Fréttablaðið - 13.01.2018, Page 18

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif SigmarsdóttirSala á þessum íslensku
ríkiseignum,
þó þannig að
ríkið héldi
eftir hlutum
þar sem það
væri talið
þjóðhagslega
mikilvægt,
myndi gera
ríkissjóði
kleift að
greiða niður
skuldir sínar
að fullu.
Árið 1702 fluttist George Cheney, skoskur læknir, til Lundúna. Nokkrum árum síðar skrifaði hann met-sölubók um heilsufar, The English Malady. Bókinni
má lýsa sem lífsstílsbloggi átjándu aldar: „Þegar ég flutti til
London breyttist lífsstíll minn … Heilsu minni stórhrakaði
á örfáum árum … Ég fitnaði mikið, ég var alltaf móður,
orkulítill og hálfdofinn.“
En síðan breytti hann mataræðinu og varð nýr maður.
Ráð Cheney til lesenda sinna var að nærast á engu öðru en
mjólk og grænmeti. Kúrinn sagði Cheney allra meina bót;
hann læknaði gigt, krabbamein og andlega kvilla.
Hreint mataræði
„Veikindin höfðu gríðarleg áhrif á líf mitt,“ sagði Ella Mills
Woodward, einn þekktasti matar-, lífsstíls- og heilsubótar-
bloggari Bretlands, í viðtali árið 2016. „Vinkonur mínar
töluðu um strákana sem þær höfðu kysst kvöldið áður
… en það sem mér var efst í huga var hvort ég gæti staðið
upprétt þá stundina.“
Í háskóla greindist Ella með það sem kallast á ensku
postural tachycardia syndrome, heilkenni sem lýsir sér í
auknum hjartslætti, svima, yfirliði, höfuðverk, ógleði og
þreytu þegar sest er niður eða staðið er upp. Í kjölfarið
snarbreytti hún mataræði sínu, tók að sneiða alfarið hjá
unnum matvörum og borðaði fyrst og fremst ávexti og
grænmeti. Hún kom á fót bloggi sem hún kallaði Ómót-
stæðileg Ella þar sem hún deildi reynslu sinni, uppskrift-
um og ráðum um hvernig öðlast mætti betri heilsu með
því að borða eins og hún. Vinsældir bloggsins urðu miklar,
matreiðslubækur hennar urðu metsölubækur og fyrr en
varði var Ella orðin helsti forgöngumaður mataræðis sem
kallað er „clean eating“ eða hreint mataræði.
Valhnetur lækna heilann
Dellur í mataræði eiga sér alda langa sögu. Erfitt er annað
en að hlæja að breska grasafræðingnum William Coles
sem á sautjándu öld taldi fólki trú um að fæða sem líktist
ákveðnum líkamshlutum gæti læknað kvilla í þeim; þann-
ig læknuðu valhnetur heilann og jurtin augnfró, sem þótti
líkjast auga, var talin lækna augnsýkingar. Þau heilsu-
bótarráð sem borin eru á borð fyrir okkur í dag eru þó
mörg hver alveg jafnhlægileg.
Sjaldan rignir yfir okkur jafnmörgum hugmyndum að
betri heilsu, betri lífsstíl og betri línum en í janúarmánuði.
Oft eru þær færðar okkur í glansbúningi af fögrum og jafn-
vel frægum sendiboða. Samtök breskra næringarfræðinga
hafa nú tekið sig til og varað við skaðsemi þessara góðu
ráða. Á dögunum gáfu þau út lista yfir heilsufarsráð og
megrunarkúra fræga fólksins sem skal sérstaklega varast
árið 2018. Helstu skaðvaldarnir voru taldir hráfæðis-vegan
kúr sem Gwyneth Paltrow og Sting mæla með, basískt
mataræði Söruh Ferguson, hertogaynju af York, og lágkol-
vetna ketógenískt mataræði sem Kim Kardashian aðhyllist.
Ein dæmisaga
En dellu-kúrar þessir eru ekki aðeins hlægilegir. Þeir eru
skaðlegir.
Á síðasta ári gerði Ella Mills Woodward tilraun til að
segja skilið við „hreina mataræðið“ og afneitaði því í
heimildarþætti í Breska ríkissjónvarpinu. Kúrinn hafði
þá fengið á sig óorð og verið harðlega gagnrýndur fyrir
fullyrðingar um heilsubót og lækningarmátt sem enginn
vísindalegur fótur var fyrir. Margir sem fylgdu kúrnum
hættu að neyta mjólkurafurða sem leiddi til kalkskorts
og beinþynningar. Kúrinn var einnig talinn geta leitt til
lystarstols hjá ungu fólki sem og orthorexiu, alvarlegrar
áráttuhegðunar í tengslum við mat.
Þótt lífsstílsbloggara með þúsund vini á Instagram líði
betur í eigin skinni eftir að hafa hætt að borða kolvetni,
kjöt og sykur þýðir það ekki að áhrif mataræðisins séu vís-
indaleg staðreynd. Ein dæmisaga hefur ekkert tölfræðilegt
sannleiksgildi þegar kemur að vísindalegri aðferðafræði.
Bók Cheney um ágæti þess að nærast aðeins á mjólk og
grænmeti kom út árið 1733. Í dag ættum við að vita betur.
Ein öruggasta leiðin til að gæta að heilsunni árið 2018 er
að sneiða hjá dellu-kúrunum sem andlegir uppvakningar
átjándu aldar, hinir sjálfskipuðu heilsu-spámenn, prédika
nú af jafnmiklum ákafa og þeir gera af vanþekkingu.
Lífsstílsblogg og skaðsemi
sjálfskipaðra heilsu-spámanna
KOMDU
Í
– dásamleg deild samfélagsins
OPIÐ UM HELGAR FRÁ KL. 11 – 17
K
V
IK
A
Ein af tíðindum liðinnar viku voru fregnir af lán-töku Almenna leigufélagsins hjá bandarískum fjárfestingasjóði. Hlutabréf í Kauphöllinni hækkuðu talsvert í kjölfarið og skýrist það að hluta af væntingum fjárfesta um að innlend
fyrirtæki geti nú fjármagnað sig erlendis á bættum
kjörum.
Ekkert leyndarmál er að fjármögnun er óvíða dýrari en
hérlendis. Meginástæða þess er okkar séríslenski gjald-
miðill. Vaxtastig er ekkert annað en verðlagning á áhættu
og viðskipti í íslenskum krónum eru í sögulegu samhengi
einfaldlega áhættusamari en viðskipti í öðrum gjald-
miðlum. Óraunhæft er að ætlast til að viðskiptakjör í inn-
lendum bönkum breytist svo um muni meðan krónan er
gjaldmiðill þjóðarinnar.
Ákvörðun bandaríska fjárfestingasjóðsins um að veita
lán til íslensks félags í íslensku umhverfi eru viss tímamót
og ákveðin traustsyfirlýsing á innlent efnahagslíf. Önnur
skráð félög, og þá sérstaklega fasteignafélögin, hljóta að
horfa í sömu átt.
Kannski ætti ríkið einnig að hugsa sinn gang?
Heildarskuldir ríkissjóðs nema ríflega 900 milljörðum
króna, og vaxtagreiðslur þessa árs verða meira en 70
milljarðar. Skuldsetningin er engu að síður lág í alþjóð-
legu samhengi, um þriðjungur landsframleiðslu. Þetta er
sambærilegt hlutfall og í Noregi, nokkru lægra en í Dan-
mörku, og mun lægra en í Bretlandi og Bandaríkjunum.
Samt er lánshæfi ríkisins nokkuð frá því að vera í
hæsta flokki. Ljóst er að ef ríkissjóður fengi svokallaða
AAA einkunn yrði það akkur fyrir innlent efnahagslíf.
Ríkissjóður gæti fjármagnað sig á betri kjörum, en ekki
síður myndu skapast möguleikar á erlendri fjárfestingu
sem hingað til hafa verið lokaðir. Margir markaðsaðilar
líta einfaldlega fram hjá ríkjum sem ekki bera hæstu
einkunn. Það á við bæði um fjárfestingar í opinbera og
einkageiranum.
Einfaldasta leiðin til að hækka lánshæfiseinkunnina er
að lækka skuldir ríkisins. Ríkið á margar seljanlegar eignir.
Þar má nefna hluti í bönkunum, Landsvirkjun og Isavia.
Ljóst er að til stendur að selja eignarhlut ríkisins í Íslands-
banka og Arion, auk þess sem selja á hluta af Landsbank-
anum. Æskilegt er að þessar áætlanir gangi eftir.
Varðandi Isavia er það umhugsunarvert hvort ríkið
eigi að reka félag um rekstur flugvallar. Víðast hvar
hefur starfsemi sem þessi verið einkavædd, til dæmis í
Bretlandi. Og í Danmörku var sú leið farin að vera með
blandað eignarhald. Danska ríkið á nú fjörutíu prósenta
hlut. Þessi blandaða leið er þekkt á Norðurlöndum, eins
og í Noregi þar sem Statoil hefur verið skráð á markað um
áratugaskeið, er 70% í eigu ríkisins en annars í höndum
einkafjárfesta.
Sala á þessum íslensku ríkiseignum, þó þannig að ríkið
héldi eftir hlutum þar sem það væri talið þjóðhagslega
mikilvægt, myndi gera ríkissjóði kleift að greiða niður
skuldir sínar að fullu. Þá 70 milljarða sem spöruðust
árlega í vaxtakostnað mætti svo nota til að styrkja innviði
á borð við vegi og heilbrigðiskerfi.
Bætt lánshæfiseinkunn myndi svo ekki bara þýða
aukna erlenda fjárfestingu, heldur einnig gera okkur
kleift að fjármagna ríkissjóð til frambúðar á betri kjörum
en áður hafa þekkst.
Óþarfa kostnaður
1 3 . j a n ú a r 2 0 1 8 L a U G a r D a G U r18 s k o ð U n ∙ F r É T T a B L a ð i ð
SKOÐUN
1
3
-0
1
-2
0
1
8

0
4
:3
9
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
B
B
-F
1
E
0
1
E
B
B
-F
0
A
4
1
E
B
B
-E
F
6
8
1
E
B
B
-E
E
2
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
1
2
0
s
_
1
2
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K