Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.11.1996, Side 12

Myndir 3, 4 og 5 sýna meðaltalsstyrk versta verkjar við
mismunandi aðstæður eftir fjórum aðgerðarsvæðum (hryggur,
brjósthol, kviðarhol, neðri útlimir). Vegna þess hve einstakl-
ingar í hverjum hópi voru fáir var ekki athugað hvort um
marktækan mun væri að ræða á styrk verkjar eftir aðgerðar-
svæðum eða dögum eftir aðgerð. Myndir 3 og 4 sýna að
verkurinn var að meðaltali verstur hjá sjúklingum eftir aðgerðir
á hrygg við hreyfingu á 1. degi (M = 6,9; n = 8) og við djúpa
öndun/hósta á 3. degi (Af = 6,5; n = 4) eftir aðgerð. Styrkur
versta verkjar var í heildina minnstur hjá sjúklingum sem fóru
í aðgerð á brjóstholi, en meðaltalsstyrkurinn er minnstur hjá
þeim sjúklingahópi 2,83 ( n = 26) á 3. degi við hreyfingu
(mynd 3) og mestur 4,7 (n = 25) á 1. degi við djúpöndun/hósta
(mynd 4). Sjúklingar sem fóru í aðgerð á kviðarholi greindu frá
hærri meðaltalsstyrk verkja við djúpöndun/hósta
(M = 6,1; n = 20; mynd 4) og við hreyfingu (M = 5,4;
n = 20; mynd 3) en í hvíld (M = 4,9; n = 21; mynd 5). Aðgerð á
neðri útlimum veldur skiljanlega ekki miklum verk við
djúpöndun/hósta en á 1. og 3. degi mældist meðaltalsstyrkur
versta verkjar 2,1 ( n = 20; mynd 4). Mestur varð meðaltals-
styrkur verkjarins hjá þessum hópi sjúklinga 5,3 ( n = 34) við
hreyfingu á 1. degi (mynd 3).
Hlutfall sjúklinga sem greindi frá meðaltalsstyrk
verkjar >7,0
Tafla 1 sýnir fjölda sjúklinga sem við mismunandi
aðstæður greindi frá að hafa fengið verk >7,0 en hlutfallið á
hverjum tíma lá á bilinu 16,5% til 32,4%. Af öllum þátttak-
endum rannsóknarinnar sögðust 68 (52,3%) einhvern tíma í
sjúkrahússlegunni hafa fengið verk > 7,0.
Reynsla af verkjalyfjagjöf
Tafla 3 sýnir að 60,2% sjúklinga greindu frá því að þeir
hefðu fengið verkjalyf reglulega og að 28,7% sögðu að þeir
hefðu þurft að biðja um lyfin. Ekki var
marktækur munur á milli væntinga
sjúklinganna til verkjalyfjagjafa og reynslu
þeirra af henni. Hvað varðar verkun verkja-
lyfjanna þá sögðu 60,4% sjúklinga í viðtali II
og 57,4% sjúklinga í viðtali III að lyfin hefðu
gert þá alveg eða nær alveg verkjalausa (sjá
mynd 1).
Verkir eftir útskrift af sjúkrahúsi
Af 95 sjúklingum sem þátt tóku í IV
viðtali greindu 54 (56,8%) frá því að þeir hefðu
haft verki daginn sem þeir útskrifuðust af
sjúkrahúsinu. Þar af voru 24 (25,3%) með
töluverða (n= 17) eða mikla verki (n = 7).
Viðtalið var tekið að meðaltali 100 dögum (sf=
20) eftir aðgerð og sögðust þá 35 sjúklingar
(36,8%) enn finna fyrir verkjum. Þegar
sjúklingar voru spurðir um samfelldni verkja
heima voru 60 (63,2%) sjúklingar með enga eða
nær enga verki en 16 (16,8%; sjá mynd 2)
höfðu stöðuga eða nær stöðuga verki.
Meðaltalsstyrkur versta verkjar sem
sjúklingarnir höfðu fundið fyrir sólarhring fyrir
viðtalið var 5,1 (sf = 2,4; n = 28) við áreynslu
og 4,3 (sf = 3,4; n = 26) í hvíld. Verkirnir höfðu töluverð eða
mikil áhrif á hreyfingu hjá 16 sjúklingum (16,8%), á svefn og
hvíld hjá 17 sjúklingum (17,9%) og á vinnu/daglegt líf hjá 14
sjúklingum (14,7%). Fyrstu dagana eftir heimkomu tóku 64
sjúklingar (67,4%) inn verkjalyf. Átta sjúklingar (8,4%) sögðu
að verkjalyfin hefðu einungis dregið úr versta verk eða
minnkað verkinn lítið sem ekkert.
Ekki fannst marktækt samband milli fjölda daga frá
aðgerð og hversu mikil áhrif verkir hefðu á hreyfingu, svefn og
hvíld, og vinnu/daglegt líf heima. Aðrir mögulegir áhrifaþættir
á verki sjúklinga heima eftir aðgerð sem athugaðir voru og
reyndust ekki hafa markvert samband voru: (a) greining um
krabbamein, (b) hvort koma var bráð eða samkvæmt biðlista,
(c) hvort verkir fyrir aðgerð trufluðu svefn, (d) taka verkjalyfja.
Samanburður á verkjum vegna sjúkdóms fyrir aðgerð við verki í
IV viðtali sýndi hins vegar að þeir sem höfðu verki fyrir aðgerð
voru marktækt líklegri til að hafa verki í IV viðtali (ar (1) = 5,5;
p < 0,02).
Mat sjúklinga d fenginni verkjameðferð
Af 108 sjúkingum, sem þátt tóku í III. viðtali, greindu 97
(89,8%) frá því að heilbrigðisstarfsfólk hefði spurt þá um verki
einhvern tíma eftir aðgerðina, en 10 (9,3%) sögðust aldrei hafa
verið spurðir. Einungis 36 sjúklingar (33,3%) sögðu einhvem
hafa metið verkun verkjalyfjanna, 4 sjúklingar (3,7%) sögðust
hafa fengið einhverja fræðslu um verkjalyf í sjúkrahúslegunni
og 7 (6,5%) sögðust hafa fengið aðra meðferð en verkjalyf til að
stilla verkina.
í viðtali IV sögðust 15 sjúklingar (15,8%) hafa fengið
einhverjar upplýsingar um hversu mikla verki þeir gætu búist
við að hafa eftir heimkomuna, 12 sjúklingar (12,6%) sögðust
hafa fengið einhveija fræðslu um notkun verkjalyfja áður en
þeir útskrifuðust af sjúkrahúsinu og af þeim 64 sem ekki fengu
fræðslu vom það 9 (14,0%) sem söknuðu þess.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 5. tbl. 72. érg. 1996