Fréttatíminn - 17.02.2017, Blaðsíða 10

10 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 17. febrúar 2017
Trump alla daga
Þá eru upptaldir þeir fjölmiðlar sem
fóru í gegnum Hrunið. Þeir hafa all-
ir endað í höndum þessara þriggja
félaga, fyrir utan Ríkisútvarpið og
Útvarp Sögu. Tengsl þessara þriggja
blokka við sérhagsmuni sjást á
mörgu. Fyrir utan ritstjórnarpistla
þar sem sérhagsmunir eru varðir
má benda á afstöðu ráðandi afla til
Ríkisútvarpsins. Sú stofnun rekur
hefðbundna fréttastefnu byggða á
því að skoða mál út frá hagsmunum
almennings, skattgreiðenda og neyt-
enda, líka því sem meginstraum-
smiðlar á Vesturlöndum gera. Þótt
það ætti að vera óumdeild lína ríkir
hálfgert styrjaldarástand um Ríkis-
útvarpið. Það er sakað um að vera
óvilhallt og ófaglegt og í klárri stjórn-
arandstöðu af ráðamönnum. Margir
stjórnmálamenn hafa skilgreint það
sem sinn helsta andstæðing.
Þegar fólk á Vesturlöndum fylgist
í forundran með hvernig Donald
Trump, forseti Bandaríkjanna, talar
um hefðbundna fjölmiðla og fylgist
með hörðum viðbrögðum blaða-
manna, renna tvær grímur á Ís-
lendinga. Svona hafa íslenskir stjórn-
málamenn látið árum og áratugum
saman. Og eins og velvild Trump
segir eiginlega allt um þá fjölmiðla
sem hann hampar og óvild hans
margt um þá sem hann leggur fæð
á, þannig má líka meta íslensku fjöl-
miðlaflóruna. Öðrum megin er Ríkis-
útvarpið og hinum megin allir gömlu
miðlarnir. Almennt eru stjórnmála-
menn, einkum þeir sem tilheyra
gömlu kerfisflokkunum tveimur,
Framsóknar- og Sjálfstæðisflokki,
núorðið nokkuð sáttir við Morgun-
blaðið, fréttamiðla 365 og miðlana
kringum Pressuna.
Ég ætla ekki að fjalla hér um þá
miðla sem hafa orðið til eftir Hrun;
Fréttatímann, Stundina og Kjarn-
ann. Líta má á þá sem einskonar
flóttamannabúðir hinna miðlanna.
Þeir hafa verið byggðir upp af blaða-
mönnum sem ekki hafa unað sér
innan sérhagsmunamiðlanna.
Flóttinn mikli
Og við þurfum ekki að telja upp
starfsmenn þessara miðla. Við get-
um líka talið upp þá blaðamenn
sem hafa flúið 365 á undanförnum
árum eða verið reknir þaðan vegna
ágreinings við yfirstjórn fyrirtækis-
ins og eigendur. Stofnendur Kjarn-
ans, Þórður Snær Júlíusson og Magn-
ús Halldórsson, hröktust þaðan burt
vegna afskipta Jóns Ásgeirs af frétt-
um. Mikael Torfason ritstjóri var
rekinn þegar hann vildi ekki haga
umfjöllun samkvæmt hagsmunum
eigenda og þegar Ólafur Stephensen
ritstjóri hætti í sömu mund skrifaði
hann leiðara sem hann kallaði: Veld-
ur hver á heldur.
Þar segir: „... viðleitni löggjafans
til að tryggja ritstjórnarlegt sjálfstæði
fjölmiðla er góðra gjalda verð, enda
skiptir það miklu máli í lýðræðis-
legu þjóðfélagi. Hins vegar er það
svo að slíkur lagabókstafur og siðar-
eglur fjölmiðla skipta litlu sem engu
máli ef vilji eigenda stendur ekki til
þess í raun að starfrækja sjálfstæða
miðla, þar sem ritstjórnin lýtur ekki
eigendavaldi.“
Þegar Magnús Halldórsson bland-
aði sér stuttu síðar í deilur á Face-
book um ritstjórnarlegt sjálfstæði á
365, þar sem þáverandi starfsmenn
börðu af sér sakir, skrifaði hann:
„Stóra myndin var síðan þessi: Þarna
var tvídæmdur hvítflibbaglæpamað-
ur, á skilorði, með ferska 700 millj-
óna fordæmalausa umboðssvika
ákæru á borðinu fyrir framan sig – og
hátt í tug skaðabótamála og riftun-
armála frá gjaldþrota félögum sem
hann tengdist áður – að beita sér með
öllum ráðum, í gegnum undirmenn
sína, gegn heiðarlegum og góðum
blaðamanni.“
Sumir þeirra sem hafa horf-
ið á braut hafa kosið að tjá sig sem
minnst um tíma sinn á ritstjórn; Sig-
urjón Magnús Egilsson, Breki Loga-
son, Fanney Birna Jónsdóttir, Hafliði
Helgason, svo nokkrir yfirmenn séu
nefndir. En í kringum brotthvarf
þeirra flesta hefur verið rætt annars
vegar um samstarfserfiðleika við
Kristínu Þorsteinsdóttur útgefanda
og hins vegar um linnulítil afskipti
eigenda á efni miðlanna.
Ritstjórn undir blaðafulltrúa
Kristín var blaðafulltrúi Jóns Ásgeirs
áður en hún tók við sem útgefandi
365. Segja má að á þeim tímapunkti
hafi ritstjórninni endanlega verið
rennt undir hagsmuni Jóns. Tengsl
þeirra eru margskyns og flókin.
Kristín er náin vinkona Ingibjargar
Pálmadóttur, sonur hennar er að-
stoðarmaður Jóns Ásgeirs og dótt-
ir hennar lykilmanneskja á ritstjórn
365.
Þessi ritstjórn, sem fyrir fáum
árum var mönnuð mörgum af bestu
blaðamönnum landsins og bar í sér
arfleið sem rekja má allt aftur til
stofnunar Dagblaðsins 1975, Helgar-
póstsins, Bylgjunnar og Stöðvar 2, er
því að koðna undan kröfum eigend-
anna um auðsveipni og þjónustu.
Ritstjórn Morgunblaðsins er ekki
eins illa leikin. Þar er rekinn hörð
hagsmunagæsla í ritstjórnarpistlum
en almennt efni er um margt líkt
og áður þótt auðséð á efni blaðsins
að mikið hefur verið skorið niður á
ritstjórn og blaðið hefur ekki sama
afl og áður. Niðurskurðurinn hefur
gengið lengra á 365. Fyrrum starfs-
maður sagði að fyrirtækið væri rekið
eins og lágverðsverslun og án skiln-
ings á blaðamennsku.
Við þessi skilyrði reyna flestir
starfsmenn sitt besta, gera eins vel og
þeir geta á þeim tíma sem þeir hafa.
Og margt er vel gert. En sú vinna
dregur ekki úr þeim vanda sem
þessir fjölmiðlar eru í vegna eigenda
seinna og af hvaða forsendum þeir
vilja halda þeim úti. Sú staða er ein
af helstu meinum íslensks samfélags,
eitt af ónýtu kerfunum sem við sitj-
um uppi með eftir Hrun.
FLÓTTAFÓLK FRÁ 365
Það mætti búa til öfluga ritstjórn úr þeim herskara sem flúið hefur ritstjórn 365 á undanförnum misserum. „Þarna var
tvídæmdur hvítflibbaglæpamaður, á skilorði ... að beita sér með öllum ráðum, í gegnum undirmenn sína, gegn heiðar-
legum og góðum blaðamanni,“ lýsti einn flóttamannanna ástandinu.
Ólafur Stephensen. Mikael Torfason. Fanney Birna Jónsdóttir.
Sigurjón Magnús Egilsson.Magnús Halldórsson.Þórður Snær Júlíusson.