Fréttatíminn - 17.02.2017, Blaðsíða 28

28 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 17. febrúar 2017
kemur að samskiptum við nem-
endurna sem þeir flytja.
Hegðun nemenda um borð er
álitin alvarlegasta ógnin við öryggi
skólabílanna enda geta læti í stórum
vagninum orðið til þess að bílstjór-
inn missi einbeitinguna. Í mörgum
bílanna hefur því verið komið upp
vídeó-upptökukerfi til að stemma
stigu við því að fjörið í nemendun-
um fari úr böndunum.
Róstusamir tímar
Þegar kemur að samskiptum ólíkra
kynþátta í Bandaríkjunum kemur í
ljós að skólabílar hafa spilað stórt
hlutverk. Fyrir síðari heimsstyrj-
öld má segja að langflestir skólar
í landinu hafi ýmist verið algjör-
lega fyrir hvíta eða algjörlega fyrir
svarta nemendur. Í Suðurríkjunum
kváðu lög ríkjanna oftar en ekki
á um slíkan aðskilnað, en í norðr-
inu var slíkur aðskilnaður í reynd
einnig til staðar en ekki bundinn
í reglur.
Á heimsstyrjaldarárunum fór
bandarískt samfélag á mikið flot og
meðal annars fóru milljónir svartra
íbúa landsins norður frá Suðurríkj-
unum í leit að betra lífi. Borgirnar
drógu að sér mikinn fjölda og þró-
unin var hröð. Tuttugu árum síðar
voru allar stórar borgir norðursins
komnar með mikinn fjölda svartra
íbúa, um 1960 voru til dæmis 23 pró-
sent íbúa Chicago svartir en hlutfall-
ið var 29 prósent í Detroit.
Árið 1954, ári áður en hin
þeldökka Rosa Parks vakti athygli
umheimsins með því að neita að
standa upp fyrir hvítum manni
og færa sig aftar í strætisvagninn í
Montgomery í Alabamba, féll mik-
ilvægur dómur í Hæstarétti Banda-
ríkjanna. Þar var kveðið á um að
það samræmdist ekki stjórnarskrá
Bandaríkjanna að nemendum í rík-
isreknum skólum væri skipt upp
eftir kynþætti og óleyfilegt væri að
banna svörtum krökkum að sækja
skóla þeirra hvítu. Dómurinn virkaði
eins og olía á eld í Suðurríkjunum
þar sem aðskilnaður kynþáttanna
var sem mestur á þessum árum, en
norðar í þessu mikla landi viðgekkst
einnig slíkur aðskilnaður. Tilmæli
réttarins voru að gegn slíkum að-
skilnaði þyrftu yfirvöld að berjast.
Kynþáttunum átti að blanda betur
saman í daglega lífinu til að stemma
stigu við fordómum og þar voru skól-
ar álitnir lykilstofnanir.
Sjötti og sjöundi áratugurinn leið
með sínum miklu mannréttinda-
átökum í Bandaríkjunum. Upp
úr sauð aftur og aftur. Til dæm-
is buðu níu ungmenni frá bænum
Little Rock kerfinu birginn árið 1957
þegar þau sóttust eftir inngöngu í
framhaldsskóla bæjarins og dugði
ekkert minna til en vernd frá sjálf-
um Eisenhower forseta þegar ríkis-
stjórinn í Arkansas vildi meina þeim
inngöngu.
Húðlitir í bílunum
Í upphafi áttunda áratugarins,
þegar Martin Luther King hafði
verið felldur, færðist skólabílinn
bandaríski í sviðsljós kynþáttaá-
taka og umræðu um hvert þessi mál
stefndu. Skólaumdæmi tóku upp á
því blanda meira saman nemenda-
samsetningu einstakra skóla með
það fyrir augum að draga úr að-
skilnaði kynþáttanna.
Til þess voru börn stundum keyrð
lengri veg til skóla til að ná fram
meiri blöndun í nemendahópnum
og til varð hugtakið „desegregation
busing“ eða skólaakstur til að draga
úr aðskilnaði. Á áttunda og níunda
áratug aldarinnar var þessi viðleitni
útbreidd í ýmsum skólaumdæmum
landsins, knúin áfram undir eftirliti
og samkvæmt kröfu alríkis-dóm-
stólanna. Reynt var að jafna hlutföll
í ákveðnum skólum til að koma í veg
fyrir að réttindi minnihluta hópa
væru fótum troðin.
Sitt sýndist hverjum. Á meðan
baráttufólk um bætt mannréttindi
minnihluta hópa hélt því fram slík-
ar tilraunir bæru árangur til að
auka á skilning og samkennd milli
ólíkra hópa snérust aðrir til varn-
ar. Víða voru stofnaðir hópar og
samtök til að berjast gegn þessum
tilraunum og talið er að þær hafi
einnig ýtt á eftir hinum svokallaða
„hvíta flótta“ þegar mikill fjöldi
hvítra millistéttarfjölskyldna hélt
út í úthverfi borganna til að koma
sér fyrir í einsleitari veröld.
Um miðjan áttunda áratuginn
risu upp fjölmargir hópar hvítra
mótmælenda víða um Bandarík-
in sem töluðu um „forced busing“
og álitu semsagt að slíkum skóla-
akstri væri þröngvað upp á íbúana
og samfélögin. Öryggi nemendanna
var samkvæmt þessum hópum
stefnt í hættu. Efnt var til mótmæla
og stundum sauð illilega upp úr. Í
suðurhluta Boston vildu foreldr-
ar af írskum ættum stemma stigu
við því að þeldökkum nemendum í
Fjölmörg fræg atriði úr kvikmynd-
um snúast um skólabílinn. Hér bíður
Forrest Gump eftir bílnum með syni
sínum undir lok myndar.
Í suðurhluta Boston voru slagorð máluð á gangstéttir við skólabyggingar þar sem barist var gegn tilraunum yfirvalda til að
auka blöndun ólíkra kynþátta í skólum borgarinnar.
Talið er að slíkar tilraunir
til þess að blanda nem-
endum af ólíkum kynþátt-
um í skólakerfinu og aka
þeim milli skóla hafi náð
hámarki undir lok níunda
áratugarins.
Sjónmælingar eru okkar fag
Tímapantanir í síma:
Optical Studio í Smáralind, 5288500
Optical Studio í Keflavík, 4213811
Optical Studio í Leifsstöð, 4250500