Fréttablaðið - 10.05.2018, Blaðsíða 35

Oddur Freyr
Þorsteinsson
oddurfreyr@frettabladid.is
Það eru fjórum sinnum fleiri hjól en bílar í Amsterdam. NORDICPHOTOS/GETTY
Allir sem heimsækja Amster-dam eða aðrar hollenskar borgir sjá að þar er einstök
hjólreiðamenning. Það ferðast
svo margir um á hjóli að gangandi
vegfarendur og bílar eru oft í
minnihluta, hvarvetna sér maður
langar raðir af hjólum sem er búið
að leggja og bæði ungir sem aldnir
nýta endalausa hjólastíga borgar-
innar til að komast leiðar sinnar
í stað þess að keyra. Fyrir vikið fá
þau góða hreyfingu og sleppa því
að menga.
Margir öfunda Amsterdam og
aðrar hollenskar borgir af þessari
sérstöku menningu, en hún er
afleiðing af ötulli baráttu öflugra
þrýstihópa borgara, sorglegum
slysum og hugarfarsbreytingu sem
tók nokkra áratugi að knýja í gegn.
Fararskjóti fortíðarinnar
Fyrir seinni heimsstyrjöld voru
hjólreiðar einn aðalferðamáti Hol-
lendinga, þannig að þeir státuðu af
ríkri hjólreiðahefð sem seinni tíma
árangur hefur byggt á. Á tímum
seinna stríðs urðu hjólreiðar svo
líka nokkurs konar mótspyrna
Hollenska hjólreiðaundrið
Í Hollandi er einstök og öfundsverð hjólreiðamenning sem byggir á gömlum arfi en mótaðist á seinni
hluta síðustu aldar eftir öfluga baráttu þrýstihópa og stórfellda hugarfarsbreytingu þjóðarinnar.
gegn hersetu Þjóðverja og hjól-
reiðamenn gerðu í því að flækjast
fyrir og gera líf hersetuliðsins eins
erfitt og hægt var.
En eftir stríðið, á 6. og 7. áratug
síðustu aldar, litu Hollendingar á
bílinn sem fararskjóta framtíðar-
innar og hann tók yfir sífellt stærri
hluta af hollenskum borgum. Á
þessum tíma var lítið tillit tekið til
hjólreiðamanna og margir þeirra
viku fyrir bílaumferðinni.
Á milli sjötta áratugs og þess
áttunda fækkaði ferðum sem voru
farnar á hjóli í Amsterdam frá 80%
niður í 20%. Fleiri höfðu efni á
bílum en áður og notkun á hjólum
minnkaði um 6% á hverju ári.
Almennt gerði fólk ráð fyrir að þau
myndu brátt heyra sögunni til.
Harmleikir ollu mótmælum
En árið 1971 náðu umferðarslys
hámarki með 3.300 dauðsföllum.
Þar af létust fleiri en 400 börn.
Þessir harmleikir höfðu mikil áhrif
á hollensku þjóðina og leiddu til
stofnunar tveggja áhrifamikilla
þrýstihópa, „Stöðvið barna-
morðin“ og „Samtök hollenskra
hjólreiðamanna“. Hóparnir stóðu
fyrir mótmælaaðgerðum til að fá
stjórnvöld til að taka tillit til hjól-
reiðamanna og náðu að lokum
eyrum ráðamanna.
Margt hjálpaðist að
En það var ekki bara öflug barátta
þessara aðgerðasinna sem breyttu
umferðinni í Hollandi. Landið
er flatt og loftslagið milt, svo þar
hefur lengi verið mikil hjólreiða-
hefð. Öll þessi dauðsföll ollu líka
stjórnmálamönnum áhyggjum
og fólk var að vakna til vitundar
um mengunina sem fylgir bílaút-
blæstri.
Árið 1973 varð olíukreppa vegna
innflutningsbanns frá Sádi-Arabíu
og olíuverð í Hollandi fjórfaldaðist.
Forsætisráðherra Hollands flutti
ræðu í sjónvarpinu þar sem hann
hvatti Hollendinga til að breyta
lífsstíl sínum og spara orku af fullri
alvöru og ein þeirra aðgerða sem
var gripið til var að hafa bílalausa
sunnudaga. Margt lagðist því á eitt.
Árangur þrátt fyrir áskoranir
Með tímanum urðu kostir reið-
hjólsins öllum ljósir og á 9. áratug
hófust aðgerðir til að gera göt-
urnar þægilegri fyrir hjólreiðar.
Borgirnar Haag og Tilburg
gerðu fyrst tilraunir með sérstaka
hjólastíga í gegnum borgina.
Fljótlega breyttu hjólreiðamenn
leiðum sínum til að nýta þessa
stíga, en þeim fjölgaði ekki. Í
borginni Delft var því brugðið á
það ráð að setja upp kerfi hjóla-
stíga um alla borg. Það varð til
þess að fleiri fóru að hjóla, svo
aðrar hollenskar borgir fylgdu því
fordæmi.
Í dag eru rúmlega 35 þúsund
kílómetrar af hjólastígum í Hol-
landi og meira en fjórðungur allra
ferða eru farnar á hjóli. Í Amster-
dam rís sú tala upp í 38% og upp
í 59% í Groningen. Í Amsterdam
eru um 881 þúsund hjól, fjórum
sinnum fleiri en bílarnir og meira
en helmingur allra Amsterdam-
búa hjólar daglega. Samanlagt
hjóla þeir um tvær milljónir kíló-
metra á dag.
Samtök hollenskra hjólreiða-
manna hafa nú 34 þúsund með-
limi og búa yfir sérfræðikunnáttu
sem sóst er eftir víða um heim.
Talsmaður sambandsins segir
samt að þó miklum árangri hafi
verið náð séu sífellt að koma upp
nýjar áskoranir og borgir í dag þoli
einfaldlega ekki bílamergðina.
TOUR OF
REYKJAVÍK
1. - 2. JÚNÍ, 2018
Upplifðu Reykjavík upp á nýtt í alvöru götuhjólakeppni
eða farðu alla leið til Þingvalla í skemmtilegri stemningu.
Hér finna allir eitthvað við sitt hjólahæfi.
125km Þingvallaleið í fallegu og ölbreyttu umhverfi
50km hjólaleið um borgina
2km skemmtihringur fyrir yngsta fólkið þar sem
óvæntar uppákomur gleðja unga sem aldna

SKRÁNING ER HAFIN - Nánar á tourofreykjavik.is
®
KYNNINGARBLAÐ 9 F I M MT U DAG U R 1 0 . m a Í 2 0 1 8 ÚT AÐ HjóLA
1
0
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
1
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
B
D
-5
F
E
C
1
F
B
D
-5
E
B
0
1
F
B
D
-5
D
7
4
1
F
B
D
-5
C
3
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
6
4
s
_
9
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K