Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.11.1996, Blaðsíða 13

Aðspurðir voru sjúklingamir ánægðir með þá verkja-
meðferð sem þeir hlutu, á 3. degi eftir aðgerð vom 95,3%
sjúklinga frekar eða mjög ánægðir, í viðtali heima eftir aðgerð
voru 95,6% sjúklinga þessarar skoðunar (mynd 6). í viðtali III
töldu 18 (16,7%) sjúklingar að eitthvað hefði mátt fara betur í
verkjameðferðinni, en 60 (55,5%) töldu svo ekki vera og 26
(24,1%) gátu ekki metið hvort eitthvað hefði mátt fara betur.
Umræða
Þar sem um þægindaúrtak er að ræða er ekki hægt að
alhæfa út frá niðurstöðum rannsóknarinnar. Það styrkir þó
rannsóknina að úrtakið er stórt (N = 130) og gefur hún því
sterkar vísbendingar.
Meginniðurstaðan er að um helmingur þeirra sjúklinga
sem fóm í skurðaðgerðir á þessu tímabili voru verkjalausir, eða
svo gott sem, á 1. og 3. degi eftir aðgerðina og við útskrift frá
spítalanum. Um fjórðungur sjúklinga sögðust hafa verið með
stöðuga eða nær stöðuga verki á 1. og 3. degi eftir aðgerðina.
Niðurstöður rannsóknarinnar segja ekki hversu mikill styrkur
þessa viðvarandi verkjar var, því einungis var spurt um styrk
versta verkjar sem sjúklingur hafði fundið fyrir, en ef athugaður
er meðaltalsstyrkur versta verkjar var hann á bilinu 3,6 til 4,8
á tölukvarða. Reynsla þeirra sjúklinga sem vom með þessa
sám verki er markverð í ljósi þess hve mikilvægt er að sjúkl-
ingar fái viðunandi meðferð fyrst á eftir aðgerð til að minnka
hættu á fylgikvillum og flýta fyrir bata.
Hlutfall sjúklinga sem lýstu versta verk að styrkleika 7,0
eða meira var hátt. Á 1. degi eftir aðgerðina var það um 27,9%,
á 3. degi minnkaði hlutfallið í 15,7 — 21,3%. Af þeim sjúkl-
ingum sem vom með verki þegar þeir vöknuðu/mundu fyrst
eftir sér eftir aðgerðina var um þriðjungur með mikla verki
(> 7,0). Þetta er í samræmi við erlendar rannsóknir sem sýna
að enn er stór hluti sjúklinga sem fara í skurðaðgerðir að lýsa
styrk versta verkjar u.þ.b. 7,0 á tölukvarða 0-10 (Ward og
Gordon, 1996). Greinarhöfundar líta svo á að sjúklingar sem
upplifa verk eftir aðgerðir að styrkleika 7,0 eða meira hafi hann
að ástæðulausu, því með þeirri þekkingu á verkjum og verkja-
meðferð sem til er nú í dag er f flestum tilfellum auðvelt að
halda verkjunum í skefjum, og er regluleg verkjalyfjagjöf eitt
helsta haldreipið þar og auðvelt að koma í framkvæmd.
Ástæða er til að vekja athygli á þeirri staðreynd að 39,8%
sjúklinganna sögðust ekki hafa fengið lyf reglulega. Horn-
steinn góðrar verkjameðferðar sjúklinga með stöðuga verki,
eins og oft má gera ráð fyrir fyrstu dagana eftir skurðaðgerð, er
að þeir fái verkjalyf reglulega til að halda þéttni lyfsins sem
jafnastri og þar með verkjastillingunni. Fyrirmæli um verkjalyf
hafa verið svokölluð PN fyrirmæli í stað fyrirmæla um reglu-
lega lyfjagjöf, þrátt fyrir að rannsóknir hafi endurtekið sýnt
fram á gildi reglulegra lyfjagjafa (Ward og Gordon, 1996).
Niðurstöður þessarar rannsóknar voru á sömu lund og sýndu að
meginþorri fyrirmæla voru PN fyrirmæli og hjúkrunarfræðingar
nýttu ekki þau PN fyrirmæli sem læknar gáfu (óbirtar niður-
stöður). Rétt er að árétta að sjúklingar lýstu styrk versta verkjar
en gera má ráð fyrir að að jafnaði hafi verkurinn verið minni.
Þessir verkjatoppar geta verið afleiðingar þeirrar verkjalyfja-
gjafar sem þeir að jafnaði fengu (PN verkjalyfjagjöf), en
munstur þeirrar meðferðar er einmitt sveiflur milli verkja og
verkjastillingar (peak and through pattem).
Bent hefur verið á að óverulegar upplýsingar séu til um
væntingar og viðhorf sjúklinga til verkja í tenglsum við skurð-
aðgerðir og hvemig það hefur áhrif á sjálfa meðferðina (Jacox,
Ferrel, Heidrich, Hester og Miaskowski, 1992). Niðurstöður
rannsóknarinnar sýndu að væntingar fólks varðandi verki eftir
skurðaðgerðir og reynsla fór nokkuð saman,
þ.e.a.s. sjúklingar bjuggust við og höfðu
talsverða verki. Þegar sjúklingar vom beðnir
um að geta sér til um styrk verkjanna fyrstu
dagana eftir aðgerð var hann að meðaltali
rúmlega 5 og bjuggust um 35% sjúklinga við að
verkjalyfin gerðu verkinn einungis bærilegan
eða drægju lítið úr verkjunum, þ.e.a.s. höfðu
ekki háar hugmyndir um meðferðina. Þetta er
langt frá hugmyndum um verkjameðferð nú, þar
sem takmarkið er að sjúklingar séu verkjalausir
eða svo gott sem í kjölfar skurðaðgerða (Agency
for Health Care Policy and Research, 1992). Ef
sjúklingar væm með væntingar og kröfur um
betri verkjameðhöndlun er freistandi að álykta
að meðferðin batnaði.
Hvað verkjameðferðina sjálfa áhrærir kemur fram að ýmsu
var ábótavant. Takmark góðrar verkjameðferðar, þ.e. að
sjúklingar séu alveg eða nær alveg verkjalausir, náðist í um
60% og 57% tilfella eftir því hvort spurt var á 1. eða 3. degi
eftir aðgerð. Þá em um 30% sjúklinga sem sögðu að verkja-
lyfin gerðu verkinn einungis þolanlegan eða hefðu slegið lítið
sem ekkert á verkinn. Um 10% sjúklinga sögðust ekki hafa
verið spurðir um hvort þeir væru með verki og um 66%
sjúklinga sögðu engan hafa spurt um verkan verkjalyfjanna.
Þrátt fyrir að minni sjúklinga sé ekki óskeikult em þetta
mikilvægar vísbendingar því, eins og margoft hefur komið
fram, mat á verkjum og verkun verkjalyfja er homsteinn
árangursríkarar lyfjameðferðar og em hjúkmnarfræðingar
lykilpersónur í þessu mati. Onnur mikilvæg niðurstaða er
hversu fáir fengu aðra meðferð en verkjalyf (6,5%). Alkunna er
hve mikilvæg viðbót stoðmeðferð, s.s. slökun, nudd og bakstrar,
er við verkjalyfjameðferð (Agency for Health Care Policy and
Research, 1992) og er þetta mikilvæg vísbending fyrir
hjúkmnarfræðinga sem eru í góðri aðstöðu til, og ættu, að láta
meira til sína taka á þessum vettvangi.
Þegar reynsla sjúklinga af verkjum, framkvæmd og
árangur verkjameðferðarinnar er skoðuð, er athyglisvert hve
sjúklingar vom ánægðir og höfðu lítið út á meðferðina að setja,
en meirihluti sjúklinganna (um 94%) var ánægður með
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 5. tbl. 72. árg. 1996 237