Myndmál - 01.07.1983, Blaðsíða 23

var leikkona á fimmta áratugnum og
var tvisvar komið fyrir á geðveikrahæli
í Seattle fyrir tilverknað móður hennar
(leikin af Kim Stanley). Lange leit á
þetta hlutverk sem „nokkuð sem ég
hefði jafnvel drepið fyrir“. Hún var
tekin fram yfir aðrar eins stórstjörnur
og Jane Fonda, Sissy Spacek, Diane
Keaton, Goldie Hawn og bestu vinkonu
sína Tuesday Weld.
Leiklistarkennarinn Warren Robert-
son segir Lange hafa „þetta sjaldgæfa
“eitthvað“ sem maður vonast til að
finna í leikara. Hæfileikann til að gefa
í skyn og vera sjálfstæð, sem ekki er
hægt að læra“. Það var einmitt í tíma
hjá Robertson sem Lange sá tvær kon-
ur flytja kafla úr hinni stórfenglegu og
átakanlegu sjálfsævisögu Frances
Farmer „Will there really be a morn-
ing?“ Stuttu síðar sá hún myndir í bók
Kenneth Anger „Hollywood Babylon“
af Farmer, óhrjálegri og öskrandi á leið
í fangelsi fyrir ölvun við akstur.
„Það lágu einhversstaðar duldir
þræðir“, segir Lange. „Mér fannst
ekki vera nein spurning um að ég myndi
leika Frances Farmer einhvern daginn.
Ég var nátengd persónuleika Coru en
Frances var hlutverk sem bókstaflega
fangaði mig. Jafnvel meðan við vorum
að vinna að „The Postman . . .“ og
áður en ég hitti Mel Brooks, sagði ég
blöðunum að ég myndi leika Frances
Farmer“.
Lange fann samkennd með uppreisn-
artilhneigingum Farmer. „Ég veit alveg
hvernig henni leið. Samt sem áður lít ég
ekki á hana sem það fórnarlamb sem
svo margir aðrir gera. Fórnarlamb er
óvirkt, ef eitthvað er þá bauð Frances
heim miklum vandræðum og átökum í
líf sitt. En ég stend fast á því að afleið-
ingarnar sem hún þurfti að þola voru
langt umfram það sem hún átti skilið.
Henni var líka illa við athygli og það
ónæði sem frægðinni fylgir, sem ég skil
mjög vel. í fyrsta skiptið sem Lillian
(móðir hennar) fékk hana dæmda á
geðsjúkrahæli var eins og verið væri að
refsa óþekkum krakka. „Svo þú vilt
ekki fara aftur til Hollywood? Jæja, þá
sendi ég þig á geðveikrahæli. Þú vilt
ekki verða kvikmyndastjarna? Það
hlýtur að þýða að þú sért geðveik“. Eitt
af því sem vakti áhuga minn á hlutverk-
inu var að þetta var raunhæfur mögu-
leiki. Það sem kom fyrir Frances
Farmer gæti allt eins komið fyrir mig.
Einn eða tveir hlutir fara úrskeiðis,
boltinn byrjar að hlaða utan á sig og
skyndilega er skollin á martröð“.
Lange kynntist klippara „The Post-
man . . .“ Graeme Clifford, sem áður
hafði unnið við mynd Nicolas Roeg
„Dont Look Now“ og „The Long
Goodbye“ eftir Robert Altman.
Clifford hafði einnig haft lengi áhuga á
ævi Frances Farmer og „Frances“ varð
fyrsta myndin sem hann leikstýrði. Öll
fáanleg sönnunargögn benda til þess að
Farmer hafi verið fögur og hæfileikarík
leikkona sem, vegna tilhneigingar sinn-
ar að vera ekkert að skafa utanaf hlut-
unum og einnig vegna vinstrisinnaðra
skoðana sinna, hafi verið komið fyrir
á hæli fyrir geðsjúka af geðtruflaðri
móður sinni. Það er ennfremur talið
líklegt að hún hafi verið heilaþvegin,
og orðið að þola bæði barsmíðar og
nauðganir. „Þær eru nokkuð grófar á
að líta“ segir Lange um þær senur
myndarinnar sem lýsa stofnanavist
Frances. „Maður gat fundið jafnvel
upptökuliðið fyllast þunglyndi meðan á
tökum stóð. En ég held að það sé ekki
gert of mikið úr þessu. Fólk verður ein-
faldlega að gera sér grein fyrir því að
geðsjúkrahús á fimmta áratugnum
stóðu fyrir skítug gólf og frumskóga-
lögmál“.
Kim Stanley
Myndin tekur einnig fyrir hið áhrifa-
mikla samband Frances og móður
hennar, flókin tengsl sem byggðust
bæði á ást og hatri. Lange og Kim
Stanley unnu mánuðum saman í spuna-
tímum áður en tökur hófust. Stanley,
sem er næstum goðsagnakennd sviðs-
leikkona, hefur aðeins leikið í tveimur
öðrum myndum, „Séance on a Wet
Afternoon“ og „The Godess“. Það
er óþarfi að taka það fram að ég var
taugaóstyrk“ viðurkennir Lange þegar
hún ræddi um samstarf sitt við Stanley.
„Hún hafði leikið öll þau stórkostlegu
hlutverk sem ég hafði látið mig dreyma
um. En eftir fyrstu vikuna leið okkur
mjög notalega og þetta var ein sú stór-
kostlegasta reynsla sem ég hef orðið
fyrir“.
Eitthvað sérstakt gerðist greinilega
milli kvennanna tveggja, því Stanley,
sem ekki er hrifin af blaðaviðtölum,
kom á óvart þegar hún reyndist fús til
að ræða um Jessicu Lange.
„Það er nokkurnveginn ómögulegt
fyrir Jessicu að ljúga“ byrjar Stanley.
„Hennar líkar eru sjaldgæfir. Ég minn-
ist þess ekki að hafa upplifað aðra eins
reynslu með leikkonu síðan ég vann
með Geraldine Page eða Vivian
Nathan. Hún grípur það sem maður
gefur. Það er ekkert falskt í henni sem
leikkonu sem persónu“.
Stanley er þekkt meðal leikara fyrir
spunatækni sína, nokkuð sem Lange
hefur aldrei lagt stund á af alvöru.
„Jessie var ótrúleg“ bætir Stanley við.
„Fjöldi fólks veit ekki af hverju það
spinnur. Það vill bara tala sig í hel sam-
kvæmt ráðleggingum þessara bóka um
spuna sem mér finnast alltaf jafn brjál-
æðislega fyndnar. Jessie var nógu skyn-
söm til að vita betur: við ræddum aldrei
samskiptin. En mikilvægasti eiginleiki
hennar er þessi einstaki heiðarleiki. Eg
fullyrði að hún veit ekki hvernig á að
ljúga“.
Skin og skúrir
Lange segir einnig heiðarlega frá
gengi sínu í lífinu, skininu og skúrun-
um. í upphafi áttunda áratugarins hélt
hún til New York og París, lagði stund
á látbragðsleik og varð nokkurs konar
tímaskekkju-hippi. í Greenwich
Village þjónaði hún til borðs á veitinga-
staðnum Lion’s Head, sem orðlagður
er fyrir rifjasteikur og slagsmál. Hún
varði afgangi vökutíma síns í leiklistar-
Jessica Lange sem Frances Farmer: „Þetta gæti allt eins komið fyrir mig . . .“
MYNDMÁL 23