Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.11.1980, Blaðsíða 21

Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.11.1980, Blaðsíða 21
Forvarnir 3 1/2-4 ára barna Aö kanna sjónskerpu og samsjón 3 1/2-4 ára barna er mjög mikil- vægt atriði í sjónvernd eða sjón- gæslu og einn stærsti þáttur heilsu- verndar meðal barna. Á þessum aldri er auðvelt að kanna sjón- skerpu og hvort augun vinna eðli- lega saman. Þó að börn hafi all- mikla sjóngalla kvarta þau ekki. Foreldrar eru því grunlausir. því að hegðun barnsins getur verið eðlileg. Til þess að ganga úr skugga um hvort börn liafi sjóngalla eða að augun vinni ekki rétt saman þarf sérstaklega að kanna sjónskerpu og samsjón. Sjón barna er í mótun allt til 5-6 ára aldurs. Á þessum fyrstu aldursárum er oftast hægt að lækna starfræna sjóndepru og oft hægt að þjálfa augun til samstarfs ef sam- sjón er ábótavant. Eftir að barn er komið á skólaskyldualdur er slík lækning lítt vænleg til árangurs og oft óframkvæmanleg. Algengustu sjóngallar meðal barna. sem unnt er að bæta með viðeigandi nieðferð séu þeir uppgötvaðir í tínia. eru eftirtaldir: a. Grófir sjónlagsgallar á báðum augum. t.d. mikil fjarsýni og sjónskekkja. b. Starfræn sjóndepra á öðru auga vegna mismunandi sjónlags á augum (anisometropia). c- Rangeygð eða skjálg öðru nafni (strabismus). d- Dulin augnskekkja. þ.e. augun vinna illa saman (phoria). Talið er að um 8-10% barna hafi einhvern slíkan sjóngalla. og kemur Það heim og saman við reynslu okk- ar hér. Hvernig er sjóngæslu barna á for- skólaaldri háttað hér á Reykjavík- ursvæðinu? Flngbarnavernd Reykjavíkur hóf skipulega leit að sjóngöllum meðal 4 ára barna árið 1974 í samstarfi við göngudeild augndeildar Landa- kotsspítala. Er frumskoðun nú í höndum hjúkrunarfræðinga. Síðan hefur þessi starfsemi verið færð út til Kópavogs, Selfoss og Akraness. Reynslan hefur sýnt að um 10% af frumskoðuðum þurfa á nákvæmari skoðun að halda. Augnskoðun á augnþjálfunardeildinni á Landa- koti hefur leitt í ljós að meirihluti þeirra. sem sendir eru úr fyrstu skoðun (70-80%). þarf á meðferð að halda í lengri eða skemmri tíma. Á sumum heilsugæslustöðvum utan Reykjavíkursvæðisins, t.d. í Borg- arnesi, leita hjúkrunarfræðingar að sjóngöllum meðal 4 ára barna, und- ir umsjón augnlækna sem fara þangað reglulega. Forvarnir meðal ungs og miðaldra fólks Sjónvernd ungs og miðaldra fólks beinist einkum að því að fylgjast með augnbotnabreytingum hjá svkursýkissjúklingum og grípa í taumana með leysigeislum. ef sjón- in er í hættu. Fyrir nokkrum árum var sjónskerð- ing af völdum sykursýki mjög sjald- gæf hér á landi. en er nú óðfluga að færast í aukana með aukinni tíðni sjúkdómsins. Stór hluti svkursýki- sjúklinga á það á hættu að fá skemmd í sjónhimnu. Geta þessar skemmdir leitt til blindu. Við síð- ustu blindrakönnun hér á landi. í árslok 1979. höfðu 10 blindast af völdum sykursýki. eða 2.5% af öll- um blindum. en enginn við blindra- könnun árið 1950.4-5 Meðal grannþjóðanna og í Banda- ríkjunum eru um 15% af allri blindu af völdum sykursýki og er hún algengasta blinduorsök meðal fólks yngra en 65 ára. Hér á landi hefur þessi óheillaþróun ekki geng- ið eins hratt, en líkur benda til þess að við séum á sömu leið hvað þetta snertir.6 Síðastliðið vor fékk augndeild Landakotsspítala augnbotna- myndavél með tilheyrandi angio- grafíu-útbúnaði og leysigeislatæki. Er samvinna með göngudeild sykursjúka á Landspítalanum og augndeildinni um notkun þessara tækja og er unnið að því að taka augnbotnamyndir, a.m.k. hjá öllum insúlínháðum sykursýkisjúkling- um. Er hér stórt skref stigið í sjón- verndarmálum hér á landi. Forvarnir og sjóngæsla aldraðs fólks Sjónvernd meðal aldraðs fólks beinist fyrst og fremst að hægfara gláku. Þessi sjúkdómur veldur var- anlegri skerðingu á sjón og leiðir til algjörrar blindu ef ekkert er gert til að hamla gegn þróun hans. Hægfara gláka er fyrst og fremst ellisjúkdómur og er sjaldgæfur á klínísku stigi innan við sextugt. en oftast munu sjúklingar hafa gengið með sjúkdóminn leyndan í einn til tvo áratugi áður en hægt er að greina hann með vissu. Tíðni sjúk- dómsins fer ört vaxandi einkum eft- ir 65 ára aldur. og eftir áttrætt er um fimmtungur fólks með sjúkdóminn á klínísku stigi. Heildartíðni eftir 50-80 ára aldur mun vera um 3-4%. Er það svipað og í grann- löndum okkar.7 Hægfara gláka gefur engin einkenni á byrjunarstigum. þar eð hliðar- sjónin skaddast fyrst. Skarpa sjónin getur haldist óbreytt fram á lokastig og fólk getur orðið alblint á öðru auga án þess að veita því athygli. Það er því nauðsynlegt að leita sér- staklega að byrjunareinkennum. Það er gert með augnþrýstingsmæl- ingu og nákvæmari sjónsviðstöku. Hækkaður augnþrýstingur, t.d. á bilinu 22-30 mm Hg, er ekki nærri alltaf sjúklegur. Það er ekki á færi nema augnlækna með nákvæm greiningartæki að úrskurða hvort um sjúklegar breytingar er að ræða. Þarf því að senda alla með grun- samlega hækkaðan augnþrýsting í HJÚKRUN 3 *4/«o - 56. árgangur 15

x

Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands
https://timarit.is/publication/1250

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.