Ægir - 01.04.2017, Page 48

48
bæjarlífsins færast þangað líka
og þá sætu þeir eftir með verð-
litlar eignir.
Tæknibylting
Guðjón segir tvær stórar tækni-
byltingar tengjast Reykjavíkur-
höfn. „Sú fyrri var þegar fluttar
voru til landsins stórar gufu-
knúnar vélar sem skiluðu meiri
afköstum en áður höfðu þekkst
á Íslandi. Þar á meðal voru tvær
eimlestir og járnbraut sem er sú
eina sem starfrækt hefur verið
hér á landi. Grjótnámið fyrir
höfnina var í Öskjuhlíð og
þangað voru lögð tvö járn-
brautarspor, annað austan við
bæinn og hitt vestan við bæinn
sem mættust svo í Öskjuhlíð
þaðan sem grjótið var flutt á 22
lestarvögnum niður á hafnar-
svæðið. Þarna voru einnig gufu-
knúnar vélskóflur og dýpkunar-
skip auk loftbora sem aldrei
höfðu sést áður hér á landi.
Þetta var stórkostleg tæknibylt-
ing á tímum þegar Íslendingar
þekktu ekkert en skóflu og
haka.“ Síðari tæknibyltinguna
tengir Guðjón stórvirkum
vinnuvélum, trukkum, krönum
og lyfturum sem fylgdu Amer-
íkönum hingað til lands á
stríðsárunum. Sem fyrr segir var
grjótið til hafnargerðarinnar
sótt í Öskjuhlíðina en mölin
sem til þurfti var að mestu tekin
á Skólavörðuholti og þangað
var líka lagt járbrautarspor.
Guðjón segir að ásýnd Skóla-
vörðuholtsins hafi breyst mikið
þegar nánast allri möl var flett
ofan af holtinu.
Gróði og samfélagsleg áhrif
„Það kom fljótlega í ljós að
hafnargerðin var mikið gróða-
fyrirtæki og umferð um Reykja-
víkurhöfn varð miklu meiri en
bjartsýnustu áætlanir höfðu
gert ráð fyrir.“ Guðjón segir að í
kjölfarið hafi nánast öll heild-
verslun landsins flust til Reykja-
víkur en áður hafði verið tals-
verður innflutningur beint á
hafnirnar úti á landi. Reykjavík
varð umskipunarhöfn fyrir allt
landið og þaðan var varningur-
inn síðan fluttur með strand-
ferðaskipum áfram. Hann segir
þetta meðal annars hafa orðið
til þess að verslun á Suðurlandi
færðist á tímabili meira og
minna til Reykjavíkur því ekki
var aðstaða til að taka á móti
vörum með jafn greiðum hætti
við Suðurströndina. „Á þessum
tíma voru bílar að ryðja sér til
rúms og vegirnir að batna og
þetta varð til þess að kaup-
félögin á Suðurlandi fóru meira
og minna á hausinn og það var
ekki fyrr en með komu Kaup-
félags Árnesinga 1930 að versl-
un fór aftur að færast austur fyr-
ir fjall.“ Hafnarbæturnar urðu
líka til þess að á tímabili safnað-
ist nánast öll togaraútgerð
landsins til Reykjavíkur. Á tíma-
bilinu á milli fyrri og síðari
heimstyrjaldar voru þrír af
hverjum fjórum togurum gerðir
út frá Reykjavík og flestir hinna
frá Hafnarfirði. Það var síðan
ekki fyrr en ráðist var í hafnar-
bætur víða um land eftir seinna
stríð sem togurum fór að fjölga
að ráði á landsbyggðinni.
Guðjón segir að við ritun
sögu Faxaflóahafna hafi lokist
upp fyrir honum hvað hafnar-
gerðin hafði mikil áhrif á þróun
Reykjavíkur. „Það er ljóst að til-
koma hafnarinnar hafði gríðar-
leg áhrif og hún var það fjöregg
sem átti hvað mestan þátt í því
hvað Reykjavík óx hratt,“ segir
Guðjón Friðriksson sagnfræð-
ingur.
Verkamenn í grjótnámi í Öskjuhlíð. (Mynd úr Sögu Faxaflóahafna).
Önnur tveggja eimreiða sem drógu grjót-og malarflutningavagna úr
Öskjuhlíð og Skólavörðuholti niður á hafnarsvæðið.
(Mynd úr Sögu Faxaflóahafna).
» Loftsíur
» Smurolíusíur
» Glussasíur » Eldsneytissíur
» Kælivatnssíur
Sími 567-2050 - Bíldshöfða 14 - 110 Reykjavík
Viðgerða- og varahlutaþjónusta í yfir 30 ár
Bætir ehf hefur í rúm 30 ár boðið uppá alhliða viðgerða- og varahlutaþjónustu fyrir breiðann hóp
viðskiptavina. Við þjónustum og útvegum varahluti í flestar tegundir dísilvéla og höfum mikla reynslu í
ZF og Twin Disc gírum. Bætir ehf hefur um árabil boðið uppá há gæða varahluti, frá framleiðendum á
borð við IPD og Interstate Mcbee, sem henta m.a. í vélar frá:
Caterpillar® Cummins® Detroit Diesel®
Baldwin® hefur sérhæft sig í
smur-, loft- og hráolíusíum
Við bjóðum upp á Baldwin® síur í flestar gerðir
þungavinnu- og sjóvéla á hagstæðum verðum.
Gangráðar frá GAC
Governors America Corp. (GAC) er í fremstu röð
framleiðenda á rafrænum gangráðum og sam keyrslu-
búnaði fyrir vélar. Við vinnum náið með GAC og
sérsníðum lausnir að þörfum viðskiptavina okkar.
Nöfn vélaframleiðenda eru hér aðeins til upplýsinga og eru vörumerkin eign hvers framleiðanda. Cat® og Caterpillar® eru skrásett vörumerki í eigu Caterpillar Inc.
Cummins® er skrásett vörumerki í eigu Cummins Engine Company. Detroit Diesel® er skráett vörumerki í eigu Detroit Diesel Corporation.
Túrbínur
Bætir ehf. býður upp á
viðgerðarþjónustu fyrir
flestar gerðir túrbína.