Myndmál - 01.07.1983, Blaðsíða 15

tónfræði, bókmenntasaga, ljósfræði,
efna- og raffræði, teikning, málun og
sérgreinar leikstjórn, klipping, kvik-
myndagreining, kvikmyndahandritun,
áætlanagerð, kvikmyndataka, ljós-
myndun, ljósasetning, hljóðtækni og
leikmyndagerð. Kvikmyndasýningar
eru alla virka dagas frá kl. 2—10. Tölu-
verð verklega vinna er auk samtala og
fyrirlestra.
Nemendur gera á fyrsta ári tvær ör-
stuttar þöglar myndir á 35 mm filmu.
Námsárið stendur frá því í október
fram í júnílok. Þá fara fram próf í hin-
um ýmsu greinum, flest munnleg.
Nefnd prófessora skoðar myndir nem-
enda og að lokum er allsherjaryfir-
heyrsla nemandans þar sem 15—20
prófessorar leggja hvers kyns spurning-
ar fyrir hann. Þetta fyrsta ár er nokkurs
konar könnunar- og úrtökuár, því að-
eins 60—70% komast upp um bekk.
Meðan skólinn starfar ekki á sumrin er
nemendum gert að vinna sem aðstoðar-
fólk í kvikmyndaiðnaðinum.
Á næstu árum færist námið æ meir
frá fyrirlestrum og kjaftafögum yfir í
verklegt nám og sjálfstæða kvikmynda-
vinnu. Pólski skólinn sérhæfir nemend-
ur ekki í einstökum greinum kvik-
myndagerðar heldur er reynt að kynna
mönnum sem flest. Á námsárunum
eiga menn að gera fræðslumyndir,
leiknar myndir, kennslumyndir, vis-
indamyndir, teiknimyndir og sjón-
varpsþætti, jafnframt eru menn látnir
setja upp leikþætti. Nemendur fá tæki-
færi til ýmissa tilrauna, bæði tækni-
legra og hugmyndalegra. Skólinn fær
oft ágætustu leikara landsins til sam-
starfs enda eru þeir fúsir til, þrátt fyrir
litla þóknun.
Að loknu fjórða námsári lýkur form-
legu námi með burtfararprófi, en all-
margir fá þó tækifæri til að eyða einu
ári til viðbótar og fé til þess að gera svo
kallaða diplómynd, og er hún þá oft
gerð til dreifingar á almennum mark-
aði.
Að loknu námi hafa menn þá að baki
8—12 skólamyndir 5—30 mínútna
langar. Þar að auki hafa menn starfað
nokkra mánuði á hverju ári í kvik-
myndaveri og við sjónvarp, ýmist sem
aðstoðarmenn eða sem sjálfstæðir
skapendur styttri mynda. Það þarf því
ekki að leiða neinum getum að því að
skóli sem þessi er ákaflega dýr í rekstri.
Mér var fortalið að kostnaður við nám
mitt og gerð níu stuttra mynda á vegum
skólans hafi verið 120 þús. dollarar þá
eða um 50 milljónir króna, en með til-
heyrandi verðbólgu mætti víst þrefalda
þann kostnað núna.
Hvað viðvíkur öðrum skólum sem ég
hef haft spurnir af, má segja að nýju
skólarnir á Norðurlöndum hafi um
margt farið í smiðju til pólska skólans.
Sama er að segja um skólana í Belgíu,
Hollandi og Ástralíu, en þar er fyrrver-
andi rektor pólska skólans nú forstöðu-
maður. Þessir skólar eru heldur fá-
mennir, ríkisstyrktar stofnanir en
sumar mjög vel tækjum búnar eins og
finnski og sænski skólinn. Moskvu-
skólinn hefur algera sérstöðu hvað
stærð, nemendafjölda og tækjakost
snertir, og líka að hann skiptist í
margar sérdeildir. Engin skólagjöld
eru við ofangreinda skóla. í Bretlandi
eru nokkrir skólar og tveir stærstir.
Þeir hafa oft barist í bökkum fjár-
hagslega og nemendur stundum gold-
ið þess. Yfirleitt eru samkeppnispróf
inn á þessa skóla og krafist stúdents-
prófs eða tilsvarandi menntunar. í
Bandaríkjunum eru kvikmyndadeildir
við marga háskóla, og ber þar hæst
eins og vænta mátti tvo skóla á vest-
urströndinni i nálægð kvikmyndastór-
iðnaðarins. Þeir eru mjög vel tækjum
búnir og fá oft góða menn úr kvik-
myndagerð til kennslu, en skólagjöld
eru þar gríðarhá. Um flesta kvik-
myndaskóla má segja, að aðsókn að
þeim sé miklu meiri en þeir torga.
Víða við háskóla eru kenndar greinar
sem fjalla um kvikmyndir, sem svo sem
kvikmyndasaga, fagurfræði kvik-
mynda o.þ.u.l.
íslendingar hafa leitað víða til að afla
sér menntunar í kvikmyndagerð: Til
Sovétríkjanna, Tékkóslóvakíu, Pól-
lands, Svíþjóðar, Danmerkur, Þýska-
lands, Frakklands, Bretlands og
Bandaríkjanna.
Þá vaknar sú spurning, hvort ísland
telur sig hafa þörf fyrir þetta fólk. Rúm
tylft manna hefur snúið heim að loknu
kvikmyndanámi. Þetta fólk hefur flest
reynt að bjóða sjónvarpinu vinnu sina
á einhvern hátt. Nú eru þar 3—4 kvik-
myndaskólagengnir menn í föstu starfi.
Aðrir hafa reynt að selja sjónvarpinu
vinnu sína eða framleiðslu með mis-
jöfnum árangri. Sjónvarpið heldur
ekki uppi neinni skipulagðri fræðslu
eða menntunarstarfsemi fyrir starfs-
fólk sitt og virðist ekki telja sig hafa
þörf á fleira kvikmyndalærðu fólki í
bráð.
íslensk kvikmyndagerð undanfar-
innar ára utan sjónvarps hefur því að
mestu snúist um gerð sjaldan tilfallandi
fræðslu og kynningamynda fyrir stofn-
anir og bæjarfélög og svo auglýsinga-
mynda.
Nýstofnaður kvikmyndasjóður lofar
þó góðu, takist að afla fjár til hans og
skipuleggja starfsemina svo að gagni
megi vera.
En kvikmyndamenntun og menning
varðar ekki eingöngu gerð einstakra
kvikmynda. Menn geta ekki horft
framhjá því, að kvikmyndir og sjón-
varp verða æ áhrifameiri þáttur í lífi
manna, menntun þeirra og menningu.
Börnum er kennt að lesa, skrifa, teikna
og syngja til þess að þau geti tjáð sig og
skilið umhverfi sitt. En skólakerfið ger-
ir enga tilraun til þess að börn og ungl-
ingar læri að skilja kvikmyndamál eða
tjá sig í því formi. Það virðist ekki einu
sinni kunna að nota kvikmyndir sem
hjálpartæki við kennslu, enda býður
fræðslumyndasafn ríkisins vart upp á
slíkt með handahófskenndu safni kvik-
mynda sinna. Hvorki ríkiskerfið né ein-
stakar stofnanir virðast gera sér grein
fyrir, að oft er kvikmyndin auðveldasta
og áhrifamesta tækið til að koma á
framfæri upplýsingum og nýjungum til
sem flestra og er þar með hið ódýrasta
til langframa.
Fari almenningur og stjórnvöld ekki
hið bráðasta að reyna að skilja þátt
góðra kvikmynda og sjónvarps í vits-
munalífi þjóðarinnar, þá hlýtur spurn-
ingu minni um þörfina fyrir kvik-
myndamennt að vera svarað neitandi,
en þá skulum við heldur ekki stæra
okkur lengi af því að kallast meðal
mestu menningarþjóða.
MYNDMÁL15