Myndmál - 01.07.1983, Blaðsíða 19

Indira
Þegar Indira Gandhi las hina endan-
legu útgáfu handritsins eftir John Briley
(sem hlaut óskar), sagði hún að það
næði anda hins mikla leiðtoga mjög
vel. Hún gerði aðeins þrjár breytinga-
tillögur, landfræðilega leiðréttingu,
tillögu um að samtöl milli Gandhi og
konu hans yrðu formlegri en þau voru
í handritinu til að fylgja siðum þessara
tíma og ennfremur lagði hún til að að
formáli á undan myndinni myndi benda
á að ómögulegt væri í kvikmynd að
koma inná alla þætti í ævi Gandhi.
Svo bætti hún við að ríkisstjórnin
myndi ekki samþykkja handritið opin-
berlega. Hjarta Attenboroughs sökk
niður í buxur við þessi orð en skreið
upp aftur við næstu athugasemd henn-
ar: „Þetta er skapandi verk og þú verð-
ur að hafa algert frelsi. Ef ríkisstjórn-
in samþykkir að veita myndinni fjár-
stuðning færðu að gera það sem þú
vilt“.
Ríkisstjórnin stóð við þetta að sögn
Attenboroughs.
Þó að meðlimir fjölskyldu Gandhi
væru ánægðir með myndina var Atten-
borough ekki klár á afstöðu forsætis-
ráðherrans. „Mér fannst að þetta hefði
verið henni erfitt vegna tveggja þátta.
Annarsvegar vegna þess að leikarinn í
hlutverki Nehru föður hennar, var
mjög líkur honum og hinsvegar það að
við vorum að gera mynd um Gandhi
og samkvæmt vandlega ígrundaðri
„Komandi kynslóðir
munu tæplega trúa
aó slíkur andi
í mannlegum líkama,
hafi nokkru sinni
gengið um þessa jörö“.
Albert Einstein
ákvörðun voru aðrar persónur myndar-
innar veigaminni. Ég held að henni hafi
fundist faðir sinn vera mun stærri pers-
óna en fram kom í myndinn. Allt sner-
ist kringum „eldinn“. „Mölflugurnar“
voru þarna en „eldurinn“ var Gandhi.
Hún nefndi þetta aldrei við mig en ég
skynjaði þetta frá athugasemdum
sonar hennar og annarra“.
Efnismeðferð
Þrátt fyrir að myndin sé þrír klukku-
tímar og sjö mínútur var Attenborough
neyddur til að þjappa saman, útiloka
og einfalda tiltekna þætti. „Það var
einfaldlega engin tími til að taka á öllu.
En jafnvel þessi blóðugi niðurskurður
á ýmsu í lífi Gandhi var ekki það sorg-
legasta, heldur að Gandhi var í raun og
veru risi á meðal risa en ekki risi á
„Ef mannkynió á aö
þróast í framfaraátt
er ekki hægt aö
komast af án
hugsjóna Gandhis.
Líf hans, hugur og hönd
stefndi aö heimi
friöar og eindrægni,
innblásinn af
mannkærleika.
Vió getum hafnaö
honum, en á
eigin ábyrgö“.
Martin Luther King Jr.
Gandhi hóf friðarbaráttu sína í S-Afríku við dræmar undirtektir yfirvalda.
meðal dverga. En óhjákvæmlega urð-
um við að einfalda hlutina. Gandhi
hefði orðið mun áhugaverðari persóna
ef myndin hefði komið inná kynferðis-
leg vandamál hans, erfiðleikana í sam-
skiptunum við fjóra syni sína og hvern-
ig hann brást við þegar einn þeirra
kom kófdrukkinn að dánarbeði móður
sinnar. Stórkostlegt efni! En það var
bara engin tími“.
Hann þurfti sömuleiðis að gera svip-
aðar málamiðlanir hvað varðaði hinar
bresku persónur myndarinnar. „Þarna
komu við sögu Englendingar sem sök-
um ósérplægni og ástar á Indlandi voru
til mestu fyrirmyndar. En myndin tók
afstöðu gegn kúgun og gegn nýlendu-
stefnu. Við urðum að hefja fánann á
loft og mótmæla yfirdrottnuninni.
„Vona að hún veki upp
spurningar“
„Ef ég héldi ekki að þessi mynd hefði
eitthvað að segja hefði ég ekki barist
fyrir tilurð hennar með slikum þráa.
Ég hafnaði 20-30 leikhlutverkum og
tylft leikstjórnartilboða. Ennfremur
boði um að gerast meðleikhússtjóri
Þjóðarleikhússins. En ég verð alltaf æ
sannfærðari um að lífsviðhorf Gandhi
séu ein þau athyglisverðustu sem ég hef
heyrt um“. Hann nefnir virðingu
Gandhi fyrir öllum trúarbrögðum sem
vegi sannleikans og trú hans á að heim-
urinn gæti stigið stór spor í framfaraátt
ef tækist að útiloka beitingu vopna-
valds.
„Ég vona að þessi kvikmynd vekji
upp hjá fólki spurningar sem krafist
verður svara við, spurningar um nauð-
syn ofbeldis og vopna sem svo alltof
lengi hefur verið litið á sem ginnhelga
hluti. Hvaða áhættu erum við að taka
með því að geta sprengt hinn hluta
heimsins í loft upp? Hverju töpum við
ef hægt er að segja: Nei, ofbeldi þekkist
ekki lengur. Ég tel að ungt fólk í dag sé
örvæntingar- og áhyggjufullt yfir þeirri
þróun sem á sér stað. Bara ef myndin
fær fólk til að lesa verk Gandhi eða
ræða það sem hann hafði að segja, þá
er hún fyllilega réttlætt fyrir mér“.
MYNDMÁL 19