Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2005, Qupperneq 47

GREIN

í I
1 »
1
13. Taka þátt í samtökum heilbrigðisfólks um tóbaks-
varnir.
14. Styðja herferðir sem berjast fyrir tóbakslausum
stöðum.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin leggur áherslu
á að hjúkrunarfræðingar séu í einstakri stöðu
varðandi tóbaksvarnir þar sem þeir hitta daglega
mjög stóran hóp fólks og starfa í mikilli nálægð
við sjúklinga og aðra skjólstæðinga.
1
Jennifer Percival á íslandi
Fyrir skömmu kom Jennifer Percival hjúkrunar-
fræðingur hingað til lands en hún er sérstakur
ráðgjafi um reykleysi í Bretlandi. Hún hefur komið
hingað til lands áður og haldið námskeið fyrir
hjúkrunarfræðinga um hvernig þeir geti aðstoðað
fólk til að hætta að reykja. Ritstjóri Tímarits hjúkr-
unarfræðinga leit inn á námskeiðið hjá henni en
þá var hún að fjalla um herferð gegn reykingum í
Bretlandi sem nú stendur yfir undir kjörorðunum:
„Hættið ekki við að hætta“ eða „Don't give up
giving up“. Hefur það borið góðan árangur. Þessi
herferð er einstök í heiminum í dag. Farnar eru
nýjar leiðir til að fá fólk til að hætta reykingum.
; Sett hafa verið fram fimm meginatriði sem skýra
góðan árangur þeirra sem tekst að hætta að reykja.
Þar er efst á blaði að reykingafólk hafi góðan aðgang
að meðferð til reykleysis. Reykingafólk er hvatt til
að hætta og fær til þess stuðning. Atak hefur verið
gert í að fræða fólk um skaðsemi reykinga. Herferð
er farin í fjölmiðlum þar sem reykingafólk segir
sögu sína af því hvernig reykingar hafa eyðilagt
heilsu þess eða annarra í fjölskyldunni og haft f
för með sér sjúkdóma og dauða. Lögð er áhersla
á hve óbeinar reykingar eru skaðlegar börnum.
Hægt er að skoða auglýsingarnar á www.giving-
upsmoking.uk. Tóbaksauglýsingar hafa verið ban-
naðar og upplýsingar um skaðsemi reykinga settar
á tóbaksumbúðir.
Auknir skattar hafa verið lagðar á tóbak og sýnt
hvernig reykingar fara með fjárhag fólks. Mildu
Hlutverk heilbrigöisstarfsfólks í
tóbaksvörnum
skiptir einnig að nýta fjölmiðla skipulega fyrir þennan hóp,
veita aðstoð frá manni til manns, styrkja breytingar á iífsstí
og meta árangur herferðarinnar. A vefslóðinni www.hi.is/~-
bergthkr/Reykleysi er hægt að nálgast efni námskeiðsins.
En hver er stefna íslenskra stjórnvalda? Á Alþingi íslendinga
voru samþykkt ný og breytt lög um tóbaksvarnir í maí 2001.
Þar er áhersla lögð á rétt fólks til að vera í reyklausu umhverfi
og heilbrigðisstarfsfólk er hvatt til að leggja landsmönnum lið
í að hlúa að reyklausu umhverfi.
Talið er að á hverju ári deyi um 400 íslendingar af völdum
sjúkdóma sem rekja má til reykinga auk þeirra áhrifa sem
tóbaksnotkun hefur á vellíðan og heilsu þeirra sem fengið hafa
sjúkdóma af völdum reykinga eða tóbaksnotkunar. Nú reykir
um fjórðungur landsmanna og hjúkrunarfræðingar hafa verið
hvattir til að leggja sitt af mörkum til að hjálpa fólki til reyk-
leysis. Samkvæmt upplýsingum frá Lýðheilsustöð er ekki til
opinber stefna um það að fá fólk til að hætta að reykja og engar
klínískar leiðbeiningar eru heldur til fyrir heilbrigðisstarfs-
menn. Landlæknisembættið vinnur að undirbúningi klínískra
leiðbeininga.
Hagfræðistofnun Háskóla Islands reiknaði samfélagslegan
kostað af reykingum á fslandi árið 2000. Kostnaður árið 2000
reyndist vera 19 milljarðar (já, milljarðar), þ.e. um 67 þúsund
krónur á hvert mannsbarn. Um 11 af þessum 19 milljörðum
eru framleiðslutap og um 5-6 milljarðar eru bein eyðsla heil-
brigðiskerfisins.
Markmið íslensku heilbrigðisáætlunarinnar til 2010
Hlutfall reykingafólks á aldrinum 18-69 ára veröi undir 15% og
hlutfall barna og unglinga 12-17 ára, sem reykja, veröi undir 5%.
Leiðir heilbrigöisáætlunarinnar til að ná þessum markmiöum:
• Fræösla og forvarnir sem beinast að börnum, ungmennum og
fullorönum.
• Eftirfylgni við banni á tóbaksauglýsingum, niðurgreiðsla
nikótínlyfja og veröstýring.
• Aðgengi aö meðferöarúrræðum fyrir reykingasjúklinga verði
auðveldaö.
• Reyklaust umhverfi verði sem víöast.
• Aukið eftirlit með sölu á tóbaki til unglinga.
• Skipuleg söfnun og úrvinnsla á staðtölum um tóbaksneyslu
þjóðarinnar í heild og einstakra þjóðfélagshópa.

Tímarit hjúkrunarfræöinga 2. tbl. 81. árg. 2005
45