Fréttablaðið - 02.11.2012, Blaðsíða 19

shoðun
FÖSTUDAGUR 2. nóvember 2012
19
Happdrættiseftirlit ríkisins
Stundum eru nafngiftir opin-
berra stofnana þannig að halda
mætti að einhver hefði lesið bók-
ina 1984, séð þar nöfnin „Sann-
leiksráðuneyti“ og „Friðarráðu-
neyti“ og hugsað með sér: „Þetta
er sniðugt. Gerum eins.“
Opinberum „stofnunum“ fækk-
ar. Opinberum „stofum" fjölgar:
jafnréttisstofa, neytenda-
stofa... Kannski að menn haldi
að sæta stofuendingin fái fólk til
að gleyma því að margar þessara
stofnana fara með vald til að rann-
saka, banna, sekta og fyrirskipa.
Nýjasta stofan er svokölluð happ-
drættisstofa. Það stendur nefni-
lega til að reyna að hindra fólk í
því að spila póker á netinu. Þar af
leiðandi þarf einhverja stofnun
til að fylgjast með því hvað fólk
gerir á netinu og hverju fólk eyðir
peningunum sínum í. Ég veit ekki
hvort ég á að hlæja eða gráta. Ég
ætla að hlæja. Hlátur er vörn lík-
amans við ótta.
Citation needed, Ögmundur
Margt er reynt að gera til að sann-
færa fólk um nauðsyn þess að
banna fólki að leika sér á netinu.
í inngangi að nýlegri skýrslu
um fjárhættuspil á íslandi hélt
Ögmundur Jónasson eftirfarandi
fram:
„Ágengasta spilaformið í seinni
tíð er svo fjárhættuspil á Netinu
sem soga þegar til sín milljarða
í dýrmætum gjaldeyri og eyði-
leggja enn dýrmætari líf þeirra
einstaklinga sem ánetjast þessum
vágesti." Síðar kom fram í upplýs-
ingum frá innanríkisráðuneytinu
að útgjöldin væru 1,5 milljarðar.
Ég spurði í grein hér í Frétta-
blaðinu í mars sl. hvernig sú tala
væri fengin. í júlí birti Ögmundur
svo svargrein til mín þar sem
hann sagði meðal annars:
„Því er til að svara að talan um
fé sem fer í fjárhættuspil á Netinu
byggist á áætlun kortafyrirtækj-
anna. Þetta er því engin ágiskun
mín heldur ískalt mat þeirra aðila
sem bestar hafa upplýsingarnar.
Kortafyrirtækin telja sig geta
staðhæft að heildarvelta íslend-
inga í erlendri netspilun hafi
verið um 1,5 milljarðar króna árið
2011“
Ég sendi fyrirspurn á innan-
ríkisráðuneytið og bað um aðgang
að þeim gögnum sem ráðherrann
nefnir. Það eru nefnilega margar
spurningar í þessu. Eru milljarðar
króna í töpuðum gjaldeyri orðnir
að 1.500 milljónum í kortaveltu?
Sumir græða stundum á því að
spila póker, er það dregið frá í
þeirri tölu? Eru þetta öll fyrir-
tækin? Hvaða aðferðafræði nota
þau til að flokka útgjöldin? Aðal-
málið er samt bara aö í opinberri
umræðu er ekki boðlegt að vísa
til gagna sem enginn getur sann-
reynt. Ég sendi fyrirspurnina
sama dag og Ögmundur birti grein
sína, 16. júlí. Ég bíð enn svars.
í sömu grein sagði Ögmundur
jafnframt: „Samkvæmt upplýsing-
um sem innanríkisráðuneytið fékk
frá Noregi má ætla að kortafyrir-
tæki vanáætli þessar fjárhæðir."
Þetta hljóma eins og mjög fróð-
legar upplýsingar. Koma þær frá
norska ríkinu? Norskum háskóla?
Norskum vini ráðherra? Og hvaða
upplýsingar voru þetta? Útreikn-
ingar? Skýrsla? Sjónvarpsþáttur?
Ég bað ráðuneytið einnig um
aðgang að þessum óljósu, en þó
norsku, upplýsingum. Svörin í
þessu tilfelli hafa einnig látið á sér
standa.
Það þykir mér dálítið undarlegt.
Ég verð að segja að ég hef almennt
ágæta reynslu af því að senda
ráðuneytum fyrirspurnir. En í
þessum málum er fátt um svör.
íslenska hólfið
Rifjum upp: ítarleg rannsókn
hefur leitt í ljós að 0,8% íslend-
inga eiga við líklega spilafíkn
að etja. Þetta, ásamt óljósum og
ósannreyndum útgjaldatölum, er
notað sem rök fyrir því að banna
fólki að spila póker á netinu.
Hugsanlega á að loka á póker-
síður, loka á greiðslur til þeirra og
setja á fót sérstaka stofnun til að
fylgjast með því að bönnin haldi.
Þetta er vont. Því fleiri slík
bönn sem eru sett, þeim mun lík-
legra er að netið hólfist niður og
vefsíður bjóði almennt ekki þjón-
ustu sína nema á fáum og stórum
markaðssvæðum af ótta við að
verða brotleg við lög einhverra
annarra ríkja. Þar með verðum
við fátækari. Við munum sitja á
þeim fáu íslensku síðum sem lúta
íslenskum lögum og borga með
okkar íslensku kreditkortum fyrir
þá íslensku þjónustu sem hinir
íslensku aðilar vilja veita okkur
íslendingum hér á íslandi. Og
íslenskar stofnanir munu sjá til
þess að við förum okkur ekki að
voða.
Nei, fyrirgefið, ekki íslenskar
stofnanir. íslenskar stofur.
Kaflaskil í nor-
rænni samvinnu
Norræn
samvinna
Gunnar
Alexander
Ólafsson
Elvar Örn Arason
stjórnmálafræðingar
og áhugamenn um
norræna samvinnu
*
Anýafstöðnu þingi Norður-
landaráðs var upplýst að
Svíþjóð og Finnland myndu
taka þátt í sameiginlegu loft-
rýmiseftirliti Norðurlanda á
íslandi. Loftrýmiseftirlit flug-
herja Norðurlanda er ein tillaga
af mörgum um nánara sam-
starf á sviði öryggis- og varn-
armál sem fram kom í skýrslu
sem kennd er við Thorvald Stol-
tenberg, fyrrverandi utanríkis-
ráðherra Noregs. Hann samdi
skýrslu árið 2009 fyrir utan-
ríkisráðherra Norðurlandanna
um norrænt samstarf í öryggis-
og varnarmálum. í skýrsl-
unni voru settar fram þrett-
án tillögur sem miða að því að
efla norrænt samstarf í ofan-
greindum málum.
Tillaga Stoltenbergs um
norrænt loftrýmiseftirlit yfir
íslandi sem ákveðið hefur
verið að hrinda í framkvæmd
er frumleg og ögrandi, þar
sem hvorki Finnar né Svíar
eiga aðild að NATO. Að okkar
mati er þessi ákvörðun fyrsta
skrefið í jákvæðari þróun, þ.e.
þeirri að Norðurlandaríkin taki
smám saman að sér stærra
hlutverk varðandi öryggis- og
varnarmál innan Norðurlanda.
í þessu sambandi er athyglis-
vert að bæði Finnland og Sví-
þjóð eru hlutlaus ríki og bæði
aðildarríki ESB, en þátttaka
þeirra í öryggis- og varnar-
samstarfi er byggð á grundvelli
norrænnar samvinnu. Ákvörð-
unin um loftrýmiseftirlitið yfir
íslandi tvinnar því saman hags-
muni Norðurlandaríkja, NATO
og stefnu ESB í öryggis- og
varnarmálum.
Aukið samstarf Norður-
landaríkjanna á þessu sviði
mun efla öryggi á norðlægum
slóðum. Efling norræns sam-
starfs kæmi því til viðbótar
því evrópska samstarfi og
Evró-Atlantshafssamvinnu
sem nú þegar á sér stað. Utan-
ríkis-, öryggis- og varnarsam-
starf ESB er í stöðugri þróun.
íslendingar geta skipað sér í
sveit með öðrum norrænum
ríkjum og Eystrasaltslöndunum
innan þess.
Innganga íslands í ESB
ásamt nánara samstarfi Norð-
urlandaríkja á sviði öryggis-
mála mun fylla það tómarúm
sem skapaðist í kjölfar brott-
hvarfs Bandaríkjahers og
minnkandi þátttöku Atlants-
hafsbandalagsins í öryggis-
málum á norðlægum slóðum.
Vænting og vonbrigði
Samfélagsmál

Teitur Björn
Eínarsson
lögmaður
Mörgum er tíðrætt um virð-
ingu Alþingis og hvernig
auka megi traust löggjafans meðal
almennings. Enda er það vissulega
áhyggjuefni að þjóðþingið njóti
ekki trausts nema hjá litlum hluta
þjóðarinnar. En í hverju er þetta
vantraust nákvæmlega fólgið? Er
það eingöngu bundið við lélega
stjórnmálamenn sem ekki eru
vandir að virðingu sinni? Eða má
kenna lélegri lagasetningu um og
spyrja í framhaldinu hvort íslend-
ingar beri ekki virðingu fyrir þeim
lögum sem Alþingi samþykkir? Það
kann að vera að svarið felist í því
að sá sem lofar öllu er dæmdur til
að valda vonbrigðum þrátt fyrir
góðan vilja. Væntingin er systir
vonbrigðanna.
Gera á miklar kröfur til þeirra
sem starfa í umboði almennings
og veita þeim stöðugt aðhald. Flest
erum við sammála um að hlut-
verk alþingismanna sé að vinna af
heilindum í þágu lands og þjóðar.
Telja má að ágætis samstaða sé
meðal þorra landsmanna um að
stefna beri að því að bæta hér lífs-
kjör fólks og auka velsæld í samfé-
laginu. Samstaða um leiðir að því
marki er talsvert minni og bein-
línis hlutverk stjórnmálamanna að
takast á um þær.
Til að reyna að auka virðingu
þingsins getur verið gagnlegt að
leita svara við spurningunni hvert
eigi að vera hlutverk þess. Spurn-
ingin er hápólitísk og venjulega
skiptist fólk í tvær fylkingar þegar
spurningunni er svarað; til vinstri
eða hægri. Forsjárhyggja eða
frjálshyggja er kannski betri skipt-
ing. Burtséð frá því hvernig þessar
fylkingar svara spurningunni er
ljóst að þróunin hefur verið í átt að
auknum útgjöldum og afskiptum
ríkisins. Sé það lagt til grundvallar
eitt og sér er ljóst að vinstri fylk-
ingin hefur staðið sig betur við að
ná sínu fram. Fögur en fölsk fyrir-
heit forsjárhyggjumanna um hið
algóða og alltumlykjandi ríkisvald
hafa ýtt undir óraunhæfar vænt-
ingar til hins opinbera á æ fleiri
sviðum mannlífsins.
Aukin krafa um að ríkið geri
sífellt meira og taki meiri ábyrgð á
sínar herðar leiðir óhjákvæmilega
til þess að ríkið verður að hafa meiri
afskipti af einstaklingum ef það á
að standa undir þeim kröfum. Til
að tryggja öllum réttinn til að njóta
líkamlegrar heilsu að hæsta marki
sem unnt er kunna því til dæmis að
verða settar í meira mæli reglur
sem banna óhollustu og hættu-
legar aðstæður. Til að ábyrgjast að
bankar fari ekki á hausinn verða
settar strangari reglur sem tak-
marka eða banna tilteknar fjárfest-
ingar. Til að standa undir stækk-
andi ríkisbákni er hætt við að seilst
verði æ dýpra í vasa skattgreið-
enda. Það eru gömul sannindi og
ný að þessi vegferð í átt að auknum
ríkisafskiptum er leiðin til ánauðar
og allar fyrirætlanir til að auka vel-
sæld undir þeim kringumstæðum
eru dæmdar til að mistakast.
Ef væntingar almennings standa
til þess að alþingismenn leysi öll
vandamál sem að þjóðfélaginu
steðja er ekki nema von að traust
til Alþingis mælist lítið. Það er
ekki á færi Alþingis að standa
undir slíkum kröfum og á ekki að
vera hlutverk þess. Betur færi á
því að Alþingi færðist minna í fang
en ígrundaði og vandaði betur sín
störf við lagasetningu. Mikilvægt
er að leikreglur samfélagsins séu
almennar og skýrar, umfangi og
umsvifum stjórnsýslunnar stillt í
hóf og að festa ríki í grunnskipan
þjóðfélagsins. Mestu skiptir að hver
og einn hafi rétt á að bera ábyrgð
á eigin lífi og njóti til þess frelsis
til orðs og æðis. Ríkisvaldinu ber
að sinna afmörkuðu hlutverki á
ákveðnum sviðum í þágu borg-
aranna en ekki vera upphaf og
endir alls í samfélagi manna. Beri
Alþingi virðingu fyrir því hlut-
verki er von til þess að virðing þess
aukist á ný hjá fólki.

****
ÁHORFENDUR
FÖGNUÐU OG
VRR ZERIN
feTZEÐK TIL
FRETTABLHÐIÐ
EFTIRMINNI- ^
LEGASTH BLAKKÁT
SENIÉG HEF UPPLIFHÐ
DJÖFLHEYJBN
Hló af mér
in dýrmæta
maskarann
á Blakkát!
ÖRK EIÐSDÓTTIR
ritstýra á Séd og heyrt