Morgunblaðið - 16.03.2018, Blaðsíða 22

Vladimír PútínRússlands-
forseti heyr ekki
harða baráttu um
forsetaembættið
vegna kosninganna
á sunnudag. Hann
er öruggur um sig-
ur. En það er alltaf slegist um
eitthvað og nú er það þátttakan.
Pútín vill ógjarnan að Rússar
sitji heima. Það mundi veikja
hann í embætti.
Í einstökum héruðum Rúss-
lands hefur verið gripið til ým-
issa ráða, svo sem að kjósendur
geti tekið af sér myndir við
kjörstaði og sett á samfélags-
miðil. Handhafar vinsælustu
myndanna fengju svo snjallsíma
eða önnur eftirsóknarverð verð-
laun.
Þetta minnir
suma á Sovét-
tímann þegar kosn-
ingar snerust líka
um þátttöku. Þá
var boðið upp á tón-
leika við kjörstaði
og fleira áhugavert
fyrir þá sem mættu fyrir
Kommúnistaflokkinn. Svipaðar
hugmyndir hafa raunar heyrst
hér á landi þar sem lýðræðið
þykir þó standa styrkari fótum.
En ef til vill eru áhyggjur
Pútíns óþarfar. Fréttir af nýj-
um efnahagsþvingunum Breta
og Bandaríkjamanna, auk ásak-
ana fleiri Vesturlanda á hendur
rússneskum stjórnvöldum,
gætu jafnvel dugað betur en
snjallsímaverðlaun til að laða
Rússa á kjörstað.
Enginn vill verða
fyrir efnahags-
þvingunum, en tíma-
setningarnar eru
misslæmar}
Nú er það bara þátttakan
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MARS 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Í sínu fallegaættjarðar-kvæði, sem
vann ásamt öðrum
til verðlauna í
tengslum við Lýð-
veldishátíðina,
sagði skáldkonan
Hulda um hið ný-
frjálsa land sitt:
„Með friðsæl býli,
ljós og ljóð, svo langt frá
heimsins vígaslóð.“
Það mátti til sanns vegar
færa að fjarlægðin var löngum
nokkur vörn fyrir þjóð við ysta
haf gegn utanaðkomandi ill-
indum. Á því voru þó margar
undantekningar á fyrri öldum.
Þjóðin sjálf átti svo sem
löngum við nægan annan
vanda að fást, kólnandi lofts-
lag og eldspúandi fjöll.
Og þegar ljóðið góða var
frumflutt stóð heimsstyrjöld
sem hæst og landið var setið
af erlendum her, samkvæmt
samkomulagi við íslensk yfir-
völd, en hafði áður verið her-
numið að þjóðinni forspurðri.
Síðan þetta var hefur ný
tækni gert sífellt minna úr
varnargildi fjarlægðar, þótt
enn megi hún sín nokkurs, og
þá helst ef forsvarsmenn
landsins kjósa það. Um það
kann að ríkja nokkur vafi.
Menn voru minntir á það að
stríð eða hernaður af öðrum
toga, sem koma okkur auðvit-
að óbeint við sem mann-
eskjum, geta einnig með
óvæntum og dapurlegum hætti
gert það beint. Þá bárust
fréttir um að ungur Íslend-
ingur hefði sennilega fallið í
loftárásum Tyrkjahers sem
beindust að Kúrdum.
Í þessu sambandi er fróð-
legt að sjá hvernig atburðir
innan landamæra
Sýrlands hafa
áhrif annars stað-
ar. Þá kemur
Þýskaland sér-
staklega sterkt inn
í myndina. Þar er
nú stærsta ný-
lenda Kúrda utan
Kúrdahéraðanna,
því að talið er að
um ein milljón Kúrda búi í
Þýskalandi. Og þegar við þá
mynd bætist að nærri fjórar
milljónir Tyrkja eða fólks af
tyrknesku bergi brotið eru
taldar búa í Þýskalandi þarf
ekki að koma á óvart þótt til-
finningahita vegna hernaðar-
ins gæti meira þar en í flestum
löndum öðrum. Þetta mátti t.d.
sjá af fréttum Die Welt í vik-
unni. Þar sagði að þúsundir
Kúrda hefðu tekið þátt í mót-
mælum í Þýskalandi gegn inn-
rás Tyrkja í Afrin. Um 900
mótmælendur náðu að trufla
jarnbrautaferðir frá Hamborg
um hríð. Og á flugvellinum í
Düsseldorf urðu átök á milli
tyrkneskra þjóðernissinna og
lögreglu.
Og í Berlín var kveikt í
Koca Sinan-mosku, guðshúsi í
eigu tyrkneskra múslíma. Og í
öðrum borgum var molotov-
sprengjum kastað í bænahús
Tyrkja og inn í samkomustaði
þýsk-tyrkneskra vináttu-
félaga.
Die Welt segir að mótmæli
gegn hernaðaraðgerðum í Af-
rin fari nú dagvaxandi í
Þýskalandi eftir því sem her-
sveitir Erdogans herða sinn
róður þar. Hefur forsetinn
sagt að aðgerðum hersins
verði ekki hætt þar fyrr en
verki hans sé lokið.
Það lofar ekki góðu.
Blóðvöllur Tyrkja og
Kúrda er í landa-
mærahéruðum
Sýrlands, Íraks
og Tyrklands.
Annar völlur átaka
er í Þýskalandi}
Átaka Tyrkja og Kúrda
gætir í Þýskalandi
M
iklir umbrotatímar hafa átt sér
stað hjá stærstu verkalýðs-
hreyfingum landsins. Fyrir
réttu ári var Ragnar Þór Ing-
ólfsson kjörinn formaður VR.
Hann hlaut yfirburðakosningu eða tæp 63% at-
kvæða.
Nú réttu ári síðar var í fyrsta skipti í tuttugu
ára sögu verkalýðsfélagsins Eflingar kosið um
formann í félaginu. Hingað til hefur verið sjálf-
kjörið í stjórn félagsins þar sem aldrei áður hef-
ur komið fram mótframboð.
Þann 29. janúar sl. tilkynnti ung baráttukona,
Sólveig Anna Jónsdóttir, framboð sitt til for-
manns stéttarfélagsins Eflingar gegn frambjóð-
anda uppstillingarnefndar, Ingvari Vigri Hall-
dórssyni.
Fráfarandi formaður, Sigurður Bessason, bauð sig ekki
fram til endurkjörs eftir að hafa gegnt þar formennsku í um
tvo áratugi.
Fyrir rúmri viku vann Sólveig Anna Jónsdóttir og fram-
boð hennar B-listinn síðan stórsigur á frambjóðanda upp-
stillingarnefndarinnar og A-lista hans. Framboð Sólveigar
hlaut 80% greiddra atkvæða.
Það er ljóst að mikið er að gerast í stærstu verkalýðs-
hreyfingum landsins. Það virðist sem ákveðin kynslóða-
skipti séu að fara fram innan þeirra Yngra fólkið er að stíga
sterkt inn og ætlar ekki að taka því þegjandi hvernig traðk-
að hefur verið á réttindum þess.
Láglaunastefnan sem hefur verið rekin í skjóli ASÍ fram
að þessu er að öllum líkindum að syngja sitt síðasta. Hér er
þó ekki einungis um að ræða óánægju vegna
lágra launa, heldur má leiða að því líkur að or-
saka óánægjunnar sé ekki síst að leita í ótrúlegri
framgöngu Kjararáðs. Ráðið sem hefur gengið á
undan með fordæmalausum launahækkunum til
æðstu embættismanna og alþingismanna. For-
dæmi, þar sem örfáir taka til sín meira en aðrir
geta látið sig dreyma um. Þeir hinir sömu og eru
nógu góðir til að borga brúsann. Sama gamla
sagan sem níðist á alþýðunni og þeim sem lökust
hafa kjörin. Verkafólkinu sem ber efsta lagið á
herðum sér og skapar þeim allan auðinn.
Það liggur á borðinu að ríkisstjórnin verður
að bregðast strax við. Hún verður að leita allra
leiða til að bæta bága stöðu almennings. Allt
annað er ávísun á harðari verkalýðsbaráttu og
hugsanlega upplausn á vinnumarkaðnum með verkföllum og
öllu tilheyrandi. Þá verður ekkert í boði annað en harkan
sex. Fólkið í landinu sem þrælar myrkranna á milli biður um
réttlæti. Það biður um fæði, klæði og húsnæði fyrir sig og
börnin sín.
Þær litlu kjarabætur sem fást, hverfa strax í gin verð-
tryggingar og hækkandi húsaleigu. Skuldir heimilanna í
landinu hækka um tugi milljarða á ári vegna húsnæðisliðar
sem haldið er inni í neysluverðsvísitölu.
Það er kominn tími til að stjórnvöld hugsi um alla þegna
samfélagsins en ekki einungis suma.
Fólkið okkar kallar eftir réttlæti.
Boltinn er hjá ykkur, ágæta ríkisstjórn.
Inga Sæland
Pistill
Ákveðin tímamót
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Yngri aldurshópar hér álandi eru verr settir enþeir eldri hvað snertirflesta mælikvarða sem
tengjast andlegri líðan. Unga fólkið
upplifir meiri streitu, finnur oftar
fyrir einmanaleika, metur andlega
heilsu sína verr og hamingju sína
minni en þeir sem eldri eru. Ungir
karlar telja sig mun síður hamingju-
sama en aðrir hópar, en minna en
helmingur karla undir 35 ára telur
sig hamingjusaman og 8% telja sig
óhamingjusöm. Konur eru aftur á
móti fleiri í hópi þeirra sem finna oft
eða mjög oft fyrir mikilli streitu í
daglegu lífi og kemur sá kynjamun-
ur fram í öllum aldurshópum fram
að 55 ára aldri.
Þetta eru meðal niðurstaðna
könnunar sem Embætti landlæknis
lét gera í fyrra á andlegri heilsu,
svefni, streitu, einmanaleika og
hamingju Íslendinga. Gallup ann-
aðist könnunina sem framkvæmd
var frá því í ársbyrjun 2017 og út
desembermánuð. Könnunin tók til
rúmlega 8.000 Íslendinga og var
svarhlutfallið 54,5%. Sigrún Daníels-
dóttir segir í greinargerð um könn-
unina í Talnabrunni, fréttabréfi
landlæknis um heilbrigðisupplýs-
ingar, að mikilvægur liður í stefnu-
mótun og lýðheilsuaðgerðum á sviði
geðheilsu og vellíðanar sé að fylgjast
með stöðu og þróun lykilmæli-
kvarða. Í því skyni hafi ofangreindir
þættir verið kannaðir á undan-
förnum árum. „Litlar breytingar
hafa átt sér stað hvað snertir streitu,
svefn og hamingju á þessu tímabili
en lítilsháttar lækkun hefur orðið á
hlutfalli þeirra sem meta andlega
heilsu sína góða eða mjög góða frá
árinu 2014. Mælingar á þessum þátt-
um hafa þó varpað ljósi á mikil-
vægan mun eftir aldri og kyni,“ seg-
ir Sigrún.
Þegar nánar er rýnt í upplýsing-
arnar í fréttabréfinu kemur eftirfar-
andi á daginn: Tæplega þrír af
hverjum fjórum Íslendingum (72%)
meta andlega heilsu sína góða eða
mjög góða árið 2017 og hefur hlut-
fallið lækkað jafnt og þétt frá því
vöktun hófst árið 2014, en þá var það
79%. Lítil breyting er þó frá því fyrir
ári.
Rúmlega tveir af hverjum þremur
fullorðnum Íslendingum (67%) fá
nægan svefn (7-8 klst á nóttu). Um
fjórðungur (24%) fullorðinna finnur
oft eða mjög oft fyrir mikilli streitu í
daglegu lífi árið 2017 sem er svipað
hlutfall og áður. Rúmur þriðjungur
(37%) finnur sjaldan eða aldrei fyrir
mikilli streitu.
60% telja sig hamingjusöm
Líkt og í fyrri könnunum greina
fleiri konur en karlar frá mikilli
streitu og yngri aldurshópar frekar
en þeir eldri. Tæpur þriðjungur
karla (30%) og rúmur þriðjungur
kvenna (37%) undir 35 ára aldri seg-
ist oft eða mjög oft finna fyrir mikilli
streitu í daglegu lífi en aðeins 13%
karla og 11% kvenna meðal 55 ára
og eldri, sem er svipað hlutfall og áð-
ur.
Um 60% fullorðinna Íslendinga
telja sig hamingjusöm og hefur
þetta hlutfall verið nokkuð stöðugt
frá því vöktun hófst árið 2014. Ekki
er munur eftir kyni meðal eldri ald-
urshópa en meðal þeirra yngri eru
færri karlmenn hamingjusamir en
konur. Í yngsta aldurshópnum telja
aðeins 42% ungra karla sig ham-
ingjusöm á móti 59% ungra kvenna.
Í heildina telja 4% Íslendinga sig
óhamingjusöm, þar af 5% karla og
3% kvenna. Heilt yfir er lítill munur
á óhamingju eftir aldri og kyni, að
því undanskildu að óhamingja er
mest meðal ungra karla, en 8% karla
undir 35 ára meta sig óhamingju-
söm.
Andleg líðan ungs
fólks verri en eldra
63% 57%
Konur Karlar
Heimild: Talnabrunnur, frétta-
bréf landlæknis, mars 2018
Metur hamingju sína a.m.k. 8
á skalanum 1-10
Sefur
7-8 klst.
á nóttu
Finnur oft
eða mjög
oft fyrir
mikilli
streitu í
daglegu lífi
26% 22%
Konur Karlar
69% 64%
Konur Karlar
10% 8%
Konur Karlar
Finnur oft eða
mjög oft fyrir
einmanaleika
Líðan Íslendinga árið 2017
Andleg heilsa
góð eða mjög góð
73% 72%
Konur Karlar
Samkvæmt könnuninni telja
9% fullorðinna sig finna oft eða
mjög oft fyrir einmanaleika en
69% sjaldan eða aldrei. Fólk í
yngsta aldurshópnum finnur
hins vegar mun oftar fyrir ein-
manaleika en eldri. Einn af
hverjum fimm (21%) í aldurs-
hópnum 18 til 24 ára finnur oft
eða mjög oft fyrir einmanaleika
en 4% þeirra sem eru 65 ára
eða eldri. Litlar breytingar má
greina milli ára. Þó finna tvöfalt
fleiri konur á aldrinum 25-34
ára oft eða mjög oft fyrir ein-
manaleika árið 2017 (13%) en
árið 2016 (6%).
Fleiri yngri
eru einmana
LÍÐAN ÍSLENDINGA
Einmana Ungt fólk er oftar einmana
en þeir sem eldri eru.