dagskrá
„Hesturinn þótti góður fararskjóti þangað
til bíllinn var búinn til. Á sama hátt mun
öld sjónvarpsstöðvanna líklega bara end-
ast fram til 2030,“ sagði Reed Hastings,
framkvæmdastjóri efnisveitunnar Netflix,
fyrir um ári síðan.
Það er ljóst að sjónvarpsstöðvar með
hefðbundna línulega dagskrá eiga undir
högg að sækja. Samkvæmt mælingum
Capacent á sjónvarpsáhorfi Íslendinga
dróst áhorf á línulega dagskrá íslenskra
sjónvarpsstöðva til að mynda saman um
36 prósent frá 2008 til 2014 – en í aldurs-
hópnum 12 til 49 ára minnkaði áhorfið enn
meira, eða um 46 prósent.
Gera má ráð fyrir að áhorfið hafi minnkað
enn meira, en síðan þá hefur efnisveitan
Netflix til dæmis opnað fyrir þjónustu
sína á landinu.
Í stað þess að fylgja línulegri dagskrá
horfir fólk í auknum mæli á sjónvarps-
efni í gegnum net-efnisveitur á borð
við Netflix, Hulu eða Amazon, sem það
tengir við sjónvarpstækið; í gegnum
æskimyndakerfi (en svo hefur Video On
Demand-tæknin verið nefnd á íslensku);
og í gegnum tæki sem bjóða upp á hliðrað
áhorf, svo sem Tímaflakk Símans og
Sarpinn á RÚV.
20
14
20
13
20
10
20
08
Meðalfjöldi mínútna sem hver
einstaklingur horfir á sjónvarp
200100 300 400 500 600 700 800 900 1000 11000
1197 mínútur
760 mínútur
742 mínútur
1010 mínútur
„Twitter er einhver besti
vinur línulegrar dag-
skrár sem hugsast getur