Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1989, Síða 11

lögun íslenska lánamarkaðrins að breyttum aðstæðum í
umheiminum. I þessu felst m.a. að íslensku atvinnulífi
verði tryggð sambærileg aðstaða á fjármagnsmarkaði og
er í helstu viðskiptalöndum. Markmiðið er að stuðla að
lækkun fjármagnskostnaðar fjölskyldna og fyrirtækja
með aukinni samkeppni og hagræðingu í bankakerfinu
og nánari tengslum innlends lánamarkaðar við fjár-
magnsmarkaði í nágrannalöndunum. Heimildir ís-
lenskra fyrirtækja til að taka lán með ríkisábyrgð eða
ábyrgð banka eða sjóða í eigu ríkisins verða takmark-
aðar en hins vegar verða heimildir fyrirtækja til þess að
taka lán á eigin ábyrgð rýmkaðar. A næstu misserum
verði reglur um fjármagnshreyfingar og viðskipti með
fjármálaþjónustu milli Islands og annarra landa mótað-
ar á grundvelli tillagna ráðherranefndar Norðurlanda
um Efnahagsáætlun Norðurlanda 1989 - 1992. Ríkis-
stjórnin leggur áherslu á að búa íslenska bankakerfið
undir breytingar sem fylgja sameinuðum fjármagnsmar-
kaði Evrópu, m.a. með því að auka hagkvæmni þess
þannig að það geti staðist samkeppni við erlenda
banka, hvað varðar vaxtamun, tryggingar o.fl. I fram-
haldi af því verður nr.a. kannað hvort heimila megi við-
urkenndum erlendum bönkum starfsemi hér á landi.“
Það ber að fagna því að sá þáttur yfirlýsingarinnar er
lýtur að sameiningu banka varð að veruleika nú á dög-
unum er Alþýðu-, Iðnaðar- og Verslunarbanki keyptu
hlut ríkisins í Útvegsbankanum og þessir fjórir bankar
renna saman í einn öflugan einkabanka. Þetta er skref í
rétta átt og auðveldar eftirleikinn.
Það merkilega við hinn þátt yfirlýsingarinnar er að
þar er beinlínis vitnað í Efnahagsáætlun Norðurlanda
1989 - 1992. I áætluninni er nákvæmlega tilgreint hvaða
gjaldeyrisviðskipti skuli gefin frjáls á næstu árum. Þar
segir einnig að stefna skuli að því að opna norræna fjár-
magnsmarkaði fyrir utanaðkomandi samkeppni og að
fjármálafyrirtæki frá öðrunt OECD-ríkjum fái heimild
til að starfa innan Norðurlandanna. í áætluninni er gert
ráð fyrir að gefa að minnsta kosti þessi viðskipti frjáls:
Kaup á erlendum hlutabréfum. skráðum og óskráð-
um.
Kaup útlendinga á innlendum hlutabréfum. skráð-
um og óskráðum.
Kaup á fasteignum erlendis.
Lántökur innlendra fyrirtækja í erlendri mynt til
lengri tíma en eins árs.
Lánveitingar í innlendri og erlendri mynt til allt að
eins árs vegna inn- og útflutnings.
Lánveitingar gjaldeyrisbanka í erlendri mynt til út-
lendinga.
Heimild fyrirtækja til að eiga innistæður á erlendum
bankareikningum í takmarkaðan tíma í tengslum við
eignamyndun erlendis.
Með þessari áætlun hafa margar Norðurlandaþjóðir
alveg snúið við blaðinu að því er varðar frelsi í gjaldeyr-
isviðskiptum. Þannig hafa Svíar til skamms tíma búið
við margvíslegar hömlur í þessum viðskiptum. Nú áttu
þeir mikinn þátt í að móta tillögurnar í efnahagsáætlun-
inni og hafa þegar framkvæmt margar þeirra.
Eftir það sem segir um þessi mál í yfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar þann 6. febrúar sl., þá hlýtur viðskiptar-
áðherra að setja fram á næstunni nákvæmar tillögur um
það hvernig þessi þáttur hennar verður framkvæmdur.
Þá er mikilvægt að strax verði ákveðið hvenær einstak-
ar breytingar á gjaldeyrisreglum eigi að koma til fram-
kvæmda. Markmiðið hlýtur að vera að gera öll gjald-
eyrisviðskipti smám saman algjörlega frjáls og tengja
þannig íslenska fjárntagnsmarkaðinn alþjóðlegum fjár-
magnsmarkaði. Að öðrum kosti verða starfsskilyrði ís-
lenskra fyrirtækja að því er varðar aðgang og kjör á
fjármagni önnur og lakari en erlendra keppinauta.
Tillögur iðnrekenda
I beinu framhaldi af þessu er rétt að víkja að stefnu Fé-
lags íslenskra iðnrekenda í gjaldeyrismálum. í stefnu-
skránni segir: „Meginstefna í gjaldeyris-málum á að
vera að afnema öll höft á gjaldeyrisviðskiptum. Þetta er
sú stefna sem nú er fylgt í öllum viðskiptalöndum ís-
lendinga. Sum ríki hafa þegar tekið upp algerlega frjáls
gjaldeyrisviðskipti en önnur eru í óða önn að afnema
hömlur. Þetta er veigamikill þáttur í því að skapa ís-
lensku atvinnulífi sömu samkeppnisstöðu og sömu
möguleika og erlendum keppinautum. Stjórnvöld þurfa
að gera tímasetta áætlun um afnám gjaldeyrishafta sem
feli m.a. í sér:
- að Islendingar geti ráðstafað sparnaði sínum erlend-
is,
- að erlendar lántökur fyrirtækja vegna rekstrar eða
fjárfestingar verði frjálsar en ríkisábyrgð á slíkum
lántökum jafnframt afnumin.“
í framhaldi af þessari meginstefnu hefur félagið sett
fram tillögur um ákveðnar breytingar í gjaldeyrismálum
og kynnt þær viðskiptaráðuneytinu. Þessar tillögur eru
eftirfarandi:
1. a) Heimilt verði að taka erlend lán til kaupa á vél-
um, tækjum og búnaði til nota í atvinnurekstri.
b) Innlendum framleiðendum sömu véla, tækja og
búnaðar verði heimilt að taka lán til að fjármagna
þessa framleiðslu.
c) Erlend lántaka vegna skipaviðgerða erlendis
verði heimil og innlendum skipasmíðastöðvum
verði heimilt að taka erlend lán til að fjármagna
viðgerðir, sem þær annast.
d) Erlend lán skv. framansögðu mega jafngilda inn-
lendu verði (= heildarverði) vörunnar, ef ekki
kemur til ábyrgð opinbers aðila, en allt að 75%
af innlendu verði, ef slík ábyrgð kemur til.
e) Engin ákvæði verði um hámarkslánstíma.
11