Morgunblaðið - 02.10.2017, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. OKTÓBER 2017
Sæll og blessaður! Á ferð sinni á dögunum um landsvæði þar sem vatnavextir hafa verið miklir hitti Jón Gunnarsson samgönguráðherra fyrir þennan kálf á bænum Flatey á Mýrum.
Eggert
Töluverðar umræður
hafa átt sér stað um
arðgreiðslur og arð-
greiðslustefnu skráðra
hlutafélaga á undan-
förnum árum. Arð-
greiðslustefna hefur
mismunandi þýðingu
fyrir ólíka hópa fjár-
festa. Hægt er að
skipta fjárfestum í
hópa eftir stefnu sem
þeir aðhyllast í arðgreiðslumálum.
Íhaldssamir fjárfestar sem trúa því
að hækkun á arðgreiðslum auki verð-
mæti fyrirtækis, þeir róttæku sem
trúa því að hækkun á arðgreiðslum
minnki verðmæti fyrirtækis og þá
sem telja arðgreiðslustefnu hafa
engin áhrif í þessu sambandi.
Ákvarðanir um arðgreiðslur taka oft
mið af öðrum fjárfestingar- og fjár-
mögnunarákvörðunum. Stjórnendur
fyrirtækja þurfa að finna réttan far-
veg fyrir arðgreiðslustefnu, þannig
að hægt sé að uppfylla þarfir mik-
ilvægustu hluthafa. Breyting á arð-
greiðslustefnu getur valdið lækkun á
hlutabréfum vegna aukins framboðs
hlutabréfa. Sum fyrirtæki greiða lág-
ar arðgreiðslur vegna þess að stjórn-
endur vilja halda hagnaði innan
fyrirtækisins til að fjármagna frekari
vöxt þess. Arðgreiðslustefna hefur
annars vegar áhrif á sjóðstöðu og út-
gáfu nýrra hlutabréfa. Fjármagns-
skipan og vaxtarmöguleikar banka
og tryggingafélaga á
Íslandi hafa verið með
þeim hætti að ekki er
óeðlilegt að greiða háan
arð til hluthafa þar sem
eiginfjárhlutfall hefur
verið hátt og vaxtar-
möguleikar frekar tak-
markaðir. Dæmi um
vaxtarfyrirtæki í
Bandaríkjunum með
mjög sterka fjárhags-
stöðu, lausafjárstöðu og
frábæra markaðsstöðu
er Apple. Þeir byrjuðu
ekki að greiða arð til hluthafa fyrr en
á árinu 2012 þrátt fyrir að lausa-
fjárstaða og fjármagnsskipan fyr-
irtækisins gæfi til kynna að það væri
hægt. Apple hefur síðan vaxið gríð-
arlega þannig að þeir hluthafar sem
hafa átt hlutabréf í Apple á þessu
tímabili hafa ávaxtað fjármuni sína
mjög vel. Því er eðlilegt að hluthafar
vilji frekar að fyrirtækið noti fjár-
magn sem verður til í rekstri til enn
frekari vaxtar. Þess vegna er mik-
ilvægt að fyrirtæki móti arðgreiðslu-
stefnu sem tekur mið af stefnumörk-
un og framtíðarmöguleikum á
hverjum tíma.
Arðgreiðslur vegna breytingar
á fjármagnsskipan og minni
vaxtarmöguleika
Fjármagnsskipan íslenskra
banka- og fjármálafyrirtækja hefur
verið með þeim hætti undanfarin ár
að ekki er óeðlilegt að greiða út arð
og lækka eiginfjárhlutfall. Eiginfjár-
hlutfall fyrirtækjanna hefur verið
mjög hátt í samanburði við sambæri-
leg fyrirtæki á öðrum mörkuðum.
Góð afkoma af fjármálastarfsemi,
breyting á reikningsskilum og útgáfa
víkjandi skuldabréfa stuðluðu að
háum arðgreiðslum tryggingafélaga,
sérstaklega á árinu 2015 og olli tölu-
verðum umræðum í aðdraganda að-
alfundar hjá einu tryggingafélagi.
Arðgreiðslur og endurkaup nema um
40-60% af markaðsvirði íslensku
tryggingafélaganna. Ef horft er á
eigendur íslensku tryggingafélag-
anna þá samanstanda þeir af lífeyr-
issjóðum sem eiga í flestum tilfellum
40-60% af félögunum og síðan einka-
fjárfestum og hlutabréfasjóðum. Líf-
eyrissjóðir líta á fjárfestingu sína
sem langtímafjárfestingu til mjög
langs tíma og vilja helst að trygg-
ingafélögin geti náð ásættanlegri
arðsemi í hefðbundnum rekstri og
fjármálastarfsemi sinni eða finni ný
vaxtartækifæri ef þau eru fyrir
hendi. Einkafjárfestar eru ólíkari
hópur þar sem markmiðin geta verið
mismunandi, einhverjir eru lang-
tímafjárfestar og aðrir að fjárfesta til
skemmri tíma og vilja reiða sig á arð-
greiðslur frá félaginu til mögulegra
betri fjárfestingavalkosta á markaði.
Arðgreiðslustefna félaga í Kauphöll
Íslands miðast oft við ákveðið hlut-
fall af hagnaði eftir skatta og tekur
oft mið af rekstri og vaxtarmögu-
leikum viðkomandi fyrirtækis. Einn-
ig er horft til fjárhagsstöðu, fjár-
mögnunarþarfa og
markaðsaðstæðna.
Auknar kröfur um
heilsteypta arðgreiðslu-
stefnu skráðra félaga
Hluthafar geta fengið ávöxtun af
fjárfestingu sinni með tvennum
hætti: annarsvegar með arði og hins-
vegar með söluhagnaði við sölu
hlutabréfanna. Yfirleitt er fjármagni
sem fyrirtæki ráða yfir skipt í þrjá
flokka: lánsfé, fjármagn lagt fram af
eigendum og fjármagn sem felst í
hagnaði fyrirtækis af starfsemi sinni.
Oft er bent á að eigið fé eða hlutafé
sé ódýrt fjármagn. Miðað við áhættu
sem hlutafé felur ætti það að vera
dýrara en lánsfé. Meginmunur á
hlutafé og lánsfé er sá að eigendur
fyrirtækja ákveða hvort og hve mik-
ill arður er greiddur, en vaxtakjörin
eru ákveðin á markaði. Stjórnir
hlutafélaga ættu því ekki að fagna
hagnaði einum og sér, heldur skoða
hann í samhengi við framlagt eigið fé
eigenda og mæla á þann hátt árang-
ur fyrirtækisins. Fyrirtæki sem skil-
ar ekki hagnaði er í raun ekki rekstr-
arhæft, því það getur ekki skilað
eigendum sínum arði. Með því að
festa fé í fyrirtæki sem þannig er
rekið er eigandi að verða af arði, sem
hann ella gæti fengið með því að
festa fé í arðbærum rekstri eða
tryggum verðbréfum. Á erlendum
hlutabréfamörkuðum eru yfirlýs-
ingar um hækkun arðgreiðslna yfir-
leitt túlkaðar sem góðar fréttir af
hálfu hluthafa og yfirleitt hækkar
hlutabréfaverð í kjölfarið. Hið önd-
verða gerist ef tilkynnt er um lækk-
aðar arðgreiðslur. Þrátt fyrir að
hlutabréfaverð breytist, þarf ekki að
vera samhengi á milli þess og þess að
fjárfestar æski hærri arðgreiðslna.
Hækkun arðgreiðslna getur á hinn
bóginn verið mikilvægt merki um
aukinn hagnað fyrirtækisins. Á virk-
um hlutabréfamarkaði hafa nýjar
upplýsingar um breytingu á arð-
greiðslum fyrirtækis strax áhrif á
hlutabréfaverð og virkir fjárfestar
eru fljótir að álykta um hvort stjórn-
endur fyrirtækisins eru bjartsýnir
eða svartsýnir á framtíð rekstrarins.
Mikilvægt er að fyrirtæki skráð á
hlutabréfamarkaði móti heilsteypta
arðgreiðslustefnu til að mæta aukn-
um kröfum fjárfesta, en ekki síður að
fyrirtækin reyni með öllum ráðum að
bæta rekstur sinn og skila auknum
hagnaði þannig að þau fái staðið und-
ir kröfum hluthafa um arðsemi í takt
við áhættu, hvort sem sú arðsemi
fæst á endanum greidd út sem arður,
eða sem söluhagnaður af viðkomandi
hlutabréfum.
Eftir Albert Þór
Jónsson »Mikilvægt er að
fyrirtæki skráð á
hlutabréfamarkaði móti
heilsteypta arðgreiðslu-
stefnu til að mæta aukn-
um kröfum fjárfesta.
Albert Þór Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðingur, er
með MCF í fjármálum fyrirtækja og 30
ára starfsreynsla á fjármálamarkaði.
Arðgreiðslur og arðgreiðslustefna skráðra hlutafélaga