Fréttatíminn - 17.03.2017, Blaðsíða 6

6 | FRÉTTATÍMINN | FÖSTUDAGUR 17. MARS 2017
FAXAFENI 5
Reykjavík
588 8477
DALSBRAUT 1
Akureyri
588 1100
SKEIÐI 1
Ísafirði
456 4566
T E M P U R ® O R I G I N A L | T E M P U R ® C L O U D | T E M P U R ® S E N S A T I O N
V I Ð R Ý M U M F Y R I R N Ý J U M G E R Ð U M
A F T E M P U R D Ý N U M O G S E L J U M
E L D R I G E R Ð I R Þ V Í M E Ð
30–50%
A F S L Æ T T I
R ÝM I N G A R
S A L A
Stúlku, sem veiktist þegar hún
var í námi í Kaupmannahöfn,
er vísað á Félagsþjónustuna um
framfærslu af úrskurðarnefnd
almannatrygginga. Hún ætlar að
senda kvörtun til umboðsmanns
Alþingis.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
tka@frettatiminn.is
Dagnýju Björk Egilsdóttur var tek-
ið eins og útlendingi í almanna-
tryggingakerfinu, þegar hún veikt-
ist og þurfti að snúa heim úr námi
í september 2014. Henni var sagt
að bíða í þrjú ár eftir endurhæf-
ingarlífeyri en hún fær 40 þúsund
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
tka@frettatiminn.is
Heilbrigðismál Í nóvember fengu
1.719 elli- og örorkulífeyrisþegar
og einstaklingar sem fá endurhæf-
ingarlífeyri skertar lífeyrisgreiðsl-
ur vegna þess að þeir höfðu áður
búið erlendis. Fyrir sex árum, 1.
nóvember árið 2010, voru þeir
890 talsins. Upplýsingar um þessa
þróun koma fram í svari félags- og
jafnréttisráðherra við fyrirspurn
Steinunnar Þóru Árnadóttur á Al-
þingi.
Steinunn Þóra segir að það þurfi
að breyta lögum til að sporna við
þessu. Á Íslandi sé ávinnslukerfi
bóta, gert sé ráð fyrir að fólk hafi
haft hér fasta búsetu í 40 ár ef það
eigi að njóta fullra réttinda, Stund-
um verði fólk, sem er fætt í öðrum
löndum en hefur flutt hingað til
að vinna, fyrir barðinu á þessu, í
öðrum tilfellum sé um að ræða Ís-
lendinga sem hafa farið tímabund-
ið utan til náms og starfa og reka
sig á þennan vegg ef þeir veikjast.
„Mér finnst ekki boðlegt að fjöldi
fólks lifi undir fátæktarmörkum
vegna kerfisgalla,“ segir Steinunn
Þóra. „Það hefur ekki verið settur
nægur kraftur í að í finna leið til
að breyta þessu. Ég held að það sé
bæði áhugaleysi um að kenna og
eins finnist fólki þetta of flókið til
að setja sig inn í þetta, Þarna innan
um og saman við er samt fátækasta
fólkið í hópi lífeyrisþega og þessi
hópur fer stækkandi.
Ellen Calmon, formaður Öryrkja-
bandalags Íslands, segir að kerfið
verði að breytast og taka meira til-
lit til einstaklinganna. „Það er mín
tilfinning að kerfið standi fyrst og
fremst fyrir að verja sjálft sig og ef
fólk passar ekki í kassa kerfisins
þá verður það að láta í minni pok-
2010 382 451 57 890
2011 416 499 58 973
2012 440 627 82 1.149
2013 533 683 71 1.287
2014 619 749 76 1.444
2015 667 845 68 1.580
2016 746 910 63 1.719
Fjöldi elli-
lífeyrisþega
Fjöldi örorku-
lífeyrisþega
Fjöldi endurhæfinga-
lífeyrisþega
Samtals
Fjöldi lífeyrisþega á Íslandi í nóvember 2010–2016 sem fengu skertar
greiðslur frá almannatryggingum vegna fyrri búsetu erlendis.
2010 293 410 57 760
2011 317 446 58 821
2012 332 551 82 965
2013 407 597 71 1.075
2014 477 664 76 1.217
2015 500 765 68 1.333
2016 558 834 63 1.455
Ellilífeyris
þegar
Örorku-
lífeyrisþegar
Endurhæfinga-
lífeyrisþegar
Samtals
Fjöldi lífeyrisþega í nóvember 2010–2016 sem fengu skertar greiðslur frá almannatryggingum
vegna búsetu erlendis og fá engar greiðslur frá almannatryggingum í fyrra búsetulandi.
Sá hópur sem oftast
býr við sárasta fátækt
1455 einstaklingar, sem fengu skertar greiðslur frá almannatryggingum
vegna búsetu erlendis, fá engar greiðslur erlendis frá, þar af 854 öryrkjar,
558 ellilífeyrisþegar og 63 einstaklingar á endurhæfingarlífeyri. Steinunn
Þóra Árnadóttir, þingmaður VG, segist hafa miklar áhyggjur af þessari þróun,
þetta sé sá hópur fólks sem búi við sárasta fátækt og hann fari sístækkandi.
ann. Kerfinu reynist erfitt að veita
fólki undanþágur og kerfið ótt-
ast fordæmisgefandi undanþágur
eins og heitan eldinn. Þrátt fyrir að
það hafi orðið mikil fjölgun í hópi
lífeyrisþega sem fá lægri greiðsl-
ur vegna fyrri búsetu erlendis þá
erum við samt að tala um tiltölu-
lega fámennan hóp. Til dæmis voru
einungis um 50 lífeyrisþegar með
Kvartar til umboðsmanns Alþingis
Dagný Björk vonar að umboðsmaður
geti hreyft við málinu. Mynd | Rut
krónur á mánuði í sjúkradagpen-
inga. „Þegar ég var búin að eyða
öllum mínum sparnaði tóku for-
eldrar mínir við og greiddu leigu
og önnur útgjöld,“ segir hún en
hún segist að það verði þó enn
nokkrir mánuðir í að hún nái fullri
starfsorku.
Úrskurðarnefnd a lmanna-
trygginga hefur nú staðfest synj-
un Tryggingastofnunar í máli Dag-
nýjar Bjarkar. Það þýðir að hún
þarf að klára biðtímann en sækja
að honum loknum um örorku-
mat. Bæturnar verða síðan skertar
vegna búsetu erlendis.
Dagný Björk hafði verið búsett í
Danmörku þegar hún var í námi í
læknisfræði. Hún flutti lögheimili
sitt til Danmerkur meðan á námi
stóð en Tryggingastofnun synjaði
henni um endurhæfingarlífeyri á
þeim forsendum að hún hafi ekki
búið hérlendis síðastliðin þrjú ár.
Námsmenn sem fara í nám á Norð-
urlöndum þurfa að flytja lögheimili
sitt þangað meðan á námi stend-
ur. Án lögheimilis er ekki hægt að
leigja húsnæði og erfitt að sækja
læknisþjónustu auk annarrar
þjónustu. Þótt fólk innan Norður-
landanna eigi rétt á margskonar
þjónustu eins og heimamenn bera
stjórnvöld hér það fyrir sig að regl-
ur um örorkumat séu svo ólíkar
milli landa því hér er gert ráð fyrir
að fólk ávinni sér full réttindi.
Dagný segist ekki hafa átt von á
öðru en að úrskurðarnefndin stað-
festi synjunina. „Ég bjóst ekki við
neinu, en ég bind vonir við að um-
boðsmaður geti hreyft við málinu,“
segir hún. „Íslenskir námsmenn
þurfa að flytja lögheimili sitt þegar
þeir stunda nám á Norðurlöndum,
annars fær maður ekki að kom-
ast inn í kerfið. Það var hinsvegar
enginn sem sagði mér að það gæti
komið í bakið á mér seinna ef ég
veiktist og þyrfti á hjálp að halda.
Ég bara vona að umboðsmaður sjái
heildartekjur undir 80.000 kr. á
mánuði árið 2016. Mér er það með
öllu óskiljanlegt af hverju er ekki
hægt að veita fólki mannsæmandi
lífeyri. Bið, hvort sem er í heil-
brigðiskerfinu, eftir þjálfun eða
framfærslu fer illa með fólk bæði
líkamlega og andlega. Þá minni ég
á að stærsti hópur örorkulífeyris-
þega er fólk með geðraskanir.“
Steinunn Þóra Árnadóttir segir ekki
boðlegt að fjöldi fólks lifi undir fátækt-
armörkum vegna kerfisgalla.
Hátt í tvö þúsund lífeyrisþegar fá
minna en lágmarksbætur. Ellen Calmon
er formaður Öryrkjabandalagsins.
að það þarf að gera eitthvað fyrir
okkur.“