Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.04.2018, Síða 31

Þeir sem hafa skoðað slíkar tölur segja stundum
sem svo, að það sé auðvitað rétt og satt að þar á bæ
teljist allir saklausir þar til sekt sé sönnuð. En sá
mikli og mikilvægi öryggislás sem það skilyrði sé
virðist í of mörgum tilvikum hljóða svona í raunveru-
leikanum: „Innocent Until Proven Black.“
Sem betur fer hefur margt í kynþáttalegum efnum
smám saman breyst til batnaðar vestra. Því er líkleg-
ast að það halli almennt mest á þá sem ekki hafi fjár-
muni til að verja sig og hvítir og einstaklingar með
annan hörundslit búi við nokkurt jafnræði í þeim efn-
um. Ástæðan fyrir því hvernig blökkumenn hrannast í
fangelsin sé þá fremur sú, að blökkumenn séu al-
mennt mun verr staddir fjárhagslega og félagslega og
það sé meginástæða þess að þeir feti fyrr og fjöl-
mennari áfram brautina sem endar við fangelsisgirð-
inguna.
Ofurþungi dóma
Fangelsisdómar eru með ólíkindum þungir vestra og
iðulega er tekið fram að hinn dæmdi megi ekki eiga
von í reynslulausn þótt hlotið hafi dóm til áratuga. Þá
er ekki verið að tala um kúnstuga dóma þar sem
menn eru dæmdir í öld eða jafnvel aldir í fangelsi.
Þetta þýðir að fjöldi fangelsaðra vex ár frá ári og ef
svipaður fjöldi væri í fangelsum hér og er þar væru 10
sinnum fleiri lokaðir inni hér en tíðkast.
Bandaríkjamenn eru 4,4% af íbúum jarðar en
bandarískir fangar eru 22% þeirra sem eru í fang-
elsum í heiminum.
Reiknað er með að fangelsun hvers einstaklings þar
leggi sig á rúmar þrjár milljónir á ári í krónum talið
og má því rétt ímynda sér hvílík sóun er þarna á ferð-
inni, fyrir utan þá mannlegu sóun sem hlýtur að vera
enn tilfinnanlegri.
Dauðadæmdir menn eru iðulega í einangrun á
gangi dauðadæmdra í einn til tvo áratugi og jafnvel
lengur, áður en loks er gengið til lokaverksins. Þannig
að fanginn tekur í því tilviki út tvöfaldan eða þrefaldan
þann refsitíma sem menn afplána hér, áður en hann er
loks tekinn af lífi fyrir glæpinn!
Í löndum eins og Kína er hinn dauðadæmdi skotinn
örfáum dögum eftir dóminn, enda ekki talið nauðsyn-
legt að kanna í mörg ár hvort yfirvöldum, sem aldrei
skjátlast, hafi skyndilega skjátlast í slíkum efnum.
Frá Keflavík með Kötu
Þetta málefni er kalsað hér í tilefni af nokkuð sér-
stökum fangelsisflótta frá Sogni í Ölfusi.
Rétt eins og gilti um fangann umrædda forðum þyk-
ir utanlandsmönnum þessi atburður sýna að við séum
svolítið skrítin og skondin hér nyrðra, sem sé eðlilegt í
þessari einangrun, sem ekki nema nokkrar milljónir
túrista sæki í árlega.
Reyndar höfum við sjálf mörg hver þann kæk að
þykja fínt að ýta undir þá mynd að við séum meira og
minna öll hálfgerðir Magnúsar í Spaugstofunni eða
náfrændur Gísla gimsteins á Uppsölum.
Lengi gátum við nýtt okkur til þess háttar upp-
sláttar að hér var ekki neitt sjónvarp á fimmtudögum
og ekkert í júlí. Þá mátti ekki afgreiða sterkt vín á
miðvikudögum á veitingastöðum, því þá fengu amer-
ískir dátar bæjarleyfi. Fínir menn á Hótel Borg fengu
eina tekönnu aukalega á borðið, svo lítið bar á, til að
bregðast við hefðu þeir farið dagavillt. Og svo voru jú
hundar bannaðir í Reykjavík. Bjór var líka bannaður
og því urðu blessuð börnin að láta sér duga vodka,
landa eða brennivín til að lyfta sér upp.
Nú er þetta allt eyðilagt og við höfum eiginlega ekki
neitt annað til að hreykja okkur af við útlendinga en
svið, hákarl og einstaka sinnum hval til að bjarga okk-
ur fyrir horn.
Þess vegna gladdi það marga sem sakna skrítileg-
heitanna sem skáru okkur frá umheiminum að flótta-
fanginn skyldi fara á flóttaputtanum úr landi með
Katrínu forsætisráðherra, sem var raunar sjálf á dá-
litlum flótta einmitt þá stundina undan gagnrýnis-
röddum í eigin flokki, hjáróma nokkuð, yfir því að Ís-
land hefði pukrast og laumast til að vera með í kór
fastafulltrúa Nató sem klöppuðu fyrir Trump, May og
Macron þegar þau létu sprengjunum rigna yfir Sýr-
land án þess þó að drepa nokkurn.
Varla er til nokkurt dæmi í gervallri hernaðarsög-
unni þar sem öðru eins sprengjumagni hefur verið
skotið af eins mikilli tæknikunnáttu úr herskipum og
kafbátum eða varpað úr flugvélum án þess að nokkr-
um á jörðu niðri tækist að verða fyrir öllum ósköp-
unum.
Schengen bregst aldrei flóttamönnum
Nú mun loks vera búið að finna leigubílstjórann sem
keyrði flóttamanninn út á flugvöll. Eftir fáein ár verða
komnir sjálfkeyrandi leigubílar og verða þá engir
samsekir föngum á flótta út á flugvöll. En hér heima
var það svo Schengen sem lagðist í lið með fanganum
og bætist þá fangahjálp við fjölmarga galla á því sam-
starfi. Á móti má benda á að einn einasti flóttamaður,
sem Schengen sér um á þennan hátt, segir lítið upp í
allan flóttamannaskarann sem kerfið mokar látlaust í
gagnstæða átt.
Nú er nefnilega svo komið að Schengen er algjör-
lega búið að kippa möguleikanum undan því að Ísland
geti með sómasamlegum hætti gætt sinna landa-
mæra. Forsendan fyrir Schengen var auðvitað veik,
en hún var þó ekki síst byggð á því, að ytri landamæri
svæðisins væru ekki hundrað sinnum götóttari en
dýrustu tískugallabuxur nútímans.
En það eru þau og vel það.
Morgunblaðið/Valli
22.4. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31