Fréttablaðið - 02.11.2012, Blaðsíða 20

skoðun
2. nóvember 2012 FÖSTUDACUR
Vandinn við að vera fatlaður á nóttunni
| Samfélagsmái Mr.'ij --;|NH
Dóra S. Bjarnason
prófessor
U
Opið bréf til Bjarkar
Vilhelmsdóttur
og Velferðarráðs
Reykjavíkurborgar, Jóns Gnarr
borgarstjóra og Dags Eggerts-
sonar, forseta borgarstjórnar.
Getur verið að yfirfærsla
málefna fatlaðra hafi verið
í hálfgerðu frosti frá janúar
2011? Getur verið að þekking
á málum fólks með fötlun og
fjölskyldum þess sé lítil hjá
velferðarráði og starfsfólki á
velfer-ðarsviði Reykjavíkur?
Hvernig dugar hún í þjónustu
við fatlaða Reykvíkinga? Er
næg samleiðni £ þekkingu
starfsfólksins? Er sú þekking
í einhverjum tilfellum úrelt?
Getur verið að það sé einkenn-
andi fyrir velferðarráð og þjón-
ustukerfi Reykjavíkur að fólk
fái engin svör við spurningum
eða útúrsnúninga? Er starfsfólk
velferðarsviðs valdalaust og
án verkfæra til að annast lög-
bundnar skyldur við að tryggja
mannréttindi fatlaðra Reykvík-
inga? Þessar og fleiri spurn-
ingar leita á mig, nú eftir nær
tveggja ára kafkaísk samskipti
okkar sonar míns, lögfræðings
okkar og vina við ykkur,
Vesturgarð og velferðarsvið.
Málið snýst um að ég hef óskað
eftir því í tæp tvö ár að fatlaður
sonur minn fái fjármuni til að
greiða fyrir næturvaktir.
Benedikt Hákon Bjarnason
er farsæll og víðförull Reyk-
víkingur og tónlistarunnandi á
fertugsaldri. Hann hefur búið
með reisn á eigin heimili í 12
ár, enda þótt hann geti aldrei
verið einn sökum fötlunar sinn-
ar og flogaveiki. Við komum á
fót því sem nú nefnist í lögum
„notendastýrð persónuleg
aðstoð“ (NPA) og Benedikt fékk
fyrstur fjölfatlaðra manna hér
'á landi (2001-2011) slíkan stuðn-
ing. Greiðslurnar hafa aldrei
staðið fyllilega undir kostnaði
við aðstoð við Benedikt og
vorum við árlega sett í betlara-
stöðu gagnvart Svæðisskrif-
stofu Reykjavíkur. Ég og vinir
Benedikts sáum um þann stuðn-
ing sem á vantaði.
Benedikt deilir heimili sínu
með þremur aðstoðarmönnum,
erlendu námsfólki á líku reki
og hann. Hann á líf sitt og
lífsgæði undir árvekni þess.
Starfsmennirnir aðstoða hann
til skiptis á daginn og á ólaun-
uðum næturvöktum. Þegar
Reykjavíkurborg tók við mála-
flokknum varð Benedikt þjón-
ustuþegi Vesturgarðs. Ég sótti
strax í janúar 2011 um nætur-
vaktir svo Benedikt þyrfti ekki
lengur að vera upp á mig og
góðvild starfsfólksins kominn.
Á þeim tíma þurfti Benedikt
að skipta út flogaveikilyfjum
sem hann hefur notað frá 1995
og gerir enn. Slíkar breytingar
geta kallað fram flogaköst sem
ég vil ekki leggja á Benedikt og
aðstoðarfólk í sjálfboðavinnu.
Vesturgarður tók okkur upp-
haflega vel. Hófst nú mikil
fundaröð um þetta einfalda
mál. Á vordögum 2011 var syni
mínum boðin hálf næturvakt
(greiðsla fyrir fjórar stundir),
sem við vorum þá tilbúin að
þiggja í ljósi 11 ára reynslu
af því að taka það sem býðst
hverju sinni og semja betur
næst. Þetta tilboð var hins
vegar afturkallað án raka og
syni mínum bent á að sækja um
„notendastýrða, persónulega
aðstoð“ (NPA) í tilraunaskyni.
í haust 2012 stóð honum þetta
skyndilega aftur til boða. Við
höfnuðum því enda er Benedikt
fatlaður 24 tíma sólarhrings. Ég
er ekki tilbúin til að sitja fleiri
baráttufundi vegna málsins.
í stuttu máli hefur umsókn
Benedikts verið hafnað tví-
vegis og án haldbærra raka.
ítrekaðar fyrirspurnir mínar,
lögfræðibréf, vönduð skýrsla
fötlunarfræðings og skorin-
ort bréf frá sérfræðilækni
sem staðfestir að „Benedikt
er flogaveikur og fjölfatlað-
ur og þarf aðstoð allan sólar-
hringinn", hafa fallið í grýttan
jarðveg, ekki verið svarað eða
svarað með útúrsnúningum.
Læknabréfið þótti til dæmis
ekki nægilega nákvæmt.
Borgarstjórinn úr Besta
flokknum, Jón Gnarr, þáði teboð
heima hjá syni mínum í sumar
ásamt tveimur öðrum gestum
úr forystu Samfylkingarinnar
og embættiskerfinu. Þetta var
ánægjulegt heimboð sem lauk
með því að Benedikt og borgar-
stjóri tóku höndum saman í
léttum dansi. Gestum mátti
vera ljós þörf Benedikts og
umhyggja starfsfólksins hans.
Ég er 65 ára og er að gefast
upp á því að þurfa að taka svona
slag. Ég er ekki lengur fær
um að stökkva til ef eitthvað
bilar í þjónustu við son minn.
Allir foreldrar eiga rétt á að
eldast og deyja. Eg kaus Sam-
fylkinguna fyrir Reykjavík,
því ég treysti þeim flokki til að
standa vörð um mannréttindi á
þessum erfiðu tímum. Var það
dómgreindarbrestur? Nú get
ég fátt annað gert en að bjóða
ykkur, forystufólki borgarinn-
ar, heim til Benedikts nokkur
kvöld. Dagur, þú ert velkominn
fyrstur, því þér treysti ég best
í krafti menntunar þinnar.
Þér er hér með boðið að koma
4. nóvember kl. 22 og gista á
Reynimelnum. Málið er að öðru
leyti í höndum lögfræðings
enda varðar það mannréttindi.
Með vinsemd og virðingu
Dóra S. Bjarnason
| Á vordögum 2011 var syni mínum boðin
hálf næturvakt (greiðsla fyrir fjórar
—stundir), sem við vorum þá tilbúin að
þiggja í ljósi 11 ára reynslu af því að taka það sem
býðst hverju sinni og semja betur næst. Petta tilboð
var hins vegar afturkallað án raka...
SJALFSTÆÐ
OG STOLT
Vígroði er framhald af skáldsögunni
Auði sem kom út 2009, naut geysilegra
vinsælda og var tilnefnd til íslensku bók-
menntaverðlaunanna. Viðburðarík og
spennandi saga um mikla persónu.
VILBORG DAVÍÐSDÓTTIR
ISI.CNSKU
KÖkMtXXTA
Öruggt og heilnæmt
umhverfi fyrir alla
Svandís
Svavarsdóttir
umhverfis- og
auðlindaráðherra
Stjórnvöldum er iðulega legið á
hálsi fyrir að vera skammsýn
og fyrirhyggjulaus. Nærtækt er að
benda á hrun bankakerfisins, þar
sem framtíðarhagsmunum þjóð-
ar var stefnt í voða, meðal annars
vegna ófullburða regluverks og
eftirlitskerfis. Það er engum blöð-
um um það að fletta hversu mik-
ilvægt er að setja samfélaginu
skýrar, öflugar og framsýnar leik-
reglur.
Vandinn við að setja slíkar regl-
ur er hversu erfitt er að spá fyrir
um framtíðina. Því er skiljan-
leg sú tilhneiging að ganga út frá
ríkjandi ástandi þegar leikreglur
framtíðarinnar eru settar.
Horft til framtíðar án hindrana
Fyrr á þessu ári tók gildi ný bygg-
ingarreglugerð. Undanfarið hefur
verið gagnrýnt að í henni séu gerð-
ar miklar kröfur til húsbyggjenda
sem leiði til kostnaðarauka.
Umræddar kröfur snúa að atrið-
um á borð við algilda hönnun,
sem tryggja á jafnt aðgengi allra.
Þarna er ekki einungis tekið tillit
til þeirra sem búa við varanlega
hreyfihömlun, heldur alls almenn-
ings. Það er kunnara en frá þurfi
að segja að einstaklingar missa
stundum hreyfigetu tímabundið
vegna óhappa eða veikinda og það
er lögmál lífsins að eldast, með
tilheyrandi hreyfiskerðingu fyrir
þorra fólks. Með aukinni áherslu
á að eldri borgarar búi sem lengst
í eigin húsnæði eykst þörfin fyrir
að aðgengismál séu í lagi.
Það lýsir framsýni Alþingis að
mannvirkjalög breyttust í með-
förum þess, á þann hátt að stjórn-
völdum væri skylt að tryggja
aðgengi fyrir alla. í stað þess að
ganga út frá þröngu sjónarhorni
hins óbreytta ástands eru gerðar
kröfur um að húsnæðið geti þjón-
að notendum þess á ólíkum tímum
og við misjafnar aðstæður. Málið
snýst um að gera samfélagið í
heild aðgengilegt fyrir alla. Þann-
ig samfélag hljótum við öll að vilja.
Sjálfbærni og hagkvæmni
Auknar kröfur um sjálfbærni í
mannvirkjagerð hafa einnig verið
gagnrýndar. Hefur þar farið hátt
að auknar kröfur um einangr-
un bygginga muni ekki skila sér
í lækkun kostnaðar við rekstur
þeirra. Þetta byggir á því að hér
verði húshitunarkostnaður alltaf
lágur - óbreytt ástand. Reyndin er
hins vegar að hér er ekkert fast
í hendi eins og dæmi um gjald-
skrárhækkanir sýna. Þá hefur
hluti landsmanna aldrei getað
nýtt sér ódýran jarðvarma til upp-
hitunar, heldur orðið að treysta á
aðra og dýrari orkugjafa. Það er
ekki bara framsýni fólgin í því
að auka kröfur um einangrun
nýbygginga, heldur er það hið
eina rökrétta. Hver vill standa
frammi fyrir því að húseigendur
þurfi upp til hópa að endurein-
angra híbýli sín með þeim mikla
kostnaði sem slíkri eftiráaðgerð
tilheyrir, allt vegna skammsýni í
setningu reglugerða einhverjum
árum fyrr?
Einnig vaknar áleitin spurning
um það hvers vegna íslendingar
ættu að sætta sig við að gerðar
séu minni kröfur til húsnæðis hér
en í nágrannalöndunum. Helstu
nýmæli í reglugerðinni sækja
fyrirmyndir til byggingarreglu-
gerða á Norðurlöndum og í Evrópu
og var áhersla lögð á að Islending-
ar yrðu ekki eftirbátar annarra í
þessum efnum. Það er varasamt
að slá af kröfum vegna stundar-
hagsmuna þegar um stærstu
fjárfestingar einstaklinga er að
ræða. í þessu gildir að vanda skal
til þess er vel á að standa. Allt of
mörg dæmi um rakaskemmdir og
Naglar óþarfir
í Reykjavík
Ólafur
Bjarnason
samgöngustjóri
Enn einu sinni stígur fram-
kvæmdastjóri FÍB fram og
rómar ágæti nagladekkja og kenn-
ir lélegu malbiki um slit á götum
borgarinnar. Það er staðreynd að
hér eru stærri og þyngri bílar en
almennt gerist í borgum sem við
berum okkur saman við. Þung og
hröð umferð slíkra bíla spænir
upp hvaða malbik sem er. Stærri
hluti skattfjár fer í endurnýjun á
malbiki en þörf er á. Þýskaland
hefur fyrir löngu bannað notkun
nagladekkja vegna slits á vegum
og götum og er þar malbik ekki af
verri endanum.
Sem betur fer hefur í Reykjavík
á síðasta áratug náðst verulegur
árangur í fækkun bíla á negldum
dekkjum á sama tíma og umferðar-
slysum hefur einnig fækkað. Ekki
er þörf á því að aka á negldum
dekkjum í borginni, en mikilvægt
að vera á góðum dekkjum og aka
eftir aðstæðum hverju sinni. Á
höfuðborgarsvæðinu hafa strætis-
vagnar verið á ónegldum dekkjum
um langt árabil án vandræða.
Það er ekki raunhæft að banna
nagladekk í Reykjavík. Fyrir þá
sem aka reglubundið um fáfarna
vegi og fjallvegi að vetrarlagi geta
góð nagladekk aukið öryggi.
Allra síðustu ár hafa um 35%
bíla í borginni verið á nagladekkj-
um að vetrarlagi. Markmið er að
ná því niður í 20%. Fyrirmyndir
eru sambærilegar borgir í Noregi.
sveppagróður í nýlegum bygg-
ingum sýna og sanna hversu dýr-
keypt skammsýni getur verið í
mannvirkjagerð.
Breyttar stærðir
og aukinn sveigjanleiki
En hvað gagnast góðar fyrir-
ætlanir ef fæstir hafa ráð á að
koma sér upp þaki yfir höfuðið?
Því hefur verið haldið fram að
byggingakostnaður aukist um
tugi prósenta með tilkomu þessar-
ar nýju reglugerðar. Þegar dæmin
eru skoðuð kemur hins vegar í ljós
að kostnaðurinn er mjög orðum
aukinn. Þetta á ekki síst við þegar
dæmi eru tekin af stúdenta-
görðum, sem sérstaklega er fjallað
um í byggingarreglugerðinni og
enn meiri sveigjanleiki er gefinn
í hönnun slíks húsnæðis.
Vissulega munu tiltekin atriði
nýrrar byggingarreglugerðar leiða
til aukins kostnaðar. Sum þessara
atriða eiga að tryggja öryggi íbúa
eða auka gæði mannvirkjanna.
Önnur eru til komin vegna áherslu
Alþingis á aðgengi fyrir alla.
Á móti slíkum kostnaðarauka
kemur m.a. aukinn sveigjanleiki í
nýju byggingarreglugerðinni til að
samnýta og sameina rými. Mann-
virkjastofnun hefur gert saman-
burð á ólíkum íbúðarstærðum og
birt á heimasíðu sinni. Þar sést
að almennt hafi breyttar kröfur
óveruleg áhrif á stærðir íbúða, ef
tekið er tillit til þessa sveigjan-
leika.
Mannvirkjagerð er flókin og
kostnaðarsöm og til margs að líta.
Auknar kröfur eru ekki til komn-
ar vegna þess að stjórnvöld séu
illa þjökuð af stjórnlyndi, held-
ur endurspeglar það mikilvægi
þess að vel takist til. Það er mik-
ilvægt að grunnreglurnar séu
skýrar og tryggi allt í senn; að
húsnæði sé öruggt, það sé vand-
að og endingargott og að stuðla að
aðgengi fyrir alla, í samræmi við
alþjóðasamninga og eindreginn
vilja Alþingis.