Morgunblaðið - 27.05.2017, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. MAÍ 2017
Kast á Klambratúni Hún var einbeitt og glöð í bragði þessi stúlka þegar hún kastaði svifdiski af stakri list á Klambratúni í Reykjavík þar sem gaman er að bregða á leik og njóta sumarsins.
Golli
Það einkennir farsæl
samfélög að mál eru
leidd til lykta á yfirveg-
aðan hátt eftir vandaða
skoðun. Ríkisstjórnin
áformar í fjár-
málaáætlun sinni að
hækka virðisaukaskatt
á stærstu útflutnings-
grein Íslands, ferða-
þjónustuna. Í áliti
meirihluta fjár-
laganefndar um fjármálaáætlun
2018-2022 kemur fram:
„Þessi fjármálaáætlun ber þess
merki að nýr meirihluti hefur ekki
haft nægan tíma til að undirbúa og
útfæra fjármálaáætlun næstu ára.“
Þarna hitti fjárlaganefnd naglann
á höfuðið. Það liggur fyrir að ekkert
samráð var haft við hagsmunaaðila
við undirbúning máls-
ins, greiningum var
ábótavant og aðdrag-
andinn skammur. Þessi
breyting virðis-
aukaskatts er áformuð
á sama tíma og styrk-
ing krónunnar hefur
valdið versnandi af-
komu greinarinnar,
eins og annarra útflutn-
ingsgreina lands-
manna. Spár um frek-
ari styrkingu
krónunnar á þessu ári
valda þungum áhyggjum enda kippir
sterkt gengi krónunnar stoðum und-
an rekstri fjölmargra fyrirtækja í al-
þjóðlegri samkeppni, einkum smærri
og nýlega stofnaðra fyrirtækja.
Skipting kökunnar
Ferðaþjónustan hefur leikið lykil-
hlutverk í efnahagslegri endurreisn
þjóðarinnar undanfarin ár. Gert er
ráð fyrir að á þessu ári muni tekjur
ríkissjóðs af sköttum og gjöldum sem
tengjast komu ferðamanna til lands-
ins nema um 90 milljörðum króna.
Þrátt fyrir það hefur gengið of hægt
að byggja upp innviði sem eru nauð-
synlegir til að mæta margföldun
ferðamanna á örfáum árum. Þar er
ekki við ferðaþjónustuna að sakast
heldur stjórnvöld. Ein ástæða þess
að svo hægt hefur gengið er skortur
á aðkomu sveitarfélaganna að mál-
efnum greinarinnar.
Fjölmörg sveitarfélög á lands-
byggðinni eru illa í stakk búin til að
sinna auknum verkefnum vegna
fjölgunar ferðamanna á viðkomandi
svæðum. Nauðsynlegt er að auka að-
komu sveitarfélaga að uppbyggingu
greinarinnar. Forsenda þess er end-
urskoðun á skiptingu skatttekna,
sérstaklega beinna skatttekna eins
og virðisaukaskatts, af greininni milli
ríkis og sveitarfélaga. Sveitarfélögin
verða að njóta aukinna tekna af
ferðamönnum í ríkari mæli svo þau
geti sinnt þeim skyldum sem á þau
eru lögð.
Fagleg vinnubrögð –
farsæl niðurstaða
Ég tel að það sé óvarlegt að halda
áfram með núverandi áform um
hækkun virðisaukaskatts á ferða-
þjónustu án þess að greina málið bet-
ur. Notum tímann til að fara yfir nú-
verandi skatttekjur og meta
skatttekjur til framtíðar miðað við
núverandi skattstofna og gjaldtöku.
Kryfjum áhrif mismunandi tegundar
gjaldtöku á greinina og leggjum mat
á ólíkar sviðsmyndir út frá mismun-
andi forsendum. Að þessu verki
þurfa að koma fulltrúar frá ríki,
sveitarfélögum og atvinnugreininni.
Að aflokinni slíkri greiningu lægi fyr-
ir skýrari sýn á starfsumhverfi grein-
arinnar svo verði tryggt að hún vaxi
og dafni með sjálfbærni og arðsemi
að leiðarljósi. Reynslan sýnir að fag-
leg vinnubrögð sem þessi eru líkleg
til að leiða til farsællar niðurstöðu
fyrir land og þjóð.
Eftir Eyjólf Árna
Rafnsson »Ég tel að það sé
óvarlegt að halda
áfram með núverandi
áform um hækkun virð-
isaukaskatts á ferða-
þjónustu án þess að
greina málið betur.
Eyjólfur Árni Rafnsson
Höfundur er formaður Samtaka
atvinnulífsins.
eyjolfur@sa.is
Stöldrum við
Nýlega féll dómur í
Hæstarétti þar sem
viðurkennd er skaða-
bótaskylda Mat-
vælastofnunar
(MAST) í svokölluðu
kjötbökumáli og fer
dómurinn engum silki-
hönskum um máls-
meðferð stofnunar-
innar í umræddu máli.
Hæstiréttur gagnrýnir
MAST fyrir framgöngu sína í mál-
inu sem hafi verið slíkum ann-
mörkum háð af hálfu starfsmanna
stofnunarinnar að skilyrði um sak-
næmi hafi verið fullnægt. Dómur
þessi er enn einn álitshnekkir hvað
varðar starfsemi MAST sem eft-
irlitsaðila og vísast hér einnig til
fréttaumfjöllunar um eftirlit stofn-
unarinnar með tilteknum eggja-
framleiðanda sem stóðst ekki þær
kröfur sem gerðar eru
til þeirrar starfsemi,
s.s. hvað varðar aðbún-
að dýra og villandi
upplýsingar.
Í báðum þessum
málum brást MAST
þeim skyldum sem á
stofnunina eru lagðar,
annars vegar með
þögn sinni um ófull-
nægjandi aðbúnað
dýra í matvælafram-
leiðslu og hins vegar
með gildishlöðnum yf-
irlýsingum um tiltekna mat-
vælaframleiðslu. Málin eru til þess
fallin að vekja áleitnar spurningar
um starfshætti MAST og það traust
sem á að ríkja um eftirlitsstarfsemi
stofnunarinnar.
Glöggt er gests augað
SVÞ vekja athygli á úttekt Rík-
isendurskoðunar á starfsemi MAST
frá árinu 2013 þar sem segir m.a. að
fjölgun verkefna samhliða hagræð-
ingarkröfu hafi hamlað því að stofn-
unin geti sinnt lögbundnum verk-
efnum með ásættanlegum hætti.
Það hefur m.a. átt þátt í að draga
úr trausti eftirlitsskyldra aðila og
annarra hagsmunaaðila til MAST
og skapað styr um starfsemina. Þá
segir einnig að MAST eigi nokkuð
ógert í því að bæta starfsemi sína
og verklag. Ráða má af umfjöllun
um starfsemi MAST að gagnrýni á
starfshætti stofnunarinnar megi
m.a. rekja til álags sem á henni
hvílir sökum umfangs verkefna sem
henni ber að hafa umsjón með. Því
telja SVÞ mikilvægt að taka til
skoðunar hvort aðkoma einkarek-
inna og/eða faggiltra fyrirtækja að
þeim verkefnum sem MAST hefur
verið falið að annast geti leitt til
þess að hún hafi svigrúm til að
sinna öðrum lögbundnum verk-
efnum sínum með ásættanlegum
hætti.
Útvistun verkefna
er ekkert feimnismál
SVÞ benda á samkvæmt nýlegri
skýrslu um starfsemi MAST sem
unnin var fyrir stjórnvöld þá eru
þess dæmi í nágrannaríkjum að
matvælaeftirlit hafi verið falið til
þess bærum faggiltum aðilum og
ekki er að sjá að slík framkvæmd
hafi reynst illa. SVÞ ítreka að fag-
giltar skoðunarstofur starfa eftir
ströngum kröfum alþjóðlegra staðla
um hlutleysi, verkferla og samræmi
í framkvæmd verka. Faggiltar stof-
ur hafa starfað hérlendis í tvo ára-
tugi m.a. á sviði bifreiðaskoðana,
rafskoðana, skipaskoðana og lög-
gildinga mælitækja auk markaðs-
gæslu og hafa sannað gildi sitt sem
öruggur og hagkvæmur kostur á
sviði eftirlits.
Með hliðsjón af gagnrýni á starf-
semi MAST og umfangi verkefna
hennar má velta því fram hvort
MAST ætti einna helst að einbeita
sér að hlutverki sínu sem leiðbein-
andi stjórnvald og þróun staðla
varðandi framkvæmd eftirlits, eða
hvort daglegt eftirlit eigi áfram að
vera stór hluti af starfsemi stofn-
unarinnar. Faggiltir skoðunaraðilar
hafa getu og þekkingu til að starfa
eftir þeim reglum sem um opinbert
eftirlit gilda og því gera SVÞ þá
kröfu til stjórnvalda að daglegt eft-
irlit stofnunarinnar verði fært til
faggiltra skoðunaraðila og að
MAST einbeiti sér að hlutverki sínu
sem leiðbeinandi stjórnvald.
Eftir Lárus M. K.
Ólafsson »Hæstiréttur gerir
athugasemdir hvað
varðar starfsemi og
framgöngu Matvæla-
stofnunar í tilteknu
eftirlitsmáli.
Lárus M. K. Ólafsson
Höfundur er lögmaður SVÞ –
Samtaka verslunar og þjónustu.
Brotalamir í burðarvirki matvælaeftirlits