Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1989, Síða 28

Einnig cr (í 20. gr.) sérstakt ákvæði um námsmenn,
þar scm segir að námsmaður sem dvelur í aðildarríki
vegna náms síns eða starfsþjálfunar, sé eða hafi verið
síðast fyrir námsdvölina, heimilisfastur í öðru aðildar-
ríki, skuli ekki vera skattskyldur í því ríki sem hann
stundar námið í, af tekjum, sem hann aflar sér utan
þess ríkis. til þcss að standa straum af framfærslu sinni,
námi eða þjálfun.
I 22. gr. er fjallað um skattlagningu eigna.
Lítum nánar á eitt atriði í þessari upptalningu á
tekjuflokkum:
Um hagnað af atvinnurekstri er fjallað í 7. gr.
Hagnaður af atvinnurekstri fyrirtækis í aðildarríki er
einungis skattskyldur í því ríki nema fyrirtækið hafi
með höndum atvinnurekstur í öðru aðildarríki frá j'astri
atvinnustöð þar. Ef fyrirtækið hefur slíkan atvinnu-
rekstur mcð höndum má leggja skatt á hagnað fyrirtæk-
isins í síðarnefnda ríkinu, en þó einungis þann hluta
hans scm stafar frá hinni föstu atvinnustöð.
Um hvað telst föst atvinnustöð er fjallað í 5. gr.
samningsins og var áður á það minnst hér að framan í
sambandi við umfjöllun á 4. tölul. 3. gr.
Við ákvörðun hagnaðar af slíkri fastri atvinnustöð
gildir að ákvarða hcnni þann hagnað sem ætla má að
fallið hcfði í hcnnar hlut ef hún hefði verið sérstakt og
sjálfstæll fyrirtæki sem hefði með höndum samskonar
eða svipaðan atvinnurekstur við sömu eða svipaðar að-
stæður og kæmi sjálfstætt fram í skiptum við fyrirtæki
það sem hún er föst atvinnustöð fyrir.
Ennfremur er kveðið svo á að við ákvörðun hagnað-
ar fastrar atvinnustöðvar skuli leyfa sem frádrátt út-
gjöld sem leiðir af því að hún er föst atvinnustöð, þar
með talinn kostnaður við framkvæmdastjórn og venju-
lcgur stjórnunarkostnaður, hvort heldur kostnaðurinn
er til orðinn í því ríki þar sem fasta atvinnustöðin er eða
annars staðar.
Þrátt fyrir þessa meginreglu, þ.e. að litið er á fasta
atvinnustöð, sem sjálfstætt fyrirtæki, við ákvörðun
hreinna tekna, eru til staðar ákvæði í þessari grein, þess
efnis að heimilt skuli að ákvarða hagnað fastrar at-
vinnustöðvar á grundvelli skiptingar á heildarhagnaði
fyrirtækisins á hina ýmsu hluta þess. ef sú venja hefur
verið til staðar í aðildarríki. Eftir því sem næst verður
komist hcfur þessari aðferð þó ekki verið bcitt hérlcnd-
is.
í 23. gr. O.E.C.D. modelsins er síðan gerð grein fyr-
ir aðferðum til þess að komast hjá tvísköttun. Er þar
um að ræða tvær aðferðir þ.e., annars vegar svonefnda
undanþáguaðferð og hins vegar svonefnda kreditaðferð.
Þegar undanþáguaðferðinni er beitt segir að þegar
aðili heimilisfastur í aðildarríki hafi tekjur eða eigi eign-
ir, sem samkvæmt ákvæðum tvísköttunarsamninga
megi skattlcggja í öðru aðildarríki. skuli fyrrnefnda rík-
ið undanþiggja slíkar tekjur og eignir skatti. en er þrátt
fyrir það heimilt við ákvörðun skatta á aðrar tekjur og
eignir að taka tillit til þeirra tekna og eigna sem undan-
þegnar eru. Sérstakt ákvæði gildir þó um skattlagningu
ágóðahlutar og vaxta.
Pegar hins vegar kreditaðferðin er notuð segir að
þcgar aðili heimilisfastur í aðildarríki hafi tekjur eða
eigi eignir, sem skv. ákvæðum tvísköttunarsamnings
megi skattleggja í öðru aðildarríki skuli fyrrnefnda ríkið
draga frá álögðum tekjuskatti og eignarskatti jafnháa
fjárhæð og viðkomandi greiddi í hinu ríkinu. Frádrátt-
urinn getur þó ekki orðið hærri en sem svarar þeim
skatti, reiknuðum áður en frádrátturinn er gerður, á
þær tekjur og eignir sem skattleggja má í hinu ríkinu.
I tvísköttunarsamningi Islands við hin Norðurlöndin
er hvað Island varðar undanþáguaðferðinni beitt varð-
andi aðila heimilisfasta á Islandi, sem hafa tekjur eða
ciga eignir. sem skattleggja má í einhverju hinna Norð-
urlandanna. Pó eru nokkur tilvik þar sem gert er ráð
fyrir bcitingu kreditreglunnar t.d. varðandi arð af
hlutabréfum.
I grein 24.-28. í O.E.C.D. modelinu eru síðan ýmis
ákvæði svo sem um jafnrétti. framkvæmd gagnkvæms
samkomulags, upplýsingaskipti. gildistöku. uppsögn
o.fl.
LOKAORÐ
Hér hefur verið stiklað á stóru varðandi takmarkaða
og ótakmarkaða skattskyldu svo og tvísköttunarsamn-
inga. Eg vona að lesendur hafi af þessu einhvern fróð-
leik.
Við samningu þessarar greinar hefur einkum verið
stuðst við upplýsingar úr margnefndu O.E.C.D.
modeli, grein um tvísköttunarsamninga eftir Benedikt
Sigurjónsson hr]., sem birtist í Ulfljóti - tímariti laga-
nema 1972, svo og upplýsingar og gögn frá ríkisskatt-
stjóraembættinu.
28