Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1989, Page 8

vart utanríkisviðskiptum snertir bæði inn- og útflutning.
Mikilvægi þess fyrir íslendinga að skattkerfið sé hlut-
laust gagnvart utanríkisviðskiptum fer vaxandi eftir því
sem aðflutningsgjöld og viðskiptahömlur landa í milli
minnka.
Þá þarf einnig að huga að öðrum óbeinum sköttum á
fyrirtæki, sem valda kostnaðaruppsöfnun. Hérlendis
lætur nærri að hlutfall óbeinna skatta í tekjuöflun ríkis-
ins sé um 80% meðan það er víðast annars staðar um
50%. Ymis gjöld svo sem vörugjöld, launatengd gjöld,
lögþvinguð sjóðagjöld og ýmiskonar eyrnamerktar
sporslur valda hér kostnaðaruppsöfnun. Allt þetta kerfi
þarf að skoða og aðlaga þessum breytingum í Evrópu.
V-Evrópa.
í löndum V-Evrópu er allsstaðar virðisaukaskattkerfi.
Vandamálið er hins vegar það að mikill munur er milli
landa hvernig vörur og þjónusta er skattlögð í þessu
kerfi. Eitt af helstu og erfiðustu verkefnum Evrópu-
bandalagsins á leið þess til sameiginlegs markaðar er að
samræma þessi kerfi. Skattprósentan er allt frá því að
vera 0% (t.d. á barnafötum og lyfjum í Bretlandi) og
upp í 38% (á skartgripum og loðfeldum á Italíu). Þá
hafa Danir sinn virðisaukaskatt í einu þrepi (22%) en
Belgar hafa sinn skatt í sex þrepum, aðrar þjóðir eru
með tvö til fjögur þrep.
Vægi núverandi virðisaukaskatts í þessum löndum er
afar mismunandi af heildarskatttekjum í viðkomandi
löndum. í Lúxemborg og Portúgal er þetta hlutfall ná-
lægt því að vera 17%, í Hollandi um 29% og í Frakk-
landi um 35%.
Tillögur Framkvæmdanefndar Evrópubandalagsins
fram að þessu hafa gert ráð fyrir að skatturinn yrði
tveggja þrepa annars vegar 4 - 9% og hins vegar 14 -
20%. Ljóst er orðið að samræming af þessu tagi nær
aldrei fram að ganga vegna andstöðu einstakra aðildar-
ríkja og þeirra mismunandi áhrifa á skatttekjur sem þær
mundu hafa. Framkvæmdanefndin hefur gefið til kynna
að hún muni breyta tillögum sínum í þá veru að í stað 4
- 9% þrepsins komi þrep sem hafí hámark 9% skatt
þannig að í raun verði hægt að vera með 0% eins og
Bretar krefjast og síðan verði sett í stað 14 - 20% þreps-
ins gólf, þ.e. að ákveðið verði lágmark (sennilega 14
eða 15%) en ekkert hámark verði sett. Með þessu móti
hafi ríkin talsvert frjálsræði, en það muni þó væntan-
lega verða markaðskraftarnir sem smám saman muni
leiða til þess að ríkin geti ekki haldið uppi mjög mis-
munandi skattprósentu. Sérstaklega á þetta við um þau
ríki sem eiga saman landamæri. Þegar flæði vöru og
þjónustu verður án hindrana muni annars koma til þess
að neytendur muni flytja innkaup sín yfir landamæri frá
landi sem hefur háan virðisaukaskatt til þess sem hefur
lágan virðisaukaskatt.
Þetta vandamál með samræmingu skatthlutfalla og
landamæraverslun hefur ekki veruleg áhrif á það virðis-
aukaskattkerfi sem hér hefur verið lögfest. Að því leyti
njótum við fjarlægðarinnar, en hins vegar getur það
haft þó nokkur áhrif ef við breytum um og tökum upp
tveggja þrepa skattkerfi þar sem hárri skattheimtu yrði
beitt á vissar vörur. (sbr. Glasgowferðir).
IV FJÁRMAGNSHREYFINGAR OG FJÁRMÁLA-
ÞJÓNUSTA
Evrópubandalagið
Almennt
Nú hefur það gerst að ráðherrar Evrópubandalagsríkj-
anna tólf hafa ákveðið að á næstu árum muni banka- og
lánakerfi ríkja þess renna saman í eina heild. þ.e. pen-
ingastofnanir í þessum löndum munu starfa á einum
sameiginlegum fjármagnsmarkaði. Þetta er einn veiga-
mesti þátturinn í áætlun Evrópubandalagsins um einn
sameiginlegan markað árið 1992. Evrópuríki utan Evr-
ópubandalagsins eru þegar farin að undirbúa aðlögun
að þessari þróun og allt stefnir í að gjaldeyrisviðskipti
innan Evrópu verði orðin algerlega frjáls eftir nokkur
ár. Við. þessar breytingar mun samkeppni á fjár-
magnsmarkaði aukast verulega og kemur það bæði
sparifjáreigendum og lántakendum í þessum ríkjum til
góða.
Bankastarfsemi.
Þungamiðjan í fyrirætlunum Evrópubandalagsins um
frjálsa bankastarfsemi er tillaga að tilskipun sem kallast
„Second Banking Co-ordination Directive". Þar er sett-
ur rammi fyrir bankastarfsemi innan bandalagsins. Þar
er gert ráð fyrir einu starfsleyfi fyrir banka en það þýðir
að hafi banki starfsleyfi í heimalandi sínu er honum
heimilt að opna útibú í hvaða ríki sem er innan EB og
reka þar starfsemi án þess að sækja um leyfi þar. Uti-
búin starfa eftir reglum og eftirliti heimalandsins en
ekki reglum gistiríkisins.
Þetta starfsleyfi getur tekið til allrar bankastarfsemi,
allt eftir því sem felst í leyfi heimaríkisins. Þetta þýðir
t.d. að ef banka er heimilað að stunda verðbréfavið-
skipti í heimalandinu þá er útibúi þess banka heimilt að
stunda slík viðskipti í gistiríkinu jafnvel þó heimabönk-
um þar sé bönnuð slík viðskipti samkvæmt löggjöf gisti-
ríkisins.
Til þess að tryggja hagsmuni viðskiptamanna bank-
anna og stöðugleika efnahagskerfisins verður bankalög-
göf aðildarríkjanna að fullnægja vissum lágmarkskröf-
um s.s. varðandi eigið fé, að hve miklu leyti heimilt er
að vera í annari starfsemi en bankastarfsemi og eftirlit
með helstu hluthöfum bankanna.
Frjáls bankastarfsemi mun því grundvallast á þremur
meginþáttum:
Eftirliti heimaríkis
Gagnkvæmri viðurkenningu
Samræmdum lágmarkskröfum
8