Fréttatíminn - 17.03.2017, Blaðsíða 14

Stórkostlegasta sveiflan í hol-lensku þingkosningunum var hrun Verkamannaflokks-ins, stóra sósíaldemókrat-
íska flokksins sem mótaði hollenskt
samfélag fremur en aðrir flokkar á
eftirstríðsárunum. Verkamanna-
flokkurinn naut um þriðjungs fylgis
lengst af seinni hluta síðustu aldar.
Á miðvikudaginn féll flokkurinn
hins vegar úr 25 prósent í aðeins
5,7 prósent, akkúrat það sama og
Samfylkingin fékk í síðustu kosn-
ingum. Þetta hrun Verkamanna-
flokksins slær út vesturevrópskt
met Samfylkingarinnar frá kosn-
ingunum 2013 þegar flokkurinn fór
úr 29,8 prósent fylgi í 12,9 prósent.
Hrun sósíaldemókrata á Íslandi
og í Hollandi má helst líkja við
hrun kristilegra demókrata á Ítalíu,
þungamiðju ítalskra stjórnmála á
seinni hluta síðustu aldar. Eftir röð
ljótra hneykslismála skipti flokk-
urinn um nafn, klofnaði og leystist
nánast upp í fylgisleysi. Tæplega
fjörutíu prósent fylgi kristilegra
demókrata á seinni hluta síðustu
aldar fór niður í sjö prósent áður
en flokkurinn leystist upp og rann
saman við síkvika flokkadeiglu
Ítalíu.
En fyrir hvað er verið að refsa sós-
íaldemókrötum? Þessi stjórnmála-
stefna mótaði Evrópu eftirstríðs-
áranna, var farvegur fyrir kröfur
almennings um jafnt aðgengi að
menntun og heilsugæslu, öruggt
húsnæði, mannsæmandi laun og
almenna velferð.
Frá stríðslokum fram að upp-
gangi nýfrjálshyggjunnar naut
breski Verkamannaflokkurinn
um 37 til 49 prósent fylgis. Í nýj-
ustu könnunum hefur hann um
25 prósent fylgi. Í Þýskalandi hafa
Jafnaðarmenn verið að braggast á
undanförnum vikum og mælast nú
með yfir 30 prósent fylgi í könnun-
um. Þetta er samt nokkuð undir
fylginu á velmektarárunum þegar
flokkurinn sveiflaðist milli 40 og
45 prósenta fylgis. Í Frakklandi er
frambjóðandi sósíaldemókrata í
komandi forsetakosningum, kom-
inn niður í um 13 prósent fylgi í
kosningum, helminginn af því sem
hinn lítt vinsæli François Hollande
nýtur og aðeins um fjórðung af því
fylgi sem François Mitterrand naut
á sama tíma og Margaret Thatcher
var að komast til valda í Bretlandi.
Í Danmörku nutu sósíalde-
mókratar um og yfir 40 prósent
fylgis á eftirstríðsárunum en
mælast nú með um 27 prósent í
könnunum. Í Svíþjóð voru sós-
íaldemókratar nær 45 prósent-
um eftir stríð og langt fram á vora
daga en mælast nú með 31 prósent
í könnunum eftir að hafa bragg-
ast nokkuð. Norskir jafnaðarmenn
voru á svipuðu róli, um 45 prósent
fylgi, en eru nú með um 35 prósent
fylgi.
Þótt lesa megi af þessum tölum
örugga hrörnun sósíaldemókrat-
íska flokka þá er þarna ekki að
finna álíka hrun og Samfylkingin
og hollenski Verkamannaflokk-
urinn hafa mátt þola.
Eftir sem áður er ljóst að sósíald-
emókratísku flokkarnir eru ekki
sú regnhlíf mannréttinda og lífs-
kjarabaráttu sem þeir voru áður.
Þetta sást ágætlega í Hollandi á
miðvikudaginn. Þá unnu á flokkar
sem líta má sem afkvæmi hinnar
sósíaldemókratísku hreyfingar,
flokkar með málefni sem áður áttu
betri samleið með stóru flokkunum
eða sem segja má að þeir hefðu átt
að fóstra. Umhverfismál, málefni
eldri borgara, málefni innflytj-
enda, dýravernd; flokkar sem settu
þessi mál á oddinn fengu meira
en þrisvar sinnum meira fylgi en
Verkamannaflokkurinn.
Í sjálfu sér er ekki hægt að
gráta hrun sósíaldemókratískra
flokka, og gildir þá einu þótt þeir
hafi lagt margt gott til samfélags-
uppbyggingar á Vesturlöndum. Á
seinni hluta síðustu aldar hrörnuðu
þessir flokkar, færðust frá uppruna
sínum og tóku upp efnahagsstefnu
nýfrjálshyggjunnar að mestu. Þetta
var áberandi í Hollandi, í Bret-
landi, á Íslandi og að mörgu leyti á
Norðurlöndunum. Þessum flokkum
mistókst að vera bæði breiðfylk-
ing um bætt lífskjör og regnhlíf-
arsamtök um aukinn rétt ólíkra
hópa. Sums staðar mistókst annað,
annars staðar, eins og hér á landi,
mistókst hvort tveggja.
Forsetakosningarnar í Banda-
ríkjunum sýndu afleiðingar þessa.
Eftir þær átti hin sundraða mann-
réttindabarátta engan fulltrúa í rík-
isstjórn landsins. Á alla helstu stóla
settust miðaldra eða gamlir, auð-
ugir, hvítir karlar. Lærdómur þeirra
kosninga er að mannréttindabar-
áttan þarf að eiga sameiginlegan
vettvang til að berjast fyrir almenn-
um réttindum, vettvang sem getur
líka verið regnhlíf yfir ólík baráttu-
mál ólíkra hópa.
Á eftirstríðsárunum tókst sós-
íaldemókratískum flokkum í
Evrópu að vera þetta hvort tveggja.
Ef takast á að hrinda sókn and-
mannúðarsinna sem nú herða völd
sín allt í kringum Evrópu; í Banda-
ríkjunum, Rússlandi og Tyrklandi;
verða mannúðarsinnar að skapa
sér breiðfylkingu um sín helstu
baráttumál. Að öðrum kosti mun
meirihlutinn ekki komast að stjórn-
tækjum samfélagsins og öll grunn-
kerfi þess verða mótuð til að þjóna
hinum fáu, hinum ríku og auðugu.
Gunnar Smári
ÓNÝT
REGNHLÍF
lóaboratoríum lóa hjálmtýsdóttir
14 | FRÉTTATÍMINN | FÖSTUDAGUR 17. MARS 2017
VEISLU
ÞJÓNUSTA
SUSHI SOCIAL
gerir gott partý betra!
Sushibakkar
Frábærir í matarboðið, veisluna eða bara
til að grípa með sér heim. Panta þarf
sushibakka með 24 tíma fyrirvara.
Sushi Social
Þingholtsstræti 5 • 101 Reykjavík
Sími 568 6600 • sushisocial.is
40 BITAR – SUSHI
8 bitar laxa maki
8 bitar samba túna maki
8 bitar spicy kjúklinga maki
8 bitar Amazon grænmetis maki
4 bitar laxa nigiri
4 bitar túnfisk nigiri
6.800 kr.
60 BITAR – DJÚSÍ SUSHI
8 bitar surf and turf maki
10 bitar spider maki
8 bitar laxa maki
8 bitar hot maguro maki
8 bitar samba túnfisk maki
9 bitar túnfisk nigiri
9 bitar laxa nigiri
10.900 kr.
Nánari upplýsingar eru á sushisocial.is
Ef þú hefur einhverjar spurningar ekki hika
við að vera í sambandi í síma 568 6600
eða á sushisocial@sushisocial.is
Þú getur líka pantað tilbúnu veislumatseðlana okkar
eða sett saman þína eigin veislu.
Dæmi